COP31: Στην Τουρκία η σύνοδος του 2026 – Ο ρόλος της Αυστραλίας

Ένα ασυνήθιστο και πρωτοφανή διπλωματικό συμβιβασμό πέτυχαν Αυστραλία και Τουρκία, ανοίγοντας τον δρόμο ώστε η επόμενη μεγάλη παγκόσμια συνάντηση για το κλίμα, η COP31 του 2026, να πραγματοποιηθεί τελικά επί τουρκικού εδάφους. Η συμφωνία, που επιτεύχθηκε μετά από παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο της COP30 στο Μπελέμ της Βραζιλίας, βάζει τέλος σε μια παρατεταμένη εκκρεμότητα που είχε εξελιχθεί σε πονοκέφαλο για τον ΟΗΕ.

Σύμφωνα με τους κανόνες του Οργανισμού, το δικαίωμα φιλοξενίας της COP για το 2026 ανήκε στην ομάδα χωρών που περιλαμβάνει την Δυτική Ευρώπη, την Αυστραλία και άλλες συνδεδεμένες χώρες. Ωστόσο, για μήνες, ούτε η Αυστραλία ούτε η Τουρκία εμφανίζονταν διατεθειμένες να αποσύρουν την υποψηφιότητά τους, μπλοκάροντας έτσι την επίτευξη συναίνεσης – απαραίτητης προϋπόθεσης για την ανάθεση της διοργάνωσης.

Ο «περίεργος» συμβιβασμός για την COP31

Η Αυστραλία ανακοίνωσε τελικά ότι θα στηρίξει την τουρκική πρόταση, υπό τον όρο ότι ο Αυστραλός υπουργός Κλιματικής Αλλαγής και Ενέργειας Κρις Μπόουεν θα αναλάβει την προεδρία των διαπραγματεύσεων της COP31. Πρόκειται για μια ρύθμιση που έχει ξαφνιάσει πολλούς παρατηρητές, καθώς στην παράδοση των διεθνών συνομιλιών για το κλίμα, ο πρόεδρος της COP προέρχεται σχεδόν πάντοτε από τη χώρα που φιλοξενεί τη σύνοδο.

Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Άντονι Αλμπανέζε, χαρακτήρισε τη συμφωνία «εξαιρετικό αποτέλεσμα», μιλώντας στην Australian Broadcasting Corporation, υπογραμμίζοντας πως τα ζητήματα του Ειρηνικού «θα βρίσκονται στο επίκεντρο». Ο ίδιος ανέφερε πως είχε ήδη επικοινωνήσει με τους ηγέτες της Παπούα Νέας Γουινέας και των Φίτζι.

Ωστόσο, οι αντιδράσεις από κράτη του Ειρηνικού δεν άργησαν να φανούν. Ο υπουργός Εξωτερικών της Παπούα Νέας Γουινέας, Τζάστιν Τκατσένκο, εξέφρασε ανοικτά την απογοήτευσή του, δηλώνοντας στο AFP ότι «κανείς δεν είναι ευχαριστημένος» από την εξέλιξη. Παρόμοιο τόνο είχε και η τοποθέτηση του ηγέτη των Νήσων Σολομώντα, Τζερεμάια Μανέλε, ο οποίος είχε προειδοποιήσει νωρίτερα ότι θα ήταν «απογοητευμένος» αν η Αυστραλία δεν έπαιρνε την ανάθεση της διοργάνωσης.

Η Καμπέρα είχε επενδύσει πολιτικά και διπλωματικά στη διεκδίκηση της COP31, προτείνοντας τη διοργάνωση στην Αδελαΐδα σε συνεργασία με νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού, τα οποία συγκαταλέγονται στις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία, με πρόταση για φιλοξενία στην Αττάλεια, θεωρούσε ότι είχε ισχυρό διεκδικητικό επιχείρημα, καθώς είχε παραιτηθεί από την αξίωσή της το 2021, επιτρέποντας στο Ηνωμένο Βασίλειο να φιλοξενήσει την COP26 στη Γλασκώβη.

Η εναλλακτική της Βόννης

Εάν καμία από τις δύο χώρες δεν υποχωρούσε, η διοργάνωση θα μεταφερόταν αυτομάτως στη Βόννη, έδρα του οργανισμού του ΟΗΕ για το κλίμα – κάτι που πολλοί θεωρούσαν εξαιρετικά αρνητικό, καθώς θα σηματοδοτούσε απουσία προεδρίας και προετοιμασίας για έναν ολόκληρο χρόνο.

Ο Κρις Μπόουεν, μιλώντας στο Μπελέμ, υπερασπίστηκε τη συμφωνία και υποστήριξε ότι ο «διπλός» ρόλος στην προεδρία –με τον ίδιο να ηγείται των διαπραγματεύσεων και την Τουρκία να αναλαμβάνει την οργανωτική προεδρία της φιλοξενίας– μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Όπως τόνισε, θα διατηρήσει όλες τις εξουσίες που συνοδεύουν την προεδρία των συνομιλιών: από τον ορισμό συντονιστών και την προετοιμασία σχεδίων κειμένων μέχρι τη διαμόρφωση της τελικής απόφασης της COP.

Παράλληλα, επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία θα ορίσει δικό της πρόεδρο για τη διαχείριση του χώρου, τον προγραμματισμό των συνεδριάσεων και την οργανωτική δομή. Η λύση αυτή, όσο ανορθόδοξη κι αν μοιάζει, αναμένεται να αποτρέψει περαιτέρω καθυστερήσεις.

Η συμφωνία προβλέπει επίσης ότι η προπαρασκευαστική συνάντηση πριν από την COP31 θα πραγματοποιηθεί σε νησί του Ειρηνικού, κίνηση που θεωρείται προσπάθεια εξισορρόπησης των ανησυχιών των χωρών της περιοχής.

Παρά τη διπλωματική υποχώρηση, που αποτελεί πλήγμα για την κυβέρνηση Αλμπανέζε μετά από εντατική εκστρατεία εξασφάλισης υποστήριξης, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι η λύση θα εγκριθεί χωρίς αντιρρήσεις από τις περίπου 190 χώρες της COP. Μετά από μήνες αβεβαιότητας, η επίτευξη συναίνεσης θεωρείται κρίσιμη για τη διατήρηση της αξιοπιστίας της πολυμερούς διαδικασίας του ΟΗΕ για το κλίμα.