Οι influencer στην Κίνα στρέφονται στην προώθηση της «υγιεινής ζωής»

Η Wang Jing βάζει το χέρι της στο χώμα και βγάζει ένα τσαμπί πλευρώτους. «Κοιτάξτε πόσο όμορφα είναι», λέει η influencer- καλλιεργήτρια μανιταριών στους φαν της, που την ακολουθούν στην εφαρμογή Douyin, την κινεζική έκδοση της πλατφόρμας βίντεο TikTok, καθώς χαϊδεύει τα μαλακά καπέλα των μανιταριών.

Η Wang είναι κι αυτή μία από τις πολλές διασημότητες στο Διαδίκτυο, τα βίντεο της οποίας, με το υγιεινό τους περιεχόμενο και το εκπαιδευτικό τους χαρακτήρα, εμφανίζονται αρκετά συχνά στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έπειτα από την απόφαση λογοκριτών να σταματήσουν οι δημοσιεύσεις που προωθούν τρόπους ζωής που δεν συνάδουν με τις σοσιαλιστικές αξίες του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Ο φορέας ελέγχου Διαδικτύου της χώρας, η Διοίκηση Κυβερνοχώρου της Κίνας (CAC), κατάργησε, φέτος, 20.000 λογαριασμούς influencer (στα κινεζικά wanghong) εξαιτίας «διάδοσης περιεχομένου που παραπλανεί και “ρυπαίνει” το Διαδίκτυο».

Όταν ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έγινε αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος, το 2012, η λήψη αυστηρών μέτρων στη δημοσίευση πολιτικού λόγου στο διαδίκτυο περιόρισαν όσα θα μπορούσαν να δημοσιεύσουν οι χρήστες του Διαδικτύου. Ωστόσο, οι προσπάθειες του Πεκίνου να επιβάλει αυστηρότερους ελέγχους στην κουλτούρα του διαδικτύου έχουν αυξηθεί από τότε που ο Σι  ξαναπροσπάθησε την υλοποίηση του οράματός του για την «κοινή ευημερία», τον Αύγουστο, ώστε να μειώσει το μεγάλο χάσμα πλούτου της χώρας.

Έκτοτε, οι λογοκριτές προσπαθούν περισσότερο έντονα να εντοπίσουν ανεπιθύμητους λογαριασμούς και το περιεχόμενο, που θα είχαν παραβλέψει ευκολότερα πριν από ένα χρόνο, σήμερα καταργείται αθόρυβα. Τους τελευταίους μήνες, ανεστάλη η λειτουργία fan page κορεάτικων αγορίστικων συγκροτημάτων, έχουν διαγραφεί από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναρτήσεις που προωθούν πολυτελή προϊόντα, ενώ έχει απαγορευτεί στους οικονομικούς γκουρού να κάνουν νέες προτάσεις για επενδύσεις μέσω livestream.

Η Cara Wallis, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο A&M του Τέξας, το έργο της οποίας επικεντρώνεται στα κινεζικά ψηφιακά μέσα, είπε ότι οι διασημότητες στο Διαδίκτυο «δρουν με προσοχή, κανένας δεν θέλει να του ασκηθεί λογοκρισία – έτσι, οι δημοσιεύσεις τους, πλέον, δεν είναι προκλητικές».

Οι λογαριασμοί πολλών Κινέζων διασημοτήτων «πλάθουν το εγκώμιο» της κυβέρνησης, ενώ πολλοί αναφέρονται και στις φιλανθρωπικές τους προσπάθειες. Ο Zhang Yixing, Κινέζος ράπερ με το καλλιτεχνικό όνομα Lay, διοργάνωσε μάλιστα ένα διαδικτυακό κουίζ για τους φαν του σχετικά με την ιστορία του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ).

