Πέδρο Σάντσεθ: Δίνει φωνή στην Ευρώπη

Η κοινή επιστολή των πρωθυπουργών της Ισπανίας και της Ιρλανδίας στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι μια σαφής έκκληση για κοινή , άμεση και ουσιαστική δράση των «27» για την «κρίσιμη κατάσταση» που επικρατεί στη Γάζα.
Οι δυο ηγέτες ζητούν από την Ουρσουλα φον ντερ Λάϊεν την επείγουσα επανεξέταση της συμφωνίας συνεργασίας με το Ισραήλ (EU/Israel Association Agreement) καθώς θεωρούν ότι το εβραϊκό κράτος παραβιάζει τις υποχρεώσεις του, που πηγάζουν από αυτή, και αφορούν στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών.

Ισραήλ: Φοβάται μήπως χάσει την υποστήριξη των Ευρωπαίων

Οι Πέδρο Σάντσεθ και Λίο Βαραντκαρ τονίζουν στην επιστολή τους ότι ανησυχούν «βαθύτατα για την επιδείνωση της κατάστασης στο Ισραήλ και στη Γάζα, ειδικά για τον αντίκτυπο που έχει η συνεχιζόμενη σύγκρουση σε αθώους Παλαιστίνιους, ιδιαίτερα σε παιδιά και γυναίκες».

Παράλληλα, προειδοποιούν ότι «Η διευρυμένη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ στην περιοχή της Ράφα συνιστά μια σοβαρή και επικείμενη απειλή που η διεθνής κοινότητα πρέπει να αντιμετωπίσει επειγόντως».

Το Ισραήλ «πρέπει να ακούσει τους φίλους του»

Η κοινή επιστολή των δύο ευρωπαίων πρωθυπουργών έρχεται σε μια στιγμή όπου πυκνώνουν οι διεθνείς αντιδράσεις, ακόμα και από ισχυρούς -έως πρότινος- υποστηρικτές της στρατιωτικής αντίδρασης του Ισραήλ στην τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, όπως οι ηγέτες των «νέων εθνών» της Αυστραλίας, του Καναδά και της Νέας Ζηλανδίας, που προειδοποίησαν (την Τετάρτη) για τις ολέθριες συνέπειες που θα έχει μια στρατιωτική επιχείρηση των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (IDF) στην περιοχή της Ράφα, στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας.

Εκεί όπου έχουν συγκεντρωθεί πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες προκειμένου να προστατευτούν από τις επιχειρήσεις ενός οργανωμένου -όσο λίγοι στον κόσμο- στρατού, που έως τώρα έχουν στοιχίσει τη ζωή σε 28.663 ανθρώπους, συμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση του υπουργείου Υγείας στον παλαιστινιακό θύλακα, που ελέγχεται από τη Χαμάς.

Το Ισραήλ «πρέπει να ακούσει τους φίλους του» λένε στην κοινή δήλωσή τους οι τρεις πρωθυπουργοί Anthony Albanese (AUS), Justin Trudeau (CND) και Christopher Luxon (NZ) και υπογραμμίζουν πως μια άμεση ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός είναι «επειγόντως απαραίτητη».

Μια «τυφλή» γραφειοκρατία

Η κριτική του σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργού της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ στο Ισραήλ δεν είναι «κεραυνός εν αιθρία». Είχε προηγηθεί έντονη αντιπαράθεση μεταξύ των δύο κρατών που εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ισπανού ηγέτη στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου και κλιμακώθηκε τις αμέσως επόμενες ημέρες, φθάνοντας έως την ανάκληση της πρέσβεως του Ισραήλ.

Για την ακρίβεια, το ταξίδι του Πέδρο Σάντσεθ στην εύφλεκτη περιοχή έγινε μαζι με το Βέλγο πρωθυπουργό Αλεξάντερ ντε Κρο αλλά οι δηλώσεις που έκανε ο Ισπανός ηγέτης ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων στο Ισραήλ αλλά και την επίσημη, οξύτατη απάντηση της κυβέρνησης Νετανιάχου.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός επέμεινε στις δηλώσεις του για την ασύλληπτη τραγωδία των χιλιάδων νεκρών της ισραηλινής εισβολής στην Παλαιστινιακή Γάζα και μάλιστα επιχειρηματολογώντας, χωρίς τη «συστολή» άλλων ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις παλινωδίες στελεχών της κοινοτικής γραφειοκρατίας (ποιος μπορεί να ξεχάσει τις δηλώσεις για διακοπή της ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ προς την Παλαιστίνη, που έσπευσε να διορθώσει -με κάποια καθυστέρηση- ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για τις Εξωτερικές Υποθέσεις, Ζοζέπ Μπορέλ).

