Ουκρανία: Ο κόσμος, οι οικονομίες και οι επενδύσεις μετά τον πόλεμο

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει διευρύνει τα παγκόσμια γεωπολιτικά ρήγματα, ενισχύει τις τάσεις αποπαγκοσμιοποίησης και κατακερματισμού των κεφαλαιαγορών, με τις κυβερνήσεις αλλά και τους επικεφαλής των εταιρειών να επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στην αναζήτηση ασφάλειας και ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των αμυντικών δαπανών και της διαφοροποίησης στις αλυσίδες εφοδιασμού, εκτιμά μεταξύ άλλων σκιαγραφώντας το οικονομικό και επενδυτικό τοπίο της επόμενης πενταετίας η κορυφαία εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων PIMCO.

Διαβάστε επίσης: Αμυντικές δαπάνες στον ευρωπαϊκό χώρο: Αλλαγή σελίδας

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις, οι πληθωριστικές πιέσεις που μειώνουν τα πραγματικά διαθέσιμα εισοδήματα των νοικοκυριών και η εστίαση των κεντρικών τραπεζών πρώτιστα στην καταπολέμηση του πληθωρισμού φέρνουν πιο κοντά την επόμενη διετία τον κίνδυνο της ύφεσης, ενώ συνολικά το μακροοικονομικό τοπίο της επόμενης πενταετίας αναμένεται αβέβαιο και ασταθές.

Διαβάστε επίσης: Παγκόσμια οικονομία: Η ύφεση μπορεί να περιμένει, ο πληθωρισμός ήρθε για να μείνει 

Επιπλέον, εάν και όταν έρθει η επόμενη ύφεση, οι νομισματικές και δημοσιονομικές απαντήσεις των υπευθύνων χάραξης πολιτικής θα είναι πιο συγκρατημένες σε σχέση με τις τελευταίες υφέσεις, κατά τις οποίες ούτε ο πληθωρισμός ούτε τα επίπεδα δημόσιου χρέους ούτε και οι ισολογισμοί των κεντρικών τραπεζών ήταν τόσο διογκωμένοι.

Ετσι, ενώ για πολλούς λόγους η PIMCO εκτιμά πως η επόμενη ύφεση είναι απίθανο να είναι τόσο βαθιά όσο η νέα «Μεγάλη Υφεση» του 2008 που ακολούθησε την κατάρρευση της Lehman Brothers, ή αυτή του 2020 που ακολούθησε την πανδημία της COVID, μπορεί όμως να είναι παρατεταμένη, ενώ και η ανάκαμψη θα είναι πιο αργή, απόρροια και των περιορισμένων δυνατοτήτων αντίδρασης από τις κεντρικές τράπεζες και τις κυβερνήσεις.

Η ανάδειξη της Κίνας

Παράλληλα μία από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία αφορά τη διεύρυνση των γεωπολιτικών ρωγμών, που θα επιταχύνουν τη μετάβαση από έναν μονοπολικό σε έναν διπολικό ή πολυπολικό κόσμο, μια ρήξη που είχε ήδη ξεκινήσει με την ανάδειξη της Κίνας σε σημαντικό οικονομικό και γεωπολιτικό παράγοντα, κάτι που ενίσχυσε τον σκεπτικισμό της Δύσης απέναντι στον «κίτρινο δράκο».

Σε έναν πιο κατακερματισμένο κόσμο, πολλές κυβερνήσεις – ειδικά στην Ευρώπη αλλά και αλλού – αυξάνουν τις αμυντικές τους δαπάνες. Είναι χαρακτηριστικό πως σύμφωνα με στοιχεία της McKinsey ήδη 15 χώρες του ΝΑΤΟ και η Σουηδία – Φινλανδία δήλωσαν ότι θα δαπανήσουν περισσότερα για άμυνα, ενώ πέντε χώρες θα επιτύχουν  για πρώτη φορά εφέτος τον στόχο του 2% του ΑΕΠ που αποφασίστηκε στη σύνοδο κορυφής της Συμμαχίας στην Ουαλία το 2014.

Παράλληλα, πέρα από τις αμυντικές δαπάνες, ανακοινώνονται νέες επενδύσεις στην ενέργεια, στην υγειονομική περίθαλψη και στην επισιτιστική ασφάλεια, ενώ οι επικεφαλής μεγάλων εταιρειών επικεντρώνονται στην οικοδόμηση πιο ανθεκτικών και διαφοροποιημένων αλυσίδων εφοδιασμού μέσω και παραγωγικών επενδύσεων με γνώμονα τη γεωγραφική εγγύτητα, μια τάση που ήδη είχε ξεκινήσει ως απάντηση στις εμπορικές εντάσεις ΗΠΑ – Κίνας, αλλά αναμένεται να ενταθεί μετά την πανδημία και το νέο γεωπολιτικό τοπίο.

Οι πρόσθετες δαπάνες πάντως δεν αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση της παραγωγικότητας σε σχέση με τη δεκαετία που προηγήθηκε της πανδημίας, ενώ και το νέο τοπίο στις αλυσίδες εφοδιασμού μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του προστατευτισμού με επιπτώσεις στη δυνητική ανάπτυξη. Στο νέο περιβάλλον ο πληθωρισμός θα είναι υψηλότερος σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ενώ οι κίνδυνοι πιστωτικών γεγονότων στον ιδιωτικό τομέα θα αυξηθούν. Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους πιθανότατα θα είναι υψηλότερο και ο κίνδυνος ύφεσης πραγματικός. Ο αυξημένος πληθωρισμός υποδηλώνει ότι οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να είναι λιγότερο πρόθυμες ή λιγότερο ικανές να στηρίξουν τους οφειλέτες του ιδιωτικού τομέα.

Οι κυβερνήσεις μπορεί επίσης να είναι λιγότερο πρόθυμες να τους βοηθήσουν, λόγω της αύξησης του χρέους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και της ανάγκης χρηματοδότησης του αυξανόμενου κόστους συντάξεων και υγειονομικής περίθαλψης. Παράλληλα, αυξάνεται ο κίνδυνος και της χρηματοπιστωτικής αποπαγκοσμιοποίησης μέσω του κατακερματισμού των κεφαλαιαγορών ή ενός επερχόμενου «capital war», όπως ονομάστηκε από μερικούς επαγγελματίες των αγορών.