Σιτηρά: Τι σημαίνει η αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία – Το Plan B και οι ανησυχίες για τις τιμές

Η ανακοίνωση από την πλευρά τη Ρωσίας ότι αποχωρεί από τη Συμφωνία για τα Σιτηρά, αν και έφερε αναστάτωση στις αγορές, δεν προκαλεί έκπληξη: αν παρατηρήσει κανείς τις δηλώσεις κορυφαίων Ρώσων αξιωματούχων το τελευταίο διάστημα, μεταξύ των οποίων ο ίδιος ο Βλαντιμίρ Πούτιν, θα διαπιστώσει ότι επί της ουσίας πρόκειται για το χρονικό μια προαναγγελθείσας κατάρρευσης…

Εδώ και καιρό η Μόσχα διαμαρτυρόταν ότι οι όροι του Πρωτοκόλλου της Μαύρης Θάλασσας που αφορούν στη Ρωσία δεν τηρούνταν, κάνοντας λόγο για «κρυφές κυρώσεις» που εμποδίζουν τις εξαγωγές ρωσικών τροφίμων και λιπασμάτων.

Πιέσεις στους ναύλους λόγω κατάρρευσης της συμφωνίας για τα σιτηρά

Παράγοντες της αγορές εκτιμούν ότι η μη ανανέωση της συμφωνίας για τα σιτηρά θα μπορούσε να πυροδοτήσει εκ νέου άνοδο των τιμών των τροφίμων.

Υπενθυμίζεται ότι μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, οι τιμές των τροφίμων εκτινάχθηκαν σε ιστορικά υψηλά ενισχύοντας την επισιτιστική ανασφάλεια και πυροδοτώντας πληθωριστικές πιέσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

«Διαφορετική κατάσταση»

Ωστόσο, τα πράγματα τώρα φαίνεται ότι είναι διαφορετικά: αναλυτές υποστηρίζουν ότι η παγκόσμια κατάσταση των τροφίμων δεν είναι τόσο ασταθής όσο ήταν πέρυσι, καθώς άλλες χώρες έχουν αυξήσει την παραγωγή τους, έχουν δημιουργηθεί νέοι δίαυλοι εφοδιασμού και οι σοδειές αναμένονται φέτος πολύ καλές τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αργεντινή και τη Βραζιλία.

Μέχρι στιγμής δεν είναι σαφές εάν η Ρωσία θα μπλοκάρει τα ουκρανικά λιμάνια μετά την αποχώρησή της από τη συμφωνία. Βέβαια, δίνοντας μια πρόγευση των προθέσεών της, η Μόσχα έσπευσε να ανακοινώσει ότι δεν θα εγγυάται πλέον την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη βορειοδυτική Μαύρη Θάλασσα.

Όπως επισημαίνει το Politico, η συγκεκριμένη ανακοίνωση αντανακλά την οργή του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και ήρθε λίγες ώρες αφότου εκρήξεις κατέστρεψαν σοβαρά τη γέφυρα που συνδέει την ηπειρωτική χώρα με τη στρατηγική χερσόνησο της Κριμαίας που ελέγχει τώρα η Μόσχα.

Διαμαρτυρόμενο ότι οι όροι στους οποίες στηρίζεται η συμφωνία για τα σιτηρά έγιναν στόχος «απόλυτης δολιοφθοράς», το υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε το τέλος των εγγυήσεων για την ασφαλή ναυσιπλοΐα, τη διακοπή του θαλάσσιου ανθρωπιστικού διαδρόμου· και «την αποκατάσταση του καθεστώτος μιας προσωρινά επικίνδυνης περιοχής στη βορειοδυτική Μαύρη Θάλασσα».

Αλμα στις τιμές των σιτηρών μετά την κατάρρευση της συμφωνίας τη Μαύρης Θάλασσας

Η απάντηση Ζελένσκι

Αγνοώντας τις απειλές ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι υποσχέθηκε να συνεχίσει να εξάγει σιτηρά.

«Ακόμη και χωρίς τη Ρωσική Ομοσπονδία, πρέπει να γίνουν τα πάντα για να μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον διάδρομο της Μαύρης Θάλασσας», είπε ο Ζελένσκι σε δηλώσεις που δημοσίευσε ο εκπρόσωπος Σεργκέι Νικιφόροφ.

«Δεν φοβόμαστε. Μας προσέγγισαν εταιρείες που διαθέτουν πλοία. Είπαν ότι είναι έτοιμες. Εάν η Ουκρανία και η Τουρκία είναι έτοιμες να συνεχίσουν, τότε όλοι είναι έτοιμοι να συνεχίσουν να προμηθεύουν σιτηρά», είπε χαρακτηριστικά ο Ουκρανός ηγέτης.

