Τι προβλέπει το νέο πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων

Σε όλα τα νέα κτήρια υποχρεωτικά θα πρέπει να εξασφαλίζεται κατάλληλος χώρος για τη συλλογή και αποθήκευση τουλάχιστον τεσσάρων ρευμάτων σε κατάλληλους περιέκτες, ενώ επιβάλλονται ενιαίοι χρωματικοί κώδικες για τους κάδους συλλογής αποβλήτων  για τη διευκόλυνση της αναγνωσιμότητας από τους πολίτες.

Παράλληλα οι Δήμοι θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να εφαρμόσουν το σύστημα «πληρώνω όσο πετάω»  με τη χρέωση στους δημότες χαμηλότερων δημοτικών τελών σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα και ανακυκλώνουν περισσότερο, και όχι βάσει των τετραγωνικών των ακινήτων τους –όπως ισχύει σήμερα.

Η εφαρμογή του «πληρώνω όσο πετάω» σε υποχρεωτική βάση για τους Δήμους ξεκινά από τον Ιανουάριο του 2023, με εφαρμογή σε σημαντικούς παραγωγούς απόβλητων όπως μεγάλα ξενοδοχεία και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ενώ γίνεται υποχρεωτική από την 1η Ιανουαρίου 2028 για όλους τους Δήμους με πληθυσμό πάνω από 20.000 κατοίκους.

Αυτά μεταξύ άλλων, προβλέπονται από το νέο σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος, με το οποίο διαμορφώνεται ένα νέο πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων. Παράλληλα με την εφαρμογή του μέτρου «πληρώνω όσο πετάω» το τέλος ταφής επεκτείνεται και εκσυγχρονίζεται.

Έτσι, με στόχο την αποτροπή από την ταφή  θεσπίζεται τέλος ταφής από 1η Ιανουαρίου 2022 ύψους 20 ευρώ ανά τόνο αστικών αποβλήτων το οποίο θα αυξάνεται ετησίως πέντε ευρώ ανά τόνο, ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2026 ορίζεται στα 45 ευρώ και από την 1η Ιανουαρίου 2027 στα 55 ευρώ ανά τόνο, τιμή που θα παραμείνει σταθερή για τα επόμενα χρόνια.

Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών

Με τον νέο σχεδιασμό προάγεται  η επαναχρησιμοποίηση, ως ένα από τα βασικά μέτρα πρόληψης στη δημιουργία αποβλήτων. Για το λόγο αυτό, δημιουργούνται Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ) στους Δήμους.

Ειδικότερα, οι Δήμοι άνω των 20.000 κατοίκων υποχρεούνται να αναπτύξουν και να λειτουργούν τουλάχιστον ένα Κέντρο Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ).

Πρόκειται ουσιαστικά για οργανωμένους χώρους, στους οποίους οι πολίτες θα μπορούν να αποθέτουν μεταχειρισμένα αντικείμενα κάθε είδους, όπως, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, παιχνίδια, έπιπλα, ποδήλατα, βιβλία και κλωστοϋφαντουργικά είδη. Τα προϊόντα αυτά ταξινομούνται και επιδιορθώνονται προκειμένου να επαναχρησιμοποιηθούν.

Με σκοπό την προώθηση της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων θεσπίζεται στόχος μείωσης κατά 30% των αποβλήτων τροφίμων το 2030 σε σχέση με το 2022. Για τον σκοπό αυτόν, ενθαρρύνεται η δωρεά και αναδιανομή τροφίμων για ανθρώπινη κατανάλωση, με προτεραιότητα στην ανθρώπινη διατροφή έναντι της χρήσης ως ζωοτροφών και στην εκ νέου μεταποίηση σε προϊόντα που δεν προορίζονται για διατροφή και καθορίζονται οι υποχρεώσεις των δωρητών και των δωρεοδόχων και οι ελάχιστες προϋποθέσεις για την ασφάλεια της ανθρώπινης υγείας.