«Η κυβέρνηση θέλει στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης να προβάλλεται μία καλή εικόνα της χώρας», δήλωσε Κινέζος ακαδημαϊκός από το Γκουανγκντόνγκ, ο οποίος ερευνά την κουλτούρα wanghong. Μεταξύ των εγκεκριμένων δημιουργών περιεχομένου είναι η Wang Jing, της οποίας τα βίντεο προσελκύουν περισσότερους από 2 εκατ. θαυμαστές από όλη την Κίνα στη μικρή φάρμα της στην αγροτική Guizhou, μια από τις φτωχότερες επαρχίες της χώρας. Ο κορυφαίος κρατικός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός, CCTV, παρουσίασε την Wang στις ειδήσεις, σε ρεπορτάζ σχετικά με το Wanghong, το οποίο αναζωογονεί τις αγροτικές οικονομίες.

Ακαδημαϊκός, ο οποίος δεν ήθελε να αποκαλυφθεί το όνομά του, υποστήριξε ότι τα βίντεο που προβάλλουν τη θετική εικόνα της χώρας, με τη μορφή πατριωτικών διαλέξεων από διασημότητες στο Διαδίκτυο ή ρομαντικές απεικονίσεις της υπαίθρου, τροφοδοτούν τη λαϊκή ζήτηση: «Πολλοί άνθρωποι επιθυμούν να βλέπουν βίντεο που προβάλλουν μία θετική εικόνα της Κίνα», συνέχισαν οι ίδιοι.

Ο Zhang Tongxue, αστέρας Douyin της επαρχίας από τη βορειοανατολική επαρχία Liaoning, έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής με περισσότερους από 17 εκατ. θαυμαστές από τότε που άνοιξε τον λογαριασμό του, τον Οκτώβριο. Ανεβάζει βίντεο από την καθημερινότητά του με το ίδιο τραγούδι, με τροπικό ρυθμό house-beat και με πλάνα που τον δείχνουν να σκάβει για να φυτέψει λαχανικά, να μαζεύει καυσόξυλα και να ζει διάφορες περιπέτειες με τους φίλους του.

Αξιοποιώντας το γεγονός ότι είναι δημοφιλής, ο Zhang έβγαλε ένα single με τίτλο “A Common Person”, την περασμένη εβδομάδα, στο οποίο μιλά για την ομορφιά της «απλής» ζωής στην ύπαιθρο.

Ο Stuart Cunningham, ακαδημαϊκός που ερευνά την κινεζική κουλτούρα του Διαδικτύου στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ, είπε ότι το είδος βίντεο που απεικονίζει την αγροτική ζωή έχει γίνει «πολύ δημοφιλές». «Οι άνθρωποι που ζουν σε πολυσύχναστες πόλεις στην Κίνα εκτιμούν την ψηφιακή σύνδεση με την αγροτική περιοχή, με τα γαλήνια τοπία και τους πιο αργούς ρυθμούς ζωής», είπε.

Ωστόσο, ο Cunningham είπε, επίσης, ότι στην ανάπτυξη αυτού του είδους βίντεο συνέβαλε και η προπαγάνδα της κυβέρνησης. Οι τοπικές αρχές έχουν δημιουργήσει φεστιβάλ wanghong και χρηματοδότησαν εντατικά μαθήματα για τους νέους influencer της υπαίθρου, με σκοπό να τους δείξουν πώς θα αποκτήσουν φήμη στο διαδίκτυο, σε προσπάθεια να τονώσουν τις στάσιμες οικονομίες της υπαίθρου, οι οποίες είχαν πληγεί από χρόνια μετανάστευσης στις μεγάλες πόλεις και από τις ανεπαρκείς επενδύσεις στον τομέα της την υγείας και της εκπαίδευσης.

Τα βίντεο με οδηγίες για να κάνεις κάτι είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στην εφαρμογή Douyin. Τους 12 μήνες έως τον Οκτώβριο του 2021, οι προβολές εκπαιδευτικών ταινιών αυξήθηκαν κατά 74%, κυρίως λόγω της δημοτικότητας που είχαν αρχίσει να λαμβάνουν τα βίντεο που δείχνουν πώς να κάνετε πρακτικά πράγματα – από το μαγείρεμα κινεζικών λιχουδιών μέχρι και τη φροντίδα φυτών.