Τελευταίο πλοίο

Το τελευταίο πλοίο που ταξίδεψε στο πλαίσιο της συμφωνίας αναχώρησε από το λιμάνι της Οδησσού της Ουκρανίας το πρωί της Κυριακής, σύμφωνα με το Reuters. Εν όψει της προθεσμίας της 17ης Ιουλίου, ο αριθμός των αποστολών είχε περιοριστεί σημαντικά —μειώθηκε σε 1,3 εκατομμύρια μετρικούς τόνους τον Μάιο από 4,2 εκατομμύρια τον περασμένο Οκτώβριο— ενώ κανένα νέο σκάφος δεν έχει νηολογηθεί στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας από τα τέλη Ιουνίου.

Ωστόσο, ακόμη και αν η Ρωσία δεν μπλοκάρει ή δεν επιτεθεί σε ουκρανικά πλοία που μεταφέρουν προμήθειες τροφίμων, οι πλοιοκτήτες θα δουν σίγουρα αυξημένα ασφάλιστρα για την είσοδο στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ είναι πιθανό τα πλοία να διστάζουν να περάσουν από την εμπόλεμη ζώνη χωρίς εγγυήσεις ασφάλειας.

Το Plan B

Η Ουκρανία στέλνει μεγάλες ποσότητες σιτηρών μέσω των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση.
Ωστόσο, μέσω αυτών των διαδρομών – που είναι χερσαίες ή μέσω ποταμών- διακινούνται σημαντιθκά χαμηλότερες ποσότητες σε σύγκριση με τις θαλάσσιες αποστολές.

Ο ρόλος της Τουρκίας

Οι συνομιλίες μεταξύ του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Κωνσταντινούπολη την περασμένη εβδομάδα πυροδότησε εικασίες ότι, εάν η Ρωσία αρνηθεί να επιτρέψει την ασφαλή διέλευση από τη Μαύρη Θάλασσα, το τουρκικό ναυτικό θα μπορούσε να συνοδεύσει πλοία σιτηρών.

Ο Βασίλ Μποντάρ, ο πρεσβευτής της Ουκρανίας στην Τουρκία πάντως, το απέρριψε ως ευσεβή πόθο. «Η Τουρκία δεν θα προχωρήσει ποτέ σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τη Ρωσία, επομένως η συνοδεία πλοίων του Τουρκικού Ναυτικού είναι ανοησία», είπε στο Politico.

Τα σχέδια της Ουκρανίας

Η Ουκρανία επίσης φέρεται ότι έχει ένα ακόμα σχέδιο για την προστασία των πλοίων που διασχίζουν τη Μαύρη Θάλασσα.

Δημιουργεί ένα ταμείο εγγυήσεων 500 εκατομμυρίων δολαρίων για την κάλυψη τυχόν ζημιών ή εξόδων. Αυτό θα λειτουργήσει «σαν μια κρατική ασφάλιση», δήλωσε ο Mykola Gorbachov, πρόεδρος της Ουκρανικής Ένωσης Σιτηρών. «Για παράδειγμα, εάν η Ρωσία επιτεθεί, το κράτος θα καλύψει όλα τα έξοδα».

Μιλώντας στο περιθώριο μιας διάσκεψης του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ την περασμένη εβδομάδα στη Ρώμη, είπε ότι ο ίδιος και η ένφωσή του πρότειναν να καταβάλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την αποζημίωση και η Ουκρανία να επιστρέψει το κόστος αργότερα.

Η Ουκρανία αναζητά επίσης εναλλακτικές διαδρομές εξόδου στη Μαύρη Θάλασσα. Το πλησιέστερο λιμάνι στην Ουκρανία, η Κωνστάντζα, στη γειτονική Ρουμανία, έχει αναδειχθεί ως πιθανό υποκατάστατο.

Τι σημαίνει το τέλος της συμφωνίας για το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα;

Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Επισιτισμού του ΟΗΕ λέει ότι τα σιτηρά από την Ουκρανία έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις προσπάθειές του να διανείμει τρόφιμα σε όσους έχουν ανάγκη. Η υπηρεσία του ΟΗΕ αναφέρει ότι η πρωτοβουλία για τα σιτηρά της επέτρεψε να στείλει περισσότερους από 725.200 τόνους σιτηρών για να ανακουφίσει την πείνα σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Αφγανιστάν, της Αιθιοπίας, της Κένυας, της Σομαλίας, του Σουδάν και της Υεμένης.