Επιπλέον, γίνεται  υποχρεωτική από 1.1.2022 για μια σειρά από επιχειρήσεις (όπως μονάδες επεξεργασίας και μεταποίησης τροφίμων, υπεραγορές τροφίμων, ξενοδοχεία, μεγάλα εστιατόρια, επιχειρήσεις τροφοδοσίας κ.λπ.) η συστηματική καταγραφή των πλεονασμάτων τροφίμων.

Η επισκευασιμότητα

Ακόμη προωθείται η επισκευασιμότητα. Οι κατασκευαστές ή οι εισαγωγείς επίπλων και ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού υποχρεούνται να ενημερώνουν τον πωλητή αναφορικά με τη διαθεσιμότητα των απαραίτητων ανταλλακτικών και το χρονικό διάστημα αυτής και η πληροφορία αυτή τίθεται σε γνώση του αγοραστή.

Οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς, το αργότερο έως το 2024, οργανώνουν και λειτουργούν ΣΕΔ, αναλαμβάνοντας το σύνολο του κόστους διαχείρισης των αποβλήτων τους, συμπεριλαμβανομένης της χωριστής συλλογής τους, για μια σειρά προϊόντων, όπως τα θερμοκηπιακά πλαστικά και οι σωλήνες άρδευσης, τα φαρμακευτικά προϊόντα που προορίζονται για οικιακή χρήση, τα κλωστοϋφαντουργικά, τα στρώματα ύπνου, τα είδη επίπλωσης, τα παιχνίδια και ο αθλητικός εξοπλισμός, τα ηλεκτρικά πατίνια και τα ηλεκτρικά ποδήλατα.

Σύστημα επιστροφής χρημάτων για τις φιάλες μιας χρήσης

Θεσπίζεται η λειτουργία από το 2023 συστήματος εγγυοδοσίας για συσκευασίες αλουμινίου και γυάλινες φιάλες μίας χρήσης, με επιστροφή στον πολίτη του εγγυοδοτικού αντίτιμου όταν επιστρέφει την κενή συσκευασία επιπρόσθετα αντίστοιχης υποχρέωσης που έχει ήδη θεσπιστεί για τις πλαστικές φιάλες. Το μέτρο αυτό ήδη εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία, η Γερμανία, οι Σκανδιναβικές χώρες κ.ά.

Προώθηση της χωριστής συλλογή αποβλήτων

Έως την 1η Ιανουαρίου 2024 οι Δήμοι υποχρεούνται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των επικίνδυνων αποβλήτων στα νοικοκυριά από είδη καθημερινής χρήσης, όπως τα προϊόντα καθαρισμού (χλωρίνες κ.λπ.), τα βερνίκια, τα χρώματα κ.λπ., κατά περίπτωση, είτε στο κατάστημα πώλησης είτε στα πράσινα σημεία τους ή σε οποιονδήποτε άλλον αδειοδοτημένο χώρο που υποδεικνύει ο οικείος ΦοΔΣΑ.

Επιπλέον της υποχρεωτικής χωριστής συλλογής των βιοαποβλήτων έως το τέλος του 2022 από τους Δήμους, τίθεται και η υποχρέωση χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης βιοαποβλήτων μεγάλων παραγωγών με ευθύνη τους και κάλυψη εκ μέρους τους του σχετικού κόστους, ενώ παράλληλα προβλέπεται ελάφρυνση των σχετικών δημοτικών τελών τους.

Με σκοπό την ανάπτυξη και εδραίωση της περιβαλλοντικής συνείδησης, από την 1η Σεπτεμβρίου 2022 εισάγεται στα σχολεία η υποχρεωτική χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων, μπαταριών και αποβλήτων τροφίμων.

Από 1.1.2022, οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης οργανώνουν τη χωριστή συλλογή χαρτιού σε όλες τις εγκαταστάσεις τους.

Διευρύνεται η υποχρέωση για τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων υλικών, δηλαδή χαρτιού, γυαλιού, μετάλλων, πλαστικών. Περαιτέρω, προβλέπονται κυρώσεις σε περίπτωση μη εφαρμογής του μέτρου.

