Ρωσία: Αποχωρεί από τη συμφωνία για τα σιτηρά

Λίγες ώρες πριν από την εκπνοή του Πρωτοκόλλου της Μαύρης Θάλασσας η Ρωσία ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τη συμφωνία αναστέλλοντας έτσι έναν ανθρωπιστικό διάδρομο για την παράδοση βασικών ουκρανικών σιτηρών στις παγκόσμιες αγορές. Η τελευταία αυτή εξέλιξη ενισχύει τις ανησυχίες για την επισιτιστική κρίση αλλά και για τις τιμές βασικών αγαθών.

Στο άκουσμα της είδησης οι τιμές του σιταριού ανέβηκαν 3,5%.

«Στην πραγματικότητα, οι συμφωνίες της Μαύρης Θάλασσας έπαψαν να ισχύουν σήμερα. Όπως είπε νωρίτερα ο Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η προθεσμία λήγει στις 17 Ιουλίου. Δυστυχώς, το μέρος που αφορά τη Ρωσία σε αυτή τη συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής. Ως εκ τούτου, σταματάμε», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, σύμφωνα με το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Tass τη Δευτέρα.

«Η συμφωνία για τα σιτηρά έχει σταματήσει», τόνισε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, «Μόλις ολοκληρωθεί το ρωσικό κομμάτι, η ρωσική πλευρά θα επιστρέψει αμέσως στην εφαρμογή αυτής της συμφωνίας», πρόσθεσε.

Το Κρεμλίνο σημείωσε παράλληλα ότι η απόφαση της Ρωσίας να αναστείλει την συμμετοχή της στην συμφωνία για τα σιτηρά δεν συνδέεται με την επίθεση που σημειώθηκε τη νύχτα στη γέφυρα της Κριμαίας.

Ο Πεσκόφ δήλωσε ότι η θέση του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν όσον αφορά την συμφωνία για τα σιτηρά ήταν γνωστή πριν από την επίθεση.

Το plan-B

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε την Πέμπτη ότι η Ρωσία έχει ήδη αρχίσει να συνομιλεί με την Τουρκία για ένα σχέδιο που θα διασφαλίσει ότι το ρωσικό σιτάρι -πιθανώς επεξεργασμένο από την Τουρκία- θα φτάσει σε χώρες που έχουν ανάγκη, ανεξάρτητα από την τύχη της συμφωνίας της Μαύρης Θάλασσας.

Τα Ηνωμένα Έθνη ανακοίνωσαν ότι το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα έχει προμηθευτεί το 80% του σιταριού μέχρι στιγμής το 2023 από την Ουκρανία – από 50% το 2021 και το 2022. Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα έχει στείλει περίπου 725.000 μετρικούς τόνους ουκρανικού σίτου στο Αφγανιστάν, το Σουδάν, Τζιμπουτί, Αιθιοπία, Κένυα, Σομαλία και Υεμένη για την καταπολέμηση της πείνας.

Ο παγκόσμιος οργανισμός είπε ότι η συμφωνία μέχρι στιγμής έχει προμηθεύσει σιτηρά σε 45 χώρες σε τρεις ηπείρους -46% στην Ασία, 40% στη Δυτική Ευρώπη, 12% στην Αφρική και 1% στην Ανατολική Ευρώπη.

Η Ρωσία συμφώνησε τρεις φορές τον περασμένο χρόνο να παρατείνει τη συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας, αλλά επίσης ανέστειλε για λίγο τη συμμετοχή της στα τέλη Οκτωβρίου ως απάντηση σε επίθεση με drone στον στόλο της στην Κριμαία.

Την Πέμπτη, ο Πούτιν επανέλαβε τη θέση της Μόσχας και απείλησε για τέταρτη φορά από την έναρξη της συμφωνίας να μην την ανανεώσει.

Πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στα τέλη του Φεβρουαρίου του 2022, το Κίεβο και η Μόσχα αντιπροσώπευαν σχεδόν το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εξαγωγών σιτηρών. Αυτές οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων σταμάτησαν για σχεδόν έξι μήνες έως ότου εκπρόσωποι από την Ουκρανία, τη Ρωσία, τον ΟΗΕ και την Τουρκία συμφώνησαν να δημιουργήσουν έναν ανθρωπιστικό θαλάσσιο διάδρομο στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για τη Μαύρη Θάλασσα . 

Πάγωσαν οι εξαγωγές

Η συμφωνία είχε ως αποτέλεσμα να χαλαρώσει ο ναυτικός αποκλεισμός της Ρωσίας με το άνοιγμα τριών βασικών ουκρανικών λιμανιών.

Βάσει αυτής,  περισσότερα από 1.000 πλοία που μετέφεραν σχεδόν 33 εκατομμύρια μετρικούς τόνους αγροτικών προϊόντων αναχώρησαν από τα λιμάνια της Οδησσού, του Chornomorsk και του Yuzhny-Pivdennyi της Ουκρανίας.

Η συμφωνία προέβλεψε επίσης τη μεταφορά 725.167 τόνων σιταριού με πλοία του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος σε ορισμένες από τις πιο επισιτιστικά επισφαλείς χώρες του κόσμου, όπως το Αφγανιστάν, η Αιθιοπία, η Σομαλία, το Σουδάν και η Υεμένη.

Ο υποστηριζόμενος από τον ΟΗΕ οργανισμός που είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση των εξαγωγών στο πλαίσιο της συμφωνίας ανέφερε το Σάββατο ότι για σχεδόν τρεις μήνες, κανένα πλοίο δεν έχει αποπλεύσει από το λιμάνι Yuzhny-Pivdennyi της Ουκρανίας. Επιπλέον, δεν έχει εγκριθεί κανένα νέο σκάφος να αναχωρήσει από την Ουκρανία τις τελευταίες δύο εβδομάδες.

«Δεν είναι η συμφωνία που συμφωνήσαμε»

Τον Απρίλιο, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ προειδοποίησε ότι εάν η Πρωτοβουλία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας δεν ενσωματώσει σύντομα προϊόντα λιπασμάτων, η Μόσχα δεν θα ανανεώσει τη συμφωνία.

«Δεν ονομάστηκε συμφωνία για τα σιτηρά, ονομάστηκε Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας και στο ίδιο το κείμενο η συμφωνία ανέφερε ότι αυτό ισχύει για την επέκταση των ευκαιριών για εξαγωγή σιτηρών και λιπασμάτων», είπε ο Λαβρόφ στους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στις 26 Απριλίου στον ΟΗΕ .

«Δεν είναι αυτή η συμφωνία που συμφωνήσαμε στις 22 Ιουλίου», είπε, προσθέτοντας ότι υπάρχουν δεκάδες ρωσικά πλοία φορτωμένα με περίπου 200.000 τόνους λιπάσματος που περιμένουν για εξαγωγή. Εκτός από τη συμπερίληψη των εξαγωγών λιπασμάτων, το Κρεμλίνο ζήτησε επίσης την επανέναρξη ενός αγωγού που διασχίζει τη Ρωσία και καταλήγει σε ένα ουκρανικό λιμάνι.

Ωστόσο, ένα από τα βασικά αιτήματα της Μόσχας είναι να επιστρέψει η Ρωσική Αγροτική Τράπεζα, ή Rosselkhozbank, στο τραπεζικό σύστημα SWIFT.

Ο αποκλεισμός της Μόσχας από το SWIFT , το οποίο αντιπροσωπεύει την Εταιρεία Παγκόσμιας Διατραπεζικής Χρηματοοικονομικής Τηλεπικοινωνίας, απέκοψε τη χώρα από πολλά από τα χρηματοπιστωτικά δίκτυα του κόσμου τις ημέρες μετά την ευρείας κλίμακας εισβολή της Ρωσίας.