ΕΚΤ: Χτίζεται το αφήγημα του «πληθωρισμού κερδών»

«Πάγωσε» το κυρίαρχο μακροοικονομικό αφήγημα της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό στη τελευταία συνάντηση των κεντρικών τραπεζιτών της ευρωζώνης στην ενδοχώρα της Λαπωνίας.

Τα στελέχη της ΕΚΤ στη συνάντησή τους στο φινλανδικό χωριό Ινάρι, κατά τη διάρκεια της οποίας είχαν την δυνατότητα να συζητήσουν θέματα που δεν βρίσκονται στην ατζέντα των τακτικών συναντήσεων τους, διαπίστωσαν ότι οι επιχειρήσεις αποκομίζουν κέρδη από τον υψηλό πληθωρισμό και τον «λογαριασμό» τον πληρώνουν οι εργαζόμενοι και οι καταναλωτές.

ΕΚΤ: Διαφωνούν για την πορεία του πληθωρισμού

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τους τελευταίους εννέα μήνες προσεγγίζει την άνοδο των πληθωριστικών πιέσεων ως παράγοντα που ανεβάζει το κόστος των επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό υιοθέτησε την πιο επιθετική σύσφιγξη νομισματικής πολιτικής από την γέννηση του ευρώ. Η αιτιολόγηση είναι ότι στοχεύει στη ζήτηση για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο οι υψηλές τιμές να φέρουν μισθολογικές αυξήσεις, που θα οδηγούσαν σε ένα σπιράλ πληθωρισμού.

Όμως τα στοιχεία που μελέτησαν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, σύμφωνα με τρεις πηγές που επικαλείται το Reuters -οι οποίες συμμετείχαν στη συνάντηση και επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους- έδειξαν ότι τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών αυξήθηκαν αντί να συρρικνωθούν, όπως θα ήταν το αναμενόμενο όταν αυξάνεται το κόστος.

Ψηφιακό ευρώ: Στην παγωμένη Λαπωνία οι μυστικές συζητήσεις

Ο πληθωρισμός που τροφοδοτείται από τα υψηλότερα εταιρικά περιθώρια κέρδους τείνει να αυτοδιορθώνεται, καθώς οι εταιρείες τελικά φρενάρουν τις αυξήσεις των τιμών για να μην χάσουν μερίδιο αγοράς, γεγονός που τον καθιστά ένα πολύ διαφορετικό  πρόβλημα από τον πληθωρισμό που προέρχεται από την αύξηση των μισθών.

Περιστέρια vs γεράκια

Έτσι, ένα νέο αφήγημα για τον πληθωρισμό με επίκεντρο τα περιθώρια κέρδους θα μπορούσε να δώσει στα περιστέρια της ΕΚΤ  ένα επιπλέον ισχυρό επιχείρημα έναντι των γερακιών που υποστηρίζουν περαιτέρω αυξήσεις επιτοκίων.

Ήδη οι τρεις κορυφαίοι «μέτοχοι» της ΕΚΤ, οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας έχουν εκφράσει διαφορετικές απόψεις για την πορεία των ευρωπαϊκων επιτοκίων. Ο πρόεδρος της Bundesbank Γιοαχίμ Νάγκελ,που ανήκει στα γεράκια,  προβλέπει «περαιτέρω σημαντικά βήματα στα επιτόκια» ακόμα και μετά τον Μάρτιο.Ο διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας, Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό, πιο μετριοπαθής από τον Νάγκελ, υποστήριξε ότι η ΕΚΤ θα πρέπει τώρα να προχωρήσει «πιο σταδιακά» στην αύξηση των επιτοκίων και να τελειώσει το αργότερο έως τον Σεπτέμβριο.Από την πλευρά του ο Ιγνάσιο Βίσκιο, το «περιστέρι» που ηγείται της Τράπεζας της Ιταλίας, συντάσσεται με τον Βιλερουά για πιο σταδιακές αυξήσεις, αλλά προχωρεί ακόμα περαιτέρω λέγοντας ότι ο πληθωρισμός δείχνει πρώιμα σημάδια επιβράδυνσης. Οι δηλώσεις αυτές έγιναν πριν τη δημοσιοποίηση των στοιχείων για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη, ο οποίος σημείωσε οριακή υποχώρηση στο 8,5% τον Φεβρουάριο από 8,6%.

Η επικεφαλής της ΕΚΤ , Κριστίν Λάγκαρντ εμμένει στην αύξηση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης στην επερχόμενη συνεδρίαση της ΕΚΤ, που θα πραγματοποιηθεί στις 16 Μαρτίου, ενώ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για συνέχιση της αύξησης των επιτοκίων.

Αλλάζει το αφήγημα

Το σίγουρο είναι ότι η συνεδρίαση της ΕΚΤ θα παρουσιάσει ζωηρό ενδιαφέρον, καθώς αλλάζει η αφήγηση για τον πληθωρισμό. 

Σύμφωνα με έρευνες, που παρουσίασαν τόσο η ΕΚΤ όσο και το γερμανικό ινστιτούτου Ifo, οι επιχειρήσεις αναμένουν μικρότερες αυξήσεις των τιμών, καθώς οι προοπτικές για το κόστος και τη ζήτηση γίνονται λιγότερο σαφεί.

«Τα οικονομικά της κερδοφορίας υποδηλώνουν ότι μπορεί να δούμε μεγαλύτερη συμπίεση των κερδών να έρχεται», δήλωσε στο Reuters ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν. «Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις γνωρίζουν ότι αν αυξήσουν υπερβολικά τις τιμές, θα υποστούν απώλεια μεριδίου αγοράς».

