Ουκρανία: 3+1 σκληρά μαθήματα από τον πόλεμο – Πώς θα τελειώσει η σύγκρουση

Για τα σκληρά μαθήματα που παίρνουμε από τον πόλεμο στην Ουκρανία γράφει το Bloomberg σε ανάλυσή του που φιλοξενείται και στην Washington Post.

Το σχετικό άρθρο του Bloomberg υπογράφει ο Ρώσος αρθρογράφος Λεονίντ Μπερσίντσκι, ο οποίος στην εισαγωγή του σημειώνει ότι υπάρχει μια λεπτή γραμμή στο να είσαι αναλυτικός και να γίνεσαι χοντρόπετσος σε σχέση με τον τρόμο που έχει εξαπολύσει η Ρωσία.

Στη συνέχεια ο Μπερσίντσκι αναφέρεται σε τέσσερα βασικά συμπεράσματα σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία.

1. Παρακολουθείτε τους Ρώσους υπερεθνικιστές

Η ομίχλη του πολέμου που κάλυπτε το τι συνέβαινε στο πεδίο της μάχης κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων της εισβολής έχει αραιώσει κάπως. Οι στρατιωτικοί αναλυτές βασίστηκαν αρχικά σε στοιχεία από το Γενικό Επιτελείο της Ουκρανίας και τις Δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών εν μέρει επειδή δεν μπορούσαν να βρουν αξιόπιστες ρωσικές πηγές.

Από τις πρώτες ημέρες, ωστόσο, οι Ρώσοι εθνικιστές – τόσο στο έδαφος όσο και στο περιθώριο – έχουν αναδειχθεί ως μια εκπληκτικά χρήσιμη πηγή που καθιστά την ανάλυση της επίσημης ρωσικής προπαγάνδας σε μεγάλο βαθμό περιττή.

Έχω ένα ανατριχιαστικό συναίσθημα, σημειώνει ο Μπερσίντσκι, όταν το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, η δεξαμενή σκέψης που παρέχει μερικές από τις πιο λεπτομερείς αναλύσεις της κατάστασης στο πεδίο της μάχης, αναφέρει κάποιον που ονομάζεται Boitsovy Kot Murz (κυριολεκτικά, Purr the Fighting Cat) σχετικά με την κατάσταση στο εσωτερικό του ρωσικού και του φιλορωσικού αυτονομιστικού στρατού.

Από την άλλη πλευρά, ο Murz – ο εθνικιστής μπλόγκερ Αντρέι Μορόζοφ – ξέρει τι λέει και εκφράζει την κριτική του με όχι μικρό προσωπικό κίνδυνο. Ο Ιγκόρ Γκιρκίν, γνωστός με το ψευδώνυμο Strelkov, παρέχει επίσης αξιόπιστες αναλύσεις για τα προβλήματα των ρωσικών και φιλορωσικών στρατευμάτων με την κακή διοίκηση και την υλικοτεχνική υποδομή, καθώς και για τις στρατηγικές αποτυχίες της Μόσχας.

Ένας από τους βασικούς συμμετέχοντες στη φιλορωσική εξέγερση στην ανατολική Ουκρανία το 2014, ο Γκιρκίν ονειρεύεται ανοιχτά έναν ρόλο στον τρέχοντα πόλεμο, αλλά το Κρεμλίνο τον θεωρεί ότι δεν είναι αρκετά πιστός για να τον αποκτήσει. Εν μέρει λόγω της ζήλιας και της απογοήτευσης του Γκιρκίν, το κανάλι του στο Telegram ήταν ένα must-read κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου, τονίζει ο αναλυτής του Bloomberg.

Βαθύ μίσος και βαθύς σεβασμός

Εθνικιστές όπως ο Μορόζοφ και ο Γκιρκίν επιθυμούν τη νίκη των Ρώσων με όλη τους την καρδιά – αλλά το βαθύ μίσος τους για τον αντίπαλο είναι συνυφασμένο με έναν εξίσου βαθύ σεβασμό για την ικανότητα των Ουκρανών να πολεμούν.

Οι εθνικιστές δεν εμπιστεύονται ανοιχτά, συχνά περιφρονούν, τα κορυφαία στελέχη του Πούτιν. Ποτέ δεν πίστεψαν στον αιφνιδιαστικό πόλεμο που ο Πούτιν προφανώς πίστευε ότι επρόκειτο να πραγματοποιήσει. Έχουν επίσης πρόσβαση σε πηγές σε διάφορους κλάδους του στρατού εισβολής, από τις αυτονομιστικές πολιτοφυλακές μέχρι την ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Wagner και τις τακτικές μονάδες. Ζυγισμένες με τις πληροφορίες που προέρχονται από ουκρανικές και Δυτικές πηγές, η διορατικότητα και η ανάλυσή τους παρέχουν την απαραίτητη ισορροπία, μια δουλειά στην οποία η μηχανή προπαγάνδας του Πούτιν αποτυγχάνει οικτρά.

