ΚΑΠ: Ποιες αλλαγές φέρνει στο εισόδημα των αγροτών

Με σημείο αιχμής την μείωση του προϋπολογισμού, που θα κατευθυνθεί για την ενίσχυση των ευρωπαίων αγροτών και κτηνοτρόφων στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2023-34, εξελίσσεται μία από τις πιο κρίσιμες διαπραγματεύσεις των τελευταίων ετών στις Βρυξέλλες.

Η πρόταση, που κατατέθηκε τον περασμένο Ιούλιο από την Κομισιόν  για τη νέα ΚΑΠ στο πλαίσιο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2028-2034 έχει ήδη πυροδοτήσει από τη μία αντιδράσεις στους κόλπους των αγροτών και έντονες διαπραγματεύσεις σε επίπεδο ευρωομάδων και κρατών μελών.

Σημεία αιχμής αποτελούν οι περικοπές άνω του 20% στον προϋπολογισμό με μείωση των άμεσων ενισχύσεων, η συγχώνευση των δύο ταμείων, η κατάργηση των δύο πυλών (άμεσες ενισχύσεις και προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης) σε ένα ενιαίο πλαίσιο και το αυστηρότερο πλαίσιο πράσινων υποχρεώσεων.

H  άμεση εισοδηματική στήριξη των αγροτών περιλαμβάνει την ενίσχυση ανά εκτάριο, η οποία θα κυμαίνεται από τα 130 έως τα 240 ευρώ, καθώς και κατ’ αποκοπή ποσά 3.000 ευρώ για μικροκαλλιεργητές

Την ίδια στιγμή, η Κομισιόν τονίζει ότι το νέο μοντέλο θα είναι πιο απλό και θα στοχεύει στην ευκολότερη πρόσβαση στη στήριξη των αγροτών, θα μειωθεί η γραφειοκρατία με απλούστερους ελέγχους και λιγότερη υποβολή στοιχείων, ενώ θα υπάρχει μεγαλύτερη αυτονομία των κρατών μελών στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων και περιφερειακών αναγκών.

Το πακέτο των 293,7 δισ. ευρώ

Ο προϋπολογισμός της νέας ΚΑΠ αναμένεται σαφώς μικρότερος, καθώς σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν θα φτάσει στο ελάχιστο στα 293,7 δισ. ευρώ για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έναντι 386,6 δισ. την περίοδο 2021-2027, τα οποία θα διατεθούν στην στήριξη του εισοδήματος των αγροτών.

Ταυτόχρονα προβλέπεται και το  Δίκτυο Ασφαλείας Ενότητας ύψους 6,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί από τα κράτη μέλη σε περίπτωση διαταραχών της αγοράς. Τα υπόλοιπα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης θα χρηματοδοτούνται μέσω των εθνικών και περιφερειακών σχεδίων.

Το μερίδιο κάθε χώρας βασίζεται στην κατανομή του 2027 – το τελευταίο έτος του τρέχοντος δημοσιονομικού πλαισίου – με τα κεφάλαια να κατανέμονται αναλογικά ώστε να αντικατοπτρίζουν αυτά τα μερίδια.

Συνολικά για την συγκεκριμένη περίοδο (2028-2034) κατανέμονται στην Ελλάδα 14,6 δισ. ευρώ, που σημαίνει ότι  ο ετήσιος εξασφαλισμένος προϋπολογισμός ορίστηκε στα 2,09 δισ. ευρώ (μειωμένα σε σχέση με τα 2,7 δισ, ευρώ της τρέχουσας περιόδου).

Εκτός από τα 293,7 δισ. ευρώ, ο συνολικός ευρωπαϊκός προϋπολογισμός διαθέτει το ποσό των 453 δισ. ευρώ (μη οριοθετημένα) στα σχέδια Εθνικής και Περιφερειακής Εταιρικής Σχέσης (ΕΠΕΣ) από τα οποία ένα κράτος μέλος με πολιτική απόφαση μπορεί να αντλήσει ένα ποσοστό το οποίο θα κατευθυνθεί σε παρεμβάσεις εισοδηματικής στήριξης ή να χρηματοδοτήσει άλλα προγράμματα όπως είναι το Leader, στήριξη για ανταλλαγή γνώσεων, ενισχύσεις για τα μικρά νησιά του Αιγαίου, για την αντιμετώπιση κρίσεων κ.ά.