Σε όλα τα νέα κτίρια υποχρεωτικά εξασφαλίζεται κατάλληλος χώρος για τη συλλογή και αποθήκευση τουλάχιστον τεσσάρων ρευμάτων αποβλήτων σε κατάλληλους περιέκτες. Έτσι, θα διευκολύνεται η χωριστή συλλογή, η εφαρμογή του «Πληρώνω όσο Πετάω», αλλά και η μείωση των κάδων στον δρόμο.

Προώθηση του οικολογικού σχεδιασμού συσκευασιών

Προωθείται ο οικολογικός σχεδιασμός ιδιαίτερα στις πλαστικές συσκευασίες με μέτρα όπως:

· Η διαφοροποίηση της εισφοράς στα ΣΕΔ ανάλογα με την ανακυκλωσιμότητα του πλαστικού,

· η θέσπιση από τον Ιανουάριο του 2025 της υποχρέωσης για ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο 30% στις πλαστικές σακούλες μεταφοράς, ενώ από τον Ιανουάριο του 2023 (2 χρόνια νωρίτερα), εφαρμόζεται το ίδιο μέτρο στους Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης οι οποίοι απαγορεύεται να προμηθεύονται πλαστικές σακούλες μεταφοράς που δεν περιέχουν τουλάχιστον 30% ανακυκλωμένο πλαστικό,

· και η εισαγωγή περιβαλλοντικού τέλους για τα πλαστικά μπουκάλια με ετικέτα PVC. Ειδικότερα, από την 1η Ιουνίου 2022 επιβάλλεται τέλος ανακύκλωσης 8 λεπτών για τα προϊόντα μέρος της συσκευασίας των οποίων (η ετικέτα) περιέχει πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) κατά την πώλησή τους σε κάθε νόμιμο σημείο πώλησης. Η καταβολή του τέλους επιβάλλεται στους καταναλωτές ανά τεμάχιο προϊόντος κατ’ αντιστοιχία με την ακολουθούμενη πρακτική για τις πλαστικές σακούλες.

Χωροταξία –Πολεοδομία

Με το νέο σχέδιο νόμου υπάρχουν και διατάξεις για τη χωροταξία και πολεοδομία. Έτσι, όπως έγινε γνωστό, πλέον δίνεται η δυνατότητα αναστολής των οικοδομικών εργασιών κατά την εκπόνηση των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ένα πρόγραμμα που θα «τρέξει» παράλληλα με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια το επόμενο διάστημα.

Η εκκίνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) αναμένεται να βάλει φρένο στην εκτός σχεδίου δόμηση. Τα ΤΠΣ θα καθορίσουν χρήσεις γης, όρους δόμησης και περιοχές προστασίας στο σύνολο της Επικράτειας.

Επίσης προβλέπεται η παροχή δυνατότητας στους ενδιαφερόμενους ιδιοκτήτες σε περιπτώσεις ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων, στις οποίες έχει επέλθει αυτοδίκαιη άρση λόγω παρέλευσης της 18μηνης προθεσμίας από τον δικαστικό καθορισμό τιμής μονάδας, να μπορούν να υποβάλλουν αίτηση και υπεύθυνη δήλωση προς τον υπόχρεο φορέα καταβολής της αποζημίωσης για τη διατήρηση της απαλλοτρίωσης και την καταβολή της δικαστικά καθορισμένης προσωρινής ή οριστικής αποζημίωσης μέχρι και  τις 31 Δεκεμβρίου 2024.

Ακόμη εντάσσονται ρητά στην κατηγορία 3 των οικοδομικών αδειών οι περιπτώσεις της προσθήκης σε νομίμως υφιστάμενο κτήριο, με χρήση ειδικού κτηρίου, εφόσον η προσθήκη δεν υπερβαίνει το 50% της υπάρχουσας δόμησης και σε εντός και εκτός σχεδίου δόμηση, καθώς και οι εργασίες τοποθέτησης υπόγειων δεξαμενών υγρών και αέριων καυσίμων σε πρατήρια καυσίμων.