ΕΕ: Πράσινο φως Συμβουλίου – Κοινοβουλίου για νέο κανονισμό κατασκευής αειφόρων προϊόντων

Προσωρινή συμφωνία επιτεύχθηκε χθες το βράδυ μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τον κανονισμό για τον οικολογικό σχεδιασμό για τα αειφόρα προϊόντα επιτεύχθηκε χθες Δευτέρα.

Όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρετίζοντας τη συμφωνία, θα βοηθήσει να γίνουν τα αειφόρα προϊόντα ο νέος κανόνας στην ΕΕ, κάνοντάς τα να διαρκούν περισσότερο, να χρησιμοποιούν ενέργεια και πόρους πιο αποτελεσματικά, να επισκευάζονται και να ανακυκλώνονται ευκολότερα, να περιέχουν λιγότερες ανησυχητικές ουσίες και να περιλαμβάνουν περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο.

COP28: Τραπεζίτες, funds και «Big Oil» θα μας… σώσουν από την κλιματική κρίση;

Θα βελτιώσει επίσης τους ίσους όρους ανταγωνισμού για βιώσιμα προϊόντα στην εσωτερική αγορά της ΕΕ και θα ενισχύσει την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων που προσφέρουν βιώσιμα προϊόντα.

Καθιστώντας τα βιώσιμα προϊόντα τον κανόνα

Ο νέος νόμος θα βασίζεται στην υφιστάμενη Οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό που έχει οδηγήσει με επιτυχία τη βελτιωμένη ενεργειακή απόδοση των προϊόντων στην ΕΕ για σχεδόν 20 χρόνια.

Θα επιτρέψει τον προοδευτικό καθορισμό απαιτήσεων απόδοσης και πληροφόρησης για βασικά προϊόντα που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ.

Η Επιτροπή θα εγκρίνει και θα ενημερώνει τακτικά κατάλογο προϊόντων που προσδιορίζονται βάσει ενδελεχούς ανάλυσης και κριτηρίων που σχετίζονται κυρίως με τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα, το περιβάλλον και την ενεργειακή απόδοση.

Με αυτόν τον τρόπο, η Επιτροπή θα εξασφαλίσει προβλεψιμότητα και διαφάνεια σχετικά με το ποια προϊόντα θα καλύπτονται.

Θα δοθεί προτεραιότητα σε προϊόντα με μεγάλη επίδραση, συμπεριλαμβανομένων των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων (ειδικά ενδύματα και υποδήματα), έπιπλα (συμπεριλαμβανομένων των στρωμάτων), σίδηρο και χάλυβα, αλουμίνιο, ελαστικά, χρώματα, λιπαντικά και χημικά προϊόντα, καθώς και προϊόντα που σχετίζονται με την ενέργεια, προϊόντα ΤΠΕ και άλλα ηλεκτρονικά είδη.

Τι θα καλύπτουν οι νέες απαιτήσεις

Οι νέες απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού θα υπερβαίνουν την ενεργειακή απόδοση και θα στοχεύουν στην ενίσχυση της κυκλικότητας, καλύπτοντας, μεταξύ άλλων:

·       ανθεκτικότητα προϊόντος, επαναχρησιμοποίηση,

·       δυνατότητα αναβάθμισης και επισκευή

·       παρουσία χημικών ουσιών που εμποδίζουν την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση υλικών

·       ενεργειακής απόδοσης και των πόρων

·       ανακυκλωμένο περιεχόμενο

·       άνθρακα και περιβαλλοντικά αποτυπώματα

·       διαθέσιμες πληροφορίες προϊόντος, ιδίως ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος.

Ο νέος κανονισμός περιέχει επίσης νέα μέτρα για τον τερματισμό της σπάταλης και επιβλαβούς για το περιβάλλον πρακτικής της καταστροφής απούλητων καταναλωτικών προϊόντων.

Οι εταιρείες θα πρέπει να λάβουν μέτρα για να αποτρέψουν αυτή την πρακτική και οι νομοθέτες εισήγαγαν άμεση απαγόρευση καταστροφής απούλητων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και προϊόντων υποδημάτων, με παρεκκλίσεις για τις μικρές εταιρείες και μεταβατική περίοδο για τις μεσαίες. Με την πάροδο του χρόνου, άλλοι τομείς μπορεί να ενταχθούν σε τέτοιες απαγορεύσεις, εάν χρειαστεί.