Τι περιλαμβάνει

Τα 293,7 δισ. ευρώ, τα οποία κατευθύνονται απευθείας στους αγρότες  είναι το ελάχιστο ποσό το οποίο δίνεται από τον συγκεκριμένο προϋπολογισμό για την ΚΑΠ.

Το πακέτο αυτό περιλαμβάνει:

• Φθίνουσα εισοδηματική στήριξη με βάση την έκταση

• Συνδεδεμένη εισοδηματική στήριξη

• Ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι

• Ενίσχυση για φυσικούς και άλλους ειδικούς ανά περιοχή περιορισμούς

• Στήριξη για μειονεκτήματα που προκύπτουν από ορισμένες υποχρεωτικές απαιτήσεις

• Γεωργοπεριβαλλοντικές και κλιματικές δράσεις

• Ενίσχυση για μικροκαλλιεργητές

• Στήριξη για εργαλεία διαχείρισης κινδύνου

• Στήριξη επενδύσεων για γεωργούς και δασοκαλλιεργητές

• Στήριξη για την εγκατάσταση γεωργών νεαρής ηλικίας και νέων γεωργών, την εκκίνηση αγροτικών επιχειρήσεων και την ανάπτυξη μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων

• Στήριξη για υπηρεσίες αντικατάστασης στην εκμετάλλευση

• Παρέμβαση σε συγκεκριμένους τομείς

Οι άμεσες ενισχύσεις

Το πλάνο της Κομισιόν για την άμεση εισοδηματική στήριξη των αγροτών περιλαμβάνει την ενίσχυση ανά εκτάριο, η οποία θα κυμαίνεται από τα 130 έως τα 240 ευρώ, καθώς και κατ’ αποκοπή ποσά 3.000 ευρώ για μικροκαλλιεργητές.

Επίσης, περιλαμβάνεται η υποχρεωτική προοδευτική μείωση (20 χιλ. ευρώ +) και επιβολή ανώτατων ορίων (100 χιλ. ευρώ / γεωργό / έτος), την αυξημένη συνδεδεμένη στήριξη + προαιρετική συμπλήρωση για συγκεκριμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις (π.χ. πρωτεϊνούχες καλλιέργειες, μεικτές γεωργικές εκμεταλλεύσεις).

Ακόμη, προβλέπει τη στήριξη ενεργών αγροτών που συμβάλλουν στην επισιτιστική ασφάλεια, αλλά και ευελιξία για τη στόχευση συγκεκριμένων ομάδων (νέων, μικρής κλίμακας, γυναικών) ή περιοχών.

Το σχέδιο για κλίμα και περιβάλλον

Η νέα ΚΑΠ ενσωματώνει πλήρως τους ευρωπαϊκούς στόχους για το κλίμα και το περιβάλλον, αφιερώνοντας 43 % του συνολικού προϋπολογισμού σε δράσεις που συνδέονται άμεσα με τη βιωσιμότητα.

Οι γεωργοπεριβαλλοντικές και κλιματικές δράσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται τα λεγόμενα οικολογικά σχήματα θα παραμείνουν ως επιλογή για τα κράτη μέλη και θα εμπλουτιστούν με τις προστατευτικές πρακτικές/

Στην πράξη, οι αγρότες θα επιβραβεύονται για την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών, όπως η διατήρηση των πλούσιων σε άνθρακα εδαφών, η προστασία των υδάτων, η μείωση των φυτοφαρμάκων και η προώθηση της βιολογικής παραγωγής. Προβλέπονται επιπλέον κατ’ αποκοπή ποσά έως 200.000 ευρώ για την υιοθέτηση βιώσιμων συστημάτων παραγωγής με λιγότερους κινδύνους.

Μέχρι το τέλος των διαπραγματεύσεων για τη νέα προγραμματική περίοδο και τη σύνταξη των εθνικών σχεδίων, η Κομισιόν θα παράσχει εθνικές συστάσεις σχετικά με την ΚΑΠ, προκειμένου να καθοδηγήσει τα κράτη μέλη στην κατάρτιση των σχεδίων τους, προκειμένου όπως αναφέρουν πηγές των Βρυξελλών, να διασφαλιστούν ότι τα κονδύλια κατευθύνονται  προς τις σωστές παρεμβάσεις, αλλά και ότι αντιμετωπίζονται οι προκλήσεις  που υπάρχουν σε εθνικό επίπεδο αλλά και οι στόχοι της ΕΕ.