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η επέκταση των περιθωρίων κέρδους ξεκίνησε νωρίτερα και έχει ήδη αρχίσει να αντιστρέφεται, αν και αργά και άνισα. Αλλά σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τα εταιρικά περιθώρια κέρδους για την ευρωζώνη. Αντ’ αυτού, οι εθνικοί λογαριασμοί και οι εκθέσεις κερδών των εισηγμένων εταιρειών χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα για να αποτυπωθεί η εικόνα του πληθωρισμού.

Οι εταιρείες του κλάδου των καταναλωτικών αγαθών της ευρωζώνης, για παράδειγμα, αύξησαν τα λειτουργικά περιθώρια κέρδους κατά μέσο όρο στο 10,7% πέρυσι, τα οποία ενισχύθηκαν  κατά ένα τέταρτο σε σχέση με το 2019, πριν από την παγκόσμια πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Refinitiv.

Οι μισθοί υπό πίεση

Ομοίως, τα κέρδη και όχι το κόστος εργασίας και οι φόροι αντιπροσωπεύουν τη μερίδα του λέοντος των πληθωριστικών πιέσεων στις τιμές στη ζώνη του ευρώ από το 2021, σύμφωνα με υπολογισμούς της ΕΚΤ που βασίζονται σε στοιχεία της Eurostat.

Πράγματι, οι μισθοί αυξάνονται πολύ πιο αργά από τον πληθωρισμό, γεγονός που συνεπάγεται πτώση του βιοτικού επιπέδου του μέσου εργαζομένου στην ευρωζώνη κατά 5% σε σχέση με το 2021, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΚΤ.

Μια εντελώς διαφορετική κατάσταση από τη δεκαετία του 1970, όπου ο πληθωρισμός τροφοδοτούνταν από την αύξηση των μισθών και που έχει γίνει το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο σημείο αντιπαράθεσης στη δημόσια συζήτηση σχετικά με τις κατάλληλες αντιδράσεις της πολιτικής των κεντρικών τραπεζών, λένε οι οικονομολόγοι.

Για παράδειγμα, οι μισθοί αναφέρθηκαν 14 φορές στην τελευταία συνέντευξη Τύπου της προέδρου της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, ενώ τα περιθώρια κέρδους δεν έλαβαν ούτε μία αναφορά. Ο αναπληρωτής της ΕΚΤ, Λούις ντε Γκίντος, προειδοποίησε επίσης ότι η ΕΚΤ πρέπει να είναι προσεκτική, διότι τα εργατικά συνδικάτα ενδέχεται να απαιτήσουν υπερβολικές αυξήσεις μισθών.

Ακόμη και στο εσωτερικό της ΕΚΤ, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων που ζητούν υψηλότερες αμοιβές για το προσωπικό της κεντρικής τράπεζας πήραν αποστάσεις από αυτό που περιέγραψαν ως «αντεργατική μεροληψία» του θεσμού. Επικαλέστηκαν, μεταξύ άλλων, έγγραφο ερευνητών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που δείχνει ότι η επιτάχυνση των μισθών δεν έχει ιστορικά οδηγήσει σε σπιράλ μισθολογικών τιμών.

Εταιρικά κέρδη εναντίον μισθών

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΚΤ εξέτασαν μια σειρά δεδομένων που έδειξαν ότι τα κέρδη έχουν ξεπεράσει τους μισθούς χάρη στις αποταμιεύσεις που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια των λουκέτων και οι οποίες δαπανήθηκαν και λόγω της εξουσίας των εταιρειών να καθορίζουν τις τιμές, ανέφεραν οι πηγές.

Με τις αποταμιεύσεις να εξαντλούνται τώρα και τον ανταγωνισμό να επιστρέφει, τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΚΤ, που ζητούν να επαναδιατυπωθεί το αφήγημα για τον πληθωρισμό.

Τον Ιανουάριο, ο διοικητής της πορτογαλικής κεντρικής τράπεζας Μάριο Σεντένο ήταν από τους πρώτους που προειδοποίησε για τον κίνδυνο μιας πολύ ξεκάθαρης αύξησης των περιθωρίων κέρδους, λέγοντας ότι θα πρέπει να τεθεί στην ατζέντα της ευρωπαϊκής πολιτικής.

Το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ Φάμπιο Πανέτα δήλωσε αργότερα ότι οι εργαζόμενοι είχαν επωμιστεί το μεγαλύτερο βάρος της αύξησης των τιμών, ενώ, σε γενικές γραμμές, τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών παρέμειναν σταθερά ή και αυξήθηκαν σε ορισμένους τομείς.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας κρίσης πληθωρισμού στη δεκαετία του 1970, σχεδόν το 70% της οικονομικής παραγωγής πήγε στους εργαζόμενους, ενώ μόλις πάνω από το 20% πήγε στα κέρδη, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Τώρα, το μερίδιο της εργασίας ανέρχεται στο 56%, ενώ το ένα τρίτο πηγαίνει στα κέρδη.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΚΤ εξέτασαν αυτές τις διαφορές κατά τη φινλανδική αποχώρησή τους, αν και τα προσωρινά τους συμπεράσματα υπήρχαν επιφυλάξεις, σύμφωνα με τις πηγές.

Τέλος, τα περιστέρια μπορεί να έχουν δύσκολο έργο μετά τα στοιχεία που έδειξαν ότι ο πληθωρισμός στη Γαλλία, την Ισπανία και τη Γερμανία ξεπέρασε τις προσδοκίες τον περασμένο μήνα.