Πιθανόν να ακουστούν δυνατά

Οι φωνές των εθνικιστών είναι επίσης σημαντικές, διότι, σε περίπτωση ήττας της Ρωσίας, πιθανόν να ακουστούν δυνατά- μπορεί ακόμη και να καταλήξουν να αποτελέσουν την επόμενη ρεβανσιστική κινητήρια δύναμη στη χώρα.

Η ειλικρίνειά τους θα τους «αγοράσει» λαϊκή υποστήριξη, αν το καθεστώς αποδυναμωθεί και δεν μπορέσει να κρατήσει τους Ρώσους υπό έλεγχο μόνο μέσω της καταστολής. Δεδομένου ότι τα απομεινάρια της φιλελεύθερης αντιπολίτευσης της Ρωσίας έχουν εγκαταλείψει σε μεγάλο βαθμό τη χώρα από την έναρξη του πολέμου, παραιτούμενοι από κάθε ρεαλιστική αξίωση για σημαντικό ρόλο στο μέλλον μετά τον Πούτιν, οι όμοιοι του Γκιρκίν και των συντρόφων του εντός και εκτός του στρατού εισβολής είναι η πιο αξιόπιστη μη καθεστωτική δύναμη που έχει απομείνει. Είναι, επίσης, με πολλούς τρόπους πιο επικίνδυνοι για την ίδια τη Ρωσία και τους γείτονές της από τον Πούτιν και τη συμμορία των απατεώνων και των συκοφαντών του, σημειώνει ο Μπερσίντσκι.

2. Μην υποτιμάτε καμία πλευρά και μην περιμένετε ένα συμβιβασμό

Τις πρώτες ημέρες του πολέμου, οι περισσότεροι σοβαροί αναλυτές πίστευαν ότι μια ουκρανική ήττα ήταν επικείμενη. Τις επόμενες εβδομάδες, οι τυχαίες, υπεραισιόδοξες και κακοσχεδιασμένες ρωσικές κινήσεις έκαναν τον ρωσικό στρατό να θεωρείται κάτι σαν χάρτινη τίγρη. Μέχρι το σημείο των 100 ημερών, ωστόσο, και οι δύο πλευρές αποδείχθηκαν στρατιωτικά αντάξιες η μία της άλλης.

Οι Ρώσοι έδειξαν ότι ήταν σε θέση να μάθουν από τα λάθη τους. Μετρίασαν τους μη ρεαλιστικούς στόχους τους, συγκέντρωσαν τη διοίκηση της επιχείρησής τους, εστίασαν τους πόρους σε περιοχές όπου θεωρούσαν πιο πιθανή την επιτυχία και βελτίωσαν την υλικοτεχνική υποδομή και τον συντονισμό μεταξύ των κλάδων.

Οι Ουκρανοί μετέτρεψαν γρήγορα τα άγρια κίνητρά τους σε γνώση του αντιπάλου, γεγονός που επέτρεψε ορισμένες επιτυχημένες αντεπιθέσεις. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πάντα μεγάλος επικοινωνιολόγος, έχει εξελιχθεί σε μια φιγούρα τόσο ηρωική όσο και επιδέξια στο να στέλνει μηνύματα. Το υπουργείο Υποδομών της Ουκρανίας έκανε το ακατόρθωτο και διατήρησε τις μεταφορές σε λειτουργία, τους δρόμους καθαρισμένους, αντικατέστησε τις ανατιναγμένες γέφυρες και φρόντισε τον εφοδιασμό του στρατού.

Ο πόλεμος μπορεί να εξελιχθεί με οποιονδήποτε τρόπο

Οι πρώτες 100 ημέρες της σύγκρουσης έδειξαν ότι ο πόλεμος μπορεί να εξελιχθεί με οποιονδήποτε τρόπο. Καμία από τις δύο πλευρές δεν θα καταρρεύσει ή θα παραιτηθεί, και οι όποιες παραχωρήσεις που μπορεί τελικά να καταγραφούν σε μια ειρηνευτική συμφωνία θα είναι σκληρά διεκδικούμενες.

