Καμπανάκι κινδύνου χτύπησε την Παρασκευή η κοινοβουλευτική Επιτροπή Δημόσιων Λογαριασμών της Βρετανίας για το BBC, το οποίο έχασε έσοδα περισότερα από 1,1 δισ. στερλίνες (1,47 δισ. ευρώ) μόνο κατά το οικονομικό έτος 2024-2025, «λόγω περιστατικών απάτης στα τέλη αδειοδότησης και λόγω μείωσης της τηλεθέασης», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) και η εφημερίδα «Le Figaro» σημειώνουν ότι η έκθεση της Επιτροπής, η οποία εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται και αξιοποιεί το BBC τα χρήματα των Βρετανών φορολογουμένων, αποτελεί «ένα ακόμη πλήγμα» για τον παγκοσμίως διασημότερο κρατικό οργανισμό ενημέρωσης και ψυχαγωγίας που ιδρύθηκε το 1922 και εδρεύει στο Λονδίνο.
Η ομιλία Τραμπ
To AFP σημειώνει ότι είναι κρίσιμη η χρονική συγκυρία για το BBC, καθώς έχει εμπλακεί σε διαμάχη με τον Ντόναλντ Τραμπ εξαιτίας ενός παραπλανητικού, δυσφημιστικού «μοντάζ» μιας ομιλίας του αμερικανού προέδρου που είχε μεταδώσει εξοργίζοντας (δικαίως) τον πλανητάρχη. Ο Τραμπ απειλεί τον βρετανικό όμιλο με αγωγή για εξοντωτική αποζημίωση ύψους 1 δισ. δολαρίων (759 εκατ. στερλινών).
Το σκάνδαλο με το ρεπορτάζ για τον Τραμπ προκάλεσε την παραίτηση πολλών κορυφαίων διοικητικών στελεχών του BBC. Και οι παραιτήσεις φαίνεται πως δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί, καθώς εκπρόσωπος του ομίλου επιβεβαίωσε το βράδυ της περασμένης Παρασκευής ότι ένα μέλος του διοικητικού του συμβουλίου, ο Σουμίτ Μπανερζί, η θητεία του οποίου επρόκειτο να λήξει τον επόμενο μήνα, «ειδοποίησε το συμβούλιο για την άμεση παραίτησή του» επικαλούμενος «θέματα εταιρικής διακυβέρνησης».
Απάτες με τα τέλη
Το BBC δεν έχει έσοδα από διαφημίσεις. Κανένα ραδιοφωνικό, τηλεοπτικό ή διαδικτυακό μέσο ενημέρωσης του ομίλου που εκπέμπει στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν προβάλλει διαφημίσεις. Ο όμιλος αντλεί το 65% των εσόδων του από τα τέλη αδειοδότησης που καταβάλλουν οι Βρετανοί φορολογούμενοι και τα οποία το προηγούμενο οικονομικό έτος (1 Απριλίου 2024-31 Μαρτίου 2025) ήταν 174,50 στερλίνες ανά νοικοκυριό (σχεδόν 200 ευρώ, ενώ η ΕΡΤ, που προβάλλει βέβαια διαφημίσεις, εισπράττει ετήσια τέλη 36 ευρώ μέσω των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος, ως γνωστόν).
Το οικονομικό έτος 2024-2025 τα συνολικά έσοδα του BBC έφτασαν τα 3,8 δισ. στερλίνες. Έως το τέλος του 2027 θα πρέπει να γίνει επαναδιαπραγμάτευση για το ύψος της επιβάρυνσης των φορολογουμένων στο πλαίσιο της ανανέωσης της 10ετούς σύμβασης μεταξύ της διοίκησης του ομίλου ΜΜΕ με την βρετανική κυβέρνηση. Όμως, σύμφωνα με μέλη του βρετανικού Κοινοβουλίου, μια ανάλυση των λογαριασμών του BBC αποκάλυψε ότι οι απάτες που αφορούν τα τέλη αδειοδότησης έχουν φτάσει στο 12,5% του εισπρακτέου ποσού.