Η προώθηση εκπαιδευτικού περιεχομένου αποτέλεσε το κύριο μέλημα της πλατφόρμας Bilibili, ιστότοπος κοινής χρήσης βίντεο, που έγινε για πρώτη φορά δημοφιλής στους λάτρεις των anime και των gaming.

Σε αυτόν τον ιστότοπο, περίπου 155.000 άτομα ακολουθούν τον καθηγητή Nie Huihua, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Renmin της Κίνας, για τα σεμινάρια του στα οποία αναλύει την κινεζική οικονομία. «Αποτελεί ένα εξαιρετικό κανάλι για τη διάδοση ιδεών, ιδιαίτερα σε μαθητές σε αγροτικές περιοχές, όπου, συνήθως, δεν διδάσκουν οι κορυφαίοι δάσκαλοι της χώρας», προσέθεσε ο Nie. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες της Bilibili να θεωρηθεί εκπαιδευτικό εμπορικό σήμα, προσλαμβάνοντας κορυφαίους καθηγητές πανεπιστημίου στην πλατφόρμα της, ο Nie ανέφερε ότι οι αλγόριθμοι της πλατφόρμας δεν ήταν οι κατάλληλοι να προσδιορίζουν το περιεχόμενο με βάση την πνευματική του αξία.

«Οι δάσκαλοι μιλούν ήρεμα και σταθερά. Οι αλγόριθμοι, όμως, προωθούν, συνήθως, βίντεο με συγκλονιστικούς και αμφιλεγόμενους τίτλους», συνέχισε ο Nie. Ο καθηγητής είπε ότι «δεν ήταν ο κατάλληλος, σύμφωνα με τον αλγόριθμο συστάσεων της Bilibili», θα συνεχίσει, όμως, να φτιάχνει βίντεο για τους μαθητές ώστε να τους επεξηγεί περίπλοκες οικονομικές θεωρίες.

Αυτές οι πλατφόρμες προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή των ακολούθων, προωθώντας περιεχόμενο clickbait, ενώ παράλληλα προσπαθούν να συμβαδίσουν με τις απόψεις των λογοκριτών στο Διαδίκτυο, προσέθεσε ο Wallis. Ο Κινέζος ακαδημαϊκός υποστήριξε ότι τα κανάλια μέσων κοινωνικής δικτύωσης εξακολουθούν να επικεντρώνονται στην κατάκτηση μεριδίου αγοράς σε περιεχόμενο streaming που αποφέρει περισσότερα έσοδα από διαφημίσεις, ιδίως από τα παιχνίδια και τη μόδα – μαζί με τους διάφορους influencer  – ενώ, παράλληλα, επενδύουν και σε πολιτικά ορθό περιεχόμενο, ώστε να κερδίσουν την εύνοια αξιωματούχων.

Η Wang άνοιξε λογαριασμό στη Douyin για οικονομικούς λόγους. Ήθελε να βρει έναν τρόπο να βρει νέους αγοραστές για τα αγροτικά της προϊόντα. Τον περασμένο χρόνο, πούλησε περίπου μισό εκατομμύριο κιτ καλλιέργειας μανιταριών σε φαν της στο διαδίκτυο που ήθελαν να ξεκινήσουν κι εκείνοι την ασχολία αυτή.

Η Wang είπε ότι τα βίντεό της μπορεί να θεωρηθούν ότι έχουν και εκπαιδευτικό περιεχόμενο σχετικό με βιολογικά προϊόντα: «Σε πολλούς αρέσουν τα βίντεό μου, γιατί μέσα από αυτά μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν πράγματα που πετούσαν – κοτσάνια καλαμποκιού, νερό ρυζιού – ώστε να καλλιεργήσουν μανιτάρια».

Η Wang ανέφερε ότι, παρά το γεγονός ότι υπήρχε, προς μεγάλη της έκπληξη, τεράστιος ενθουσιασμός για τα πλευρώτους της, υπήρχε, ένας «αντίπαλος» στις προβολές της. «Πολλοί ενδιαφέρονται για θέματα που αφορούν την αγροτική ζωή», συνέχισε η ίδια. «Tελικά, όμως, η ελαφρά ψυχαγωγία είναι αυτή που κερδίζει περισσότερες προβολές».