Άλλωστε, οι θηριωδίες που έχουν διαπράξει οι Ρώσοι στην Ουκρανία, από την Μπούκα μέχρι τη Μαριούπολη και την Οδησσό, καθιστούν πολιτικά αδύνατο για την ουκρανική ηγεσία να προσφέρει οποιοδήποτε συμβιβασμό. Η Ρωσία του Πούτιν, από την άλλη πλευρά, είναι μάλλον απρόθυμη να τηρήσει το δικό της μέρος οποιασδήποτε συμφωνίας – μετά την αποτυχία των συμφωνιών του Μινσκ του 2014 και του 2015, δεν πιστεύει πλέον στις συμφωνίες. Ένα διαπραγματευτικό αποτέλεσμα είναι εφικτό μόνο εάν η μία πλευρά έχει ηττηθεί πλήρως και θα μοιάζει περισσότερο με συνθηκολόγηση αυτής της πλευράς παρά με συμβιβασμό.

Ο πόλεμος που δεν τελείωσε σε τρεις ημέρες, τρεις εβδομάδες ή τρεις μήνες υπόσχεται να παραταθεί για όσο καιρό μπορεί να διαρκέσει μια αποφασιστική νίκη των εισβολέων ή των υπερασπιστών. Αυτό μπορεί να είναι ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και ακόμη και τότε το θέμα μπορεί να μην έχει διευθετηθεί, επειδή ο ηττημένος θα είναι αποφασισμένος να πάρει εκδίκηση.

3. Βγάλτε τα ροζ γυαλιά όταν κοιτάτε προς τη Δύση

Υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ της αντίληψης των Δυτικών πολιτικών και των ειδημόνων για πρωτοφανή ενότητα στην υποστήριξη της Ουκρανίας και της νηφάλιας άποψης των Ουκρανών για το πόσο η Δύση μπόρεσε να βοηθήσει.

Πριν από την έναρξη της σύγκρουσης, η ροή Δυτικών όπλων – κυρίως φορητά όπλα, φορητός και μη θανατηφόρος εξοπλισμός – ήταν αρκετή για να δει ο Πούτιν ένα casus belli, στον βαθμό που το χρειαζόταν, αλλά κάθε άλλο παρά αρκετή για να σταματήσει την εισβολή του. Οι Ουκρανοί έπρεπε να αποδείξουν το σθένος τους και να συνεχίσουν να το αποδεικνύουν για να λάβουν βαρύτερα όπλα. Τα παραλαμβάνουν, ωστόσο, πιο αργά από ό, τι επιβάλλει η στρατιωτική αναγκαιότητα και η ανάγκη να εκπαιδευτούν στη χρήση των οπλικών συστημάτων επιβραδύνει περαιτέρω τη διαδικασία.

Το ΝΑΤΟ απέφυγε οτιδήποτε θα μπορούσε να εκληφθεί ως άμεση επέμβαση. Πριν από τον πόλεμο, καθώς η απειλή μιας ρωσικής εισβολής αυξανόταν, δεν κινήθηκε για να δεχτεί την Ουκρανία – αν και εκ των υστέρων, η παραχώρηση της ιδιότητας του μέλους στην Ουκρανία θα μπορούσε να ήταν μια από τις λίγες προληπτικές κινήσεις που θα μπορούσαν να σταματήσουν τον Πούτιν στα ίχνη του. Τώρα που η Φινλανδία και η Σουηδία προσχωρούν, η αντίδραση του Πούτιν είναι εκπληκτικά αναποτελεσματική.

Έπιασαν τόπο οι απειλές του Πούτιν για τα πυρηνικά

Από τότε που ξεκίνησε η εισβολή, το ΝΑΤΟ απέρριψε τις εκκλήσεις της Ουκρανίας για μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, δείχνοντας στους Ουκρανούς που πολέμησαν την πλήρη ισχύ του συμβατικού στρατού της Ρωσίας ότι εκφοβίστηκε από τις τελετουργικές απειλές του Πούτιν για πυρηνικό πόλεμο.

Όταν πρόκειται για πραγματικές μάχες, η Ουκρανία εξακολουθεί να στέκεται μόνη της στο αίμα και τη λάσπη, και αυτό θα μείνει για καιρό στη μνήμη της νίκης ή της ήττας. Ο ρόλος του πεζικού στον πόλεμο δια αντιπροσώπων της Δύσης με τη Ρωσία δεν είναι ένας ρόλος που οι Ουκρανοί θα επέλεγαν πρόθυμα και μόλις αποκατασταθεί η ειρήνη, θα κρατήσουν μνησικακίες – μεγαλύτερες εναντίον των λιγότερο ενεργών δυτικών υποστηρικτών τους, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η γειτονική Ουγγαρία, και μικρότερες αλλά και πάλι σημαντικές εναντίον των ΗΠΑ, οι οποίες έχουν τον καθοριστικό λόγο για την έκταση της Δυτικής υποστήριξης, τονίζει ο αρθρογράφος του Bloomberg.