«Το BBC δεν κάνει αρκετά»
Η ετήσια εισφορά του τέλους των 174,50 στερλινών για το BBC είναι υποχρεωτική και ως εκ τούτου προκαλεί γκρίνιες εκ μέρους των φορολογουμένων. Περίπου 3,6 εκατ. νοικοκυριά στη Βρετανία ισχυρίζονται ότι δεν χρειάζονται άδεια, καθώς υποστηρίζουν ότι δεν παρακολουθούν πλέον το BBC. Ο αριθμός αυτός των δυσαρεστημένων νοικοκυριών εκτινάχθηκε τα τελευταία χρόνια, αν σκεφθεί κανείς ότι το 2021 ήταν μόνο 2,4 εκατομμύρια.
Συνολικά, για την περίοδο 2024-2025 το συνδυασμένο κόστος της απάτης και της μείωσης της τηλεθέασης αντιπροσωπεύει μια πιθανή απώλεια 1,1 δισ. στερλινών, υπογραμμίζεται στην έκθεση της κοινοβουλευτικής Επιτροπής, η οποία εκτιμά ότι «το BBC δεν κάνει αρκετά για να επιβάλει ως σημαντικές για τις ανάγκες ενημέρωσης των πολιτών τις πληρωμές των τελών αδειοδότησης».
Έωλο σύστημα πληρωμών
Στη Βρετανία τα τέλη του BBC δεν εισπράττονται μέσω λογαριασμών του ηλεκτρικού ή άλλων υπηρεσιών κοινής ωφελείας, αλλά καταβάλλονται απευθείας από τα νοικοκυριά. Οι βουλευτές ζητούν αναθεώρηση του συστήματος καταβολής και είσπραξης των τελών, σημειώνοντας ότι «οι επισκέψεις κατ’ οίκον γίνονται όλο και λιγότερο αποτελεσματικές».
Όντως, όπως σημειώνει το AFP, «ενώ ο αριθμός των επισκέψεων σε νοικοκυριά χωρίς άδεια παρακολούθησης του BBC αυξήθηκε κατά 50% το οικονομικό έτος 2024-2025, αυτό δεν οδήγησε στην αύξηση των τελών αδειοδότησης ή στην αύξηση των διώξεων για μη πληρωμή τελών».
Αναφερόμενο στην έκθεση της Βουλής των Κοινοτήτων, το BBC υπογράμμισε τη δυσκολία διεξαγωγής ελέγχων, καθώς πολλοί φορολογούμενοι αρνούνται να ανοίξουν την πόρτα του σπιτιού τους στους ελεγκτές. «Το τέλος αδειοδότησης απαιτεί μεταρρύθμιση», παραδέχτηκε το BBC σε ανακοίνωσή του, προσθέτοντας ότι η εταιρεία «διερευνά ενεργά όλες τις επιλογές που θα μπορούσαν να κάνουν το μοντέλο χρηματοδότησης του ομίλου πιο δίκαιο, πιο σύγχρονο και πιο βιώσιμο».
Υπευθυνότητα και αξιοπιστία
Το BBC δεν διαφωνεί με την αναθεώρηση του συστήματος πληρωμών των τελών, σημειώνει ωστόσο ότι «οποιαδήποτε μεταρρύθμιση πρέπει να διατηρήσει το καθεστώς του ομίλου ως παγκόσμιου δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα».
Στην κοινοβουλευτική έκθεση για το BBC επισημαίνεται και μια άλλη υπαρξιακή, θα έλεγε κανείς, πρόκληση για το γιγαντιαίο φορέα μέσων ενημέρωσης, που είναι η προσέλκυση ενός νεότερου σε ηλικία κοινού θεατών/ακροατών ή χρηστών των ιστοσελίδων του οργανισμού. Διότι στη Βρετανία, όπως και σε πάμπολλες άλλες χώρες, αυξάνονται αισθητά όσοι γυρίζουν την πλάτη στα παραδοσιακά έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και προτιμούν να πληροφορούνται για το τι συμβαίνει γύρω τους από τα ανεξέλεγκτα και ως εκ τούτου αναξιόπιστα κοινωνικά δίκτυα.
Ατυχή περιστατικά σαν κι αυτό της «μονταζιέρας» που δούλεψε εις βάρος του Ντόναλντ Τραμπ, είναι σπανιότατα στα υπεύθυνα και ελεγχόμενα ΜΜΕ με πολυφωνία απόψεων και υπογραφές επαγγελματιών δημοσιογράφων και σχολιαστών, ενώ στα social media αποτελούν τον κανόνα. Γι’ αυτό εξάλλου μετά το σκάνδαλο παραιτήθηκε σύσσωμη η ηγεσία του BBC.