Επιπλέον, οι μεγάλες εταιρείες θα πρέπει να ανακοινώνουν κάθε χρόνο πόσα απούλητα καταναλωτικά προϊόντα απορρίπτουν και γιατί. Αυτό αναμένεται να αποθαρρύνει έντονα τις επιχειρήσεις από την ενασχόληση με αυτήν την πρακτική.

Καλύτερη ενημέρωση για τους καταναλωτές

Θα δίνονται περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά βιωσιμότητας των προϊόντων, μεταξύ άλλων μέσω ενός «Ψηφιακού Διαβατηρίου Προϊόντος» που θα βοηθήσει τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να κάνουν πιο βιώσιμες επιλογές προϊόντων και τις αρχές να βελτιώσουν την επιβολή των νομικών απαιτήσεων.

Το «διαβατήριο» θα είναι μια εύκολα προσβάσιμη ετικέτα σε προϊόντα, που θα παρέχει άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του προϊόντος.

Θα είναι χρήσιμο όχι μόνο για τους καταναλωτές αλλά και για τις τελωνειακές αρχές και τις αρχές εποπτείας της αγοράς.

Πρόσθετες πληροφορίες για τα προϊόντα θα μπορούσαν επίσης να παρέχονται μέσω ετικετών, παρομοίως με το ευρέως αναγνωρισμένο ενεργειακό σήμα της ΕΕ που ισχύει επί του παρόντος για πολλά προϊόντα που σχετίζονται με την ενέργεια, και θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να χρησιμοποιηθούν για την εμφάνιση βαθμολογίας επισκευασιμότητας.

Επόμενα βήματα

Διαδικαστικά, μένει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα να εγκρίνουν επίσημα τον νέο κανονισμό.

Μόλις εγκριθεί, ο κανονισμός θα τεθεί σε ισχύ την 20ή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.

Αφού συμβεί αυτό, θα εγκριθεί το πρώτο σχέδιο εργασίας βάσει του νέου κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για τα αειφόρα προϊόντα, το οποίο θα καθορίζει ποια προϊόντα θα στοχεύσουν.

Ιστορικό

Στις 30 Μαρτίου 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε έναν Κανονισμό Οικολογικού Σχεδιασμού για Βιώσιμα Προϊόντα (ESPR) ως μέρος του σχεδίου δράσης της Επιτροπής για την κυκλική οικονομία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Το σκεπτικό στηρίζεται σε δεδομένα όπως ότι τα προϊόντα καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες υλικών, ενέργειας και άλλων πόρων και προκαλούν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε όλο τον κύκλο ζωής τους, από την εξόρυξη πρώτων υλών έως την κατασκευή, τη μεταφορά, τη χρήση και το τέλος της ζωής τους.

Τα μισά από τα παγκόσμια αέρια του θερμοκηπίου και το 90% της απώλειας βιοποικιλότητας προκαλούνται από την εξόρυξη και την επεξεργασία πρωτογενών πρώτων υλών.

Οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν σημαντική εξάντληση πόρων, δημιουργία εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και ρύπανση.

Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι τα παγκόσμια όρια είναι κοντά ή ξεπερνιούνται ήδη σε διάφορες περιπτώσεις.

Η ΕΕ πρέπει να δράσει τώρα για να αντιστρέψει αυτές τις τάσεις.

Ο στόχος του κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για αειφόρα προϊόντα είναι να καταστήσει τα αειφόρα προϊόντα τον κανόνα στην αγορά της ΕΕ και να μειώσει τις συνολικές περιβαλλοντικές και κλιματικές επιπτώσεις τους.

Το μοντέλο «take-make-use-dispose» μπορεί να αποφευχθεί και μεγάλο μέρος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός προϊόντος καθορίζεται στο στάδιο του σχεδιασμού.

Ο νέος κανονισμός θα επεκτείνει το υπάρχον πλαίσιο οικολογικού σχεδιασμού με δύο τρόπους: πρώτον, καλύπτοντας το ευρύτερο δυνατό φάσμα προϊόντων και δεύτερον, όπου ενδείκνυται, διευρύνοντας το πεδίο των απαιτήσεων με τις οποίες πρέπει να συμμορφώνονται τα προϊόντα.