Θα θυμηθούν επίσης όλα τα κενά στο φαινομενικά αυστηρό Δυτικό καθεστώς κυρώσεων. Σίγουρα, οι κυρώσεις πονάνε, αλλά δεν πονάνε αρκετά βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα ώστε ο Πούτιν να χάσει αποφασιστικά ή να επανεξετάσει τις επιλογές του.

Μια ουκρανική ήττα θα οδηγούσε σίγουρα σε αμοιβαίες αλληλοκατηγορίες και βαθύτερα ρήγματα μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης, μεταξύ της Δύσης και της Ανατολής της Ευρώπης, ακόμη και στο εσωτερικό της Ανατολικής Ευρώπης, μεταξύ, από τη μια πλευρά, των Βαλτικών χωρών, της Πολωνίας και της Τσεχίας, που έχουν υπερβεί κάθε όριο στην υποστήριξη της Ουκρανίας και μιας πολύ λιγότερο ενθουσιώδους Ουγγαρίας.

Μια ρωσική ήττα θα βοηθούσε να καλυφθούν οι διαφορές, αλλά πιθανώς θα οδηγούσε σε διαμάχες σχετικά με τον επιμερισμό του οικονομικού βάρους της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας και σε καυγάδες για το ποιος έκανε πόσα κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.

4. Συνεχίστε να σκέφτεστε την Ουκρανία

Ο πόλεμος έχει διαρκέσει πολύ περισσότερο από την τυπική διάρκεια της σύγχρονης προσοχής. Είναι δύσκολο να αντισταθούμε στους περισπασμούς που είναι, σε μεγάλο βαθμό, επίσης συνέπειες του πολέμου – ο πληθωρισμός που προκαλείται από την άνοδο των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων, η πιθανή ύφεση στις δυτικές οικονομίες, το ξεπούλημα του χρηματιστηρίου.

Μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος, λίγοι άνθρωποι εκτός Ουκρανίας μπορεί να ενδιαφέρονται για την τύχη της – για το πόσα εδάφη μπορεί να χρειαστεί να παραχωρήσει στη Ρωσία – για το τεράστιο έργο της ανοικοδόμησης των βομβαρδισμένων πόλεων, βιομηχανιών και υποδομών – για την τύχη των σχεδόν 14 εκατομμυρίων Ουκρανών που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.’

Παρά την ευρωπαϊκή γεωγραφία της, η Ουκρανία κινδυνεύει να μετατοπιστεί στην περιφέρεια του Δυτικού μυαλού, όπως η Συρία.

Αυτό θα ήταν το μεγαλύτερο λάθος που θα μπορούσε να κάνει ο υπόλοιπος κόσμος, όχι μόνο επειδή ο Πούτιν και οι εθνικιστές που μπορεί να έρθουν να κυβερνήσουν τη Ρωσία μετά από αυτόν θα συνεχίσουν να έχουν εμμονή με την Ουκρανία.

Κίνδυνος για περισσότερες εισβολές

Αν η υποστήριξη μειωθεί, αν η Ουκρανία πιεστεί να κάνει μια ταπεινωτική συμφωνία, αν η μεταπολεμική προσπάθεια αποκατάστασης υπολείπεται κάθε άλλο παρά του είδους της επένδυσης που έκαναν οι ΗΠΑ στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τότε περισσότερες εισβολές σαν του Πούτιν θα είναι πιθανές σε κάθε μέρος του κόσμου όπου ένας ισχυρός άνδρας καλλιεργεί εδαφικές φιλοδοξίες. Οι ασθενέστερες πλευρές σε τέτοιες συγκρούσεις θα έχουν ισχυρό κίνητρο να εγκαταλείψουν παρά να πολεμήσουν όπως έκανε η Ουκρανία, έστω και μόνο για να αποφύγουν καταστροφές παρόμοιας κλίμακας. Εάν η Ουκρανία δεν ανταμειφθεί και δεν αποζημιωθεί για τη θυσία της, άλλοι στη θέση της θα αποθαρρυνθούν, θα φοβηθούν και θα είναι αβέβαιοι, τονίζει ο Μπερσίντσκι.

Η Ουκρανία πολέμησε μόνη της, αλλά το να τη βοηθήσει να σταθεί ξανά στα πόδια της και να ευημερήσει, ακόμη και αν η Ρωσία αρπάξει περισσότερα εδάφη, είναι υπόθεση του κόσμου. Η χώρα δεν μπορεί να ξανασηκωθεί μόνη της. Μπορεί να φαίνεται πολύ νωρίς για τον κόσμο να σχεδιάσει να βοηθήσει μετά τον πόλεμο, αλλά ο σχεδιασμός μπορεί να εμποδίσει τον κόσμο να ξεχάσει το τίμημα που πληρώνει τώρα η Ουκρανία για τη σιδερένια θέλησή της να επιβιώσει, καταλήγει ο αρθρογράφος.