Εκπομπές άνθρακα: Ο πράσινος πύργος του Πειραιά και οι πράσινοι ελληνικοί στόχοι για τα κτίρια

Στην προκυμαία του λιμανιού του Πειραιά, ένας γερανός ετοιμάζεται να σηκώσει γιγάντια πάνελ αλουμινίου στο κέλυφος ενός πύργου 22 ορόφων. Σε μια εξωτερική βεράντα, οι εργάτες ρίχνουν μπετόν  για να κατευθύνουν το νερό της βροχής σε υπόγειες δεξαμενές. Στο εσωτερικό, δύο άνδρες με  καπέλα βάζουν λωρίδες από ατσάλι σε έναν τοίχο ως μόνωση.

Η ανακαίνιση των 100 εκατομμυρίων ευρώ στοχεύει στο να μετατρέψει τον ογκώδη Πύργο του Πειραιά -ο οποίος κυριαρχεί ως οικοδόμημα στην πόλη από τη δεκαετία του 1970- στο πιο πράσινο κτίριο της Ελλάδας. Η πρόσοψη θα καλυφθεί με πτερύγια που εκτρέπουν τον ήλιο, τα θερμικά παράθυρα είναι κατασκευασμένα από ανακυκλωμένο γυαλί, κάθε θέση στάθμευσης στο υπόγειο έχει σημείο φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα, ενώ αισθητήρες θα μετρούν το μικροκλίμα για να βοηθήσουν στη διατήρηση των χώρων πρασίνου. «Το λιμάνι ήταν μια άσχημη βιομηχανική περιοχή, ερειπωμένη και νεκρή», αναφέρει η Όλγα Ίτσιου, διευθύνουσα σύμβουλος της Dimand SA, της εταιρείας που έχει αναλάβει την ανακαίνιση του πύργου. «Η ανακαίνισή μας θα επαναφέρει τη ζωή στη γειτονιά», προσθέτει.

Το έργο

Το έργο, πέντε μίλια από το κέντρο της Αθήνας, είναι ένα από τα κορυφαία ανακατασκευαστικά στην Ευρώπη, ενώ ταιριάζει σε αυτό που η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκαλεί Κύμα Ανακαίνισης. Η πρωτοβουλία, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2020, στοχεύει στην «απανθρακοποίηση» 35 εκατομμυρίων κατοικιών, πολυκατοικιών, γραφείων, σχολείων, νοσοκομείων και άλλων έως το 2030, με συνολικό κόστος 2,75 τρισεκατομμυρίων ευρώ. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά κτίρια είναι ηλικίας άνω των δύο δεκαετιών και συμβάλλουν στο να αποτελούν τον μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας σε κάθε περιοχή, αντιπροσωπεύοντας το 36% των συνολικών εκπομπών.

Διαβάστε επίσης: ΕΕ: Συμφωνία για τους νέους κανόνες στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων

Η αργοπορία στην Ευρώπη

Μέχρι στιγμής, όμως, το κύμα ανακαίνισης αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό. Μόλις το 1% των κτιρίων της Ευρώπης ανακαινίζεται κάθε χρόνο, ποσοστό που η ΕΕ λέει ότι πρέπει να διπλασιαστεί. Την ίδια στιγμή, ολοκληρωτικές ανακαινίσεις – με στόχο τη μείωση της χρήσης ενέργειας τουλάχιστον κατά 60% με βελτιωμένη μόνωση, σύγχρονα παράθυρα και αντλίες θερμότητας για την αντικατάσταση των λεβήτων αερίου – γίνονται μόνο στο 0,2% των κτιρίων ετησίως. Με αυτόν τον ρυθμό, θα είναι σχεδόν αδύνατο για την Ευρώπη να πετύχει τον στόχο της για μηδενικές εκπομπές έως το 2050. «Πρέπει να εμπνέεται μια αίσθηση επείγουσας ανάγκης σε αυτή τη διαδικασία», λέει ο Adrian Joyce, διευθυντής του Renovate Europe, μιας ομάδας που προωθεί την επιτάχυνση στη μετάβαση. «Αν δεν επιτύχουμε ευρεία ανακαίνιση της τάξης 2,5% (σ.σ. κάθε χρόνο) έως το 2030 και δεν τη διατηρήσουμε για δύο δεκαετίες, θα αποτύχουμε σε αυτήν την πρόκληση», πρόσθεσε.

Οι στόχοι της Ελλάδας

Στην Ελλάδα, οι ανακαινίσεις σταμάτησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους 2009-18, ενώ 4,1 δισεκατομμύρια ευρώ από τα χρήματα της ΕΕ για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης λόγω πανδημίας έχουν διατεθεί για πιο πράσινες κατασκευές. Η Αλεξάνδρα Σδούκου, γενική γραμματέας ενέργειας και ορυκτών πόρων της Ελλάδας, λέει ότι η χώρα σκοπεύει να μειώσει τη χρήση ενέργειας στα κτίρια κατά 38% έως το 2030, υπερβαίνοντας τον στόχο της ΕΕ για 32%. Για την επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτηθεί η ανακαίνιση 60.000 κατασκευών —περίπου το 15% του οικιστικού αποθέματος— σε κάθε έτος. Η κυβέρνηση θέσπισε κατά τον περασμένοι Ιούνιο επιδοτήσεις έως και 50% σε νοικοκυριά, προκειμένου να ανταλλάξουν παλιά κλιματιστικά, ψυγεία και καταψύκτες με πιο αποδοτικά ενεργειακά μοντέλα και έλαβε 1 εκατομμύριο αιτήσεις μέσα σε ένα μήνα. «Τα περισσότερα κτίριά μας χτίστηκαν πριν από το 1980», λέει η κα Σδούκου και προσθέτει «Αν θέλουμε πραγματικά να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, πρέπει να το αντιμετωπίσουμε».