ΕΣΠΑ: Αναθεωρείται η χρηματοδότηση μεγάλων έργων λόγω κλιματικής αλλαγής

Σε «stress test» αντοχής στα ακραία καιρικά φαινόμενα που φέρνει η κλιματική αλλαγή θα υποβάλλονται τα μεγάλα έργα κρίσιμων υποδομών της χώρας προκειμένου να λάβουν χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2021-2027. Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Πέτρος Βαρελίδης, μιλώντας σε ημερίδα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «LIFE-IP AdaptInGR», «η αξιολόγηση της κλιματικής ανθεκτικότητας των υποδομών είναι προαπαιτούμενο για τα έργα που θα λάβουν χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ της νέας προγραμματικής περιόδου».

Με άλλα λόγια, θα πρέπει η μελέτη του έργου, να περιλαμβάνει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο, το λεγόμενο «climate proofing», δηλαδή την ενσωμάτωση μέτρων μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής στην ανάπτυξη των έργων υποδομής. Για παράδειγμα, στην περίπτωση κατασκευής μιας γέφυρας, θα πρέπει η μελέτη να αποδεικνύει ότι ο σχεδιασμός της έχει προσαρμοστεί σε συγκεκριμένα πειστικά σενάρια πλημμυρικών ροών, όγκου νερού κλπ.

Οι ελληνικές πόλεις που θα «ψήνονται» το 2050 περισσότερο

Η απαίτηση αξιολόγησης της κλιματικής ανθεκτικότητας των υποδομών, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, αφορά μεγάλα έργα των κατηγοριών Α1 και Α2, όπως χερσαίων και εναέριων μεταφορών, λιμενικά, εξορυκτικές δραστηριότητες, βιομηχανικές εγκαταστάσεις κλπ. Έτσι, η κοινοτική χρηματοδοτική στήριξη θα κατευθύνεται μόνο σε έργα στα οποία θα υπάρχει η βεβαιότητα ότι λαμβάνονται υπόψη όλα όσα γνωρίζει η σύγχρονη επιστήμη για την προσαρμογή μιας περιοχής στις κλιματικές αλλαγές. Τα μικρότερα έργα, που χαρακτηρίζονται από τοπικές και μη σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, της κατηγορίας Β, με πρόσφατη ρύθμιση, έχουν απαλλαχθεί της υποχρέωσης αξιολόγησης της κλιματικής ανθεκτικότητάς τους.

Σύμφωνα με τον κ. Βαρελίδη, στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, η διασφάλιση της κλιματικής ανθεκτικότητας έργων και δραστηριοτήτων αποτελεί απαίτηση που τίθεται σε ισχύ από 01/01/2024, σύμφωνα με τον Εθνικό Κλιματικό Νόμο. Αναφερόμενος στο έργο LIFE-IP AdaptInGR επεσήμανε ότι βασικός σκοπός του είναι να ενισχύσει την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής και των Περιφερειακών Σχεδίων για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και να προετοιμάσει την αναθεώρησή τους μετά το 2026.

Το 2024 οι αναθεωρημένοι χάρτες κινδύνων πλημμύρας

Παράλληλα, η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί στο εδώλιο του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) καθώς δεν έχει επικαιροποιήσει τους χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας και τους χάρτες κινδύνων πλημμύρας, όπως απαιτείται από την οδηγία για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας (2007/60/ΕΚ). Οι χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας θα πρέπει να καλύπτουν τις γεωγραφικές περιοχές που θα μπορούσαν να πλημμυρίσουν, ενώ οι χάρτες κινδύνων πλημμύρας δείχνουν τις πιθανές αρνητικές συνέπειες που συνδέονται με αυτά τα σενάρια πλημμύρας.

Οι εν λόγω χάρτες αποτελούν τη βάση για την κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, σε περίπτωση ακραίων φαινομένων, όπως αυτών που βιώνει η χώρα μας τις τελευταίες ημέρες, τα οποία στο άμεσο μέλλον, όπως αναφέρουν οι επιστήμονες θα είναι ολοένα και συχνότερα και πιο έντονα εξαιτίας της αποσταθεροποίησης του παγκόσμιου κλίματος.

Η Κομισιόν έχει αποστείλει ήδη αιτιολογημένη γνώμη στην ελληνική κυβέρνηση καθώς δεν έχει επικαιροποιήσει αυτό το στρατηγικό «εργαλείο» για την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής πολιτικής για τη διαχείριση του κινδύνου πλημμύρας ανά τη χώρα. Η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει κοινοποιήσει έως τον Δεκέμβριο του 2019 τις επικαιροποιήσεις των πρώτων χαρτών , ενώ η προθεσμία για την ενημέρωση της Επιτροπής έληξε τον Μάρτιο του 2020. Οι χάρτες θα πρέπει να επανεξεταστούν με νέα κριτήρια, παραδοχές και στοιχεία (όμβριες καμπύλες, προγνώσεις για ύψη βροχής κλπ.), βάσει των αλλαγών που επιφέρει και η κλιματική κρίση. Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί για την επικαιροποίηση των χαρτών λήγει τον Αύγουστο του 2024.

Είναι αξιοσημείωτο ότι τα πρώτα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας της χώρας δημοσιεύθηκαν με μεγάλη καθυστέρηση το 2018 και αποδείχθηκαν πολύ χαμηλότερα των προσδοκιών για την προληπτική αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων. Κι αυτό διότι συντάχθηκαν λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, ιστορικά στοιχεία πλημμυρών και το ανάγλυφο της κάθε περιοχής, δίχως όμως να συμπεριλάβουν αλλαγές στις χρήσεις γης, την τεράστια οικιστική και τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών, τα μπαζωμένα ρέματα κλπ. ενώ οι προτάσεις μέτρων δεν περιλαμβάνουν νέες τεχνολογίες και λύσεις, έξω από τα καθιερωμένα, όπως αποκαταστάσεις υγροτόπων και πλημμυρικών περιοχών που μπορούν να απορροφούν μέρος των πλημμυρικών ροών.