Το τέλος του δωρεάν χρήματος

Project Syndicate

Aν και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ σκέφτεται να μειώσει τις μηνιαίες αγορές περιουσιακών της στοιχείων υπό το πρίσμα του πληθωρισμού, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ συνεχίζει να επιμένει ότι δεν υπάρχει διαρκής τέτοιος κίνδυνος.

Τα νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό είναι τόσο ακραία που η θέση της ΕΚΤ μοιάζει με εσκεμμένη άρνηση. Η Γερμανία βιώνει αυτή τη στιγμή τον ισχυρότερο πληθωρισμό σε μια γενιά. Και η κατάσταση δεν είναι πολύ καλύτερη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τον Σεπτέμβριο η Γαλλία ανέφερε ετήσια αύξηση 11,6% στις τιμές βιομηχανικού παραγωγού και το ποσοστό αυτό ήταν 15,6% στην Ιταλία, 18,1% στη Φινλανδία, 21,4% στην Ολλανδία και 23,6% στην Ισπανία. Ακόμη χειρότερα, αυτές οι αυξήσεις δεν μοιάζουν με προσωρινό φαινόμενο. Παρόλο που τα σημεία συμφόρησης στην προσφορά θα ξεπεραστούν πιθανότατα μέχρι το επόμενο καλοκαίρι, τα συνδικάτα θα έχουν μέχρι τότε αυξήσει τις μισθολογικές απαιτήσεις τους με βάση τα στοιχεία του φετινού πληθωρισμού.

Αυτό θα πυροδοτήσει μια σπείρα ανόδου των τιμών και των μισθών που μπορεί να συνεχιστεί για αρκετά χρόνια. Οι αγορές διαρκών καταναλωτικών αγαθών θα προωθηθούν, επιταχύνοντας περαιτέρω τον πληθωρισμό. Επιπλέον, ακόμη και όταν το πρώτο κύμα πληθωρισμού αρχίσει να υποχωρεί, ίσως ήδη από το επόμενο φθινόπωρο, θα διαφανούν νέοι κίνδυνοι. Εάν η ΕΚΤ διστάσει να ακολουθήσει τις προβλέψιμες αυξήσεις των επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, το ευρώ θα υποτιμηθεί, ενισχύοντας περαιτέρω τις τιμές των εισαγωγών.

Η μετάβαση της γενιάς του baby-boom στη συνταξιοδότηση συνεπάγεται πολλούς πρόσθετους καταναλωτές που δεν υποστηρίζουν πλέον την παραγωγή και επομένως δημιουργούν πληθωριστικό πλεόνασμα ζήτησης. Από την πλευρά του κόστους, η σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων – και των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας στη Γερμανία – θα αποτελέσει βασικό μοχλό αύξησης των τιμών. Απαιτείται λίγη φαντασία για να δούμε πώς η Ευρώπη θα μπορούσε να καταλήξει να μείνει πίσω σε ένα περιβάλλον πεισματικού πληθωρισμού που μοιάζει με τη δεκαετία του 1970, που θα μπορούσε να διαρκέσει για το υπόλοιπο της δεκαετίας και περισσότερο. Δεδομένων αυτών των συνθηκών, οι ευρωπαϊκές οικονομίες και η ΕΚΤ πρέπει να λάβουν ένα σαφές μήνυμα για να σταματήσουν τυχόν περαιτέρω παροχές σε χρήμα.

Εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θέλουν να αντλήσουν χρήματα από την οικονομία για τους στόχους τους, θα πρέπει να περικόψουν άλλες δαπάνες κατά ένα συγκρίσιμο ποσό. Εάν η επαναφορά μέσω των επιτοκίων δεν λειτουργεί πλέον επειδή η ΕΚΤ δεν συνεργάζεται, θα αντικατασταθεί από έναν άμεσο μηχανισμό παραγκωνισμού μέσω των τιμών για τα αγαθά. Είτε έτσι είτε αλλιώς, το σημερινό πληθωριστικό κύμα σηματοδοτεί το τέλος του ονείρου των πόρων που δημιουργούνται από το τίποτα. Η καλή ζωή που χρηματοδοτείται από το τυπογραφείο του συστήματος του ευρώ έχει τελειώσει μια για πάντα.

Ο Hans Werner Sinn είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστημίου του Μονάχου. Διετέλεσε πρόεδρος του Ινστιτούτου Ifo και είναι σύμβουλος του υπουργείου Οικονομίας της Γερμανίας