Αυτά που εκνεύρισαν την ισραηλινή κυβέρνηση ήταν αφενός η δέσμευση Σάντσεθ για την μεταφορά της παλαιστινιακής υπόθεσης στις Βρυξέλλες -υπονοώντας την ανάγκη αναγνώρισης του Παλαιστινιακού κράτους- και αφετέρου η αυστηρή κριτική για τη στρατιωτική τακτική του Ισραήλ στη Γάζα, την οποία χαρακτήρισε «δυσανάλογη».

Η κριτική στάση της Ισπανίας απέναντι στις απώλειες χιλιάδων αμάχων στην Παλαιστίνη, επαναλαμβάνεται και στην πρόσφατη επιστολή Σαντσεθ-Βαραντκαρ, στην οποία επισημαίνονται τα όρια που θέτει το διεθνές δίκαιο και ειδικά το δίκαιο του πολέμου :
«το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο επιβάλλει σαφή υποχρέωση σε όλα τα μέρη, σε όλες τις συγκρούσεις, να διασφαλίζουν την προστασία των αμάχων.
Οι φρικτές τρομοκρατικές επιθέσεις που διαπράττονται από τη Χαμάς και άλλες ένοπλες ομάδες δεν δικαιολογούν και δεν μπορούν να δικαιολογήσουν, παραβιάσεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου κατά τη στρατιωτική αντίδραση, με τις συνέπειες που προκύπτουν για τον άμαχο πληθυσμό της Γάζας».

Gaza Strip December 1, 2023. REUTERS/Hatem Khaled TPX IMAGES OF THE DAY

Οι φωνές της Ισπανίας, του Βελγίου και της Ιρλανδίας

Ο Ισπανός πρωθυπουργός τον περασμένο Νοέμβριο επισκέφθηκε την διακεκαυμένη ζώνη μαζί με τον Βέλγο ομόλογό του, ως «διπλή προεδρία»: Εκείνος ως προεδρεύων της ΕΕ για το δεύτερο εξάμηνο του 2023 και ο Βέλγος Αλεξάντερ ντε Κρόο ως ο επόμενος για το πρώτο εξάμηνο του 2024.

Προφανώς η επίσκεψη δύο πρωθυπουργών της ΕΕ έχει μεγαλύτερο αποτύπωμα, πολιτικό, θεσμικό αλλά και συμβολικό.

Ο Πέδρο Σάντσεθ επιλέγει να κάνει το ίδιο. Δεν εμφανίζεται μόνος του, αν και η χώρα του είναι ένα μεγάλο κράτος της Ενωσης, με την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στην ΕΕ, μια απο τις μεγαλύτερες ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και με ειδικό βάρος όχι μόνον στον ισπανόφωνο χώρο αλλά σε όλο τον κόσμο.

Τώρα, με την κοινή επιστολή με τον Ιρλανδό πρωθυπουργό Λίο Βάραντκαρ «επιμένει» σε μια κίνηση συμβολισμού μαζί με τον αρχηγό μιας ακόμη χώρας της ΕΕ. Επιλέγει να διατυπώσει κοινή  θέση με τον ηγέτη ενός από τα παλαιά κράτη -μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας την Ιρλανδία, η οποία συμπλήρωσε – πριν από λίγους μήνες- 50 χρόνια στην Κοινότητα.

Οι πρωθυπουργοί της Ισπανίας και του Βελγίου με τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής

Η «αφωνία» Μακρόν

Το Παρίσι φιλοδοξεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις της Ανατολικής Μεσόγειου και της Μέσης Ανατολής, για προφανείς και όχι μόνον για ιστορικούς λόγους, αλλά η αρχική ορμή του πρόεδρου Εμμανουέλ  Μακρόν φαίνεται πως έχει κοπάσει.

Υπήρξαν, βέβαια, δηλώσεις τόσο του ίδιου του Γάλλου προέδρου όσο και των υπουργών του όπως η πρώην υπουργός των Εξωτερικών Κατρίν Κολονά που είχε επισκεφτεί το Λίβανο και το Ισραήλ πριν από λίγο καιρό: «Πάρα πολλοί άμαχοι σκοτώνονται»,  είχε πει τότε η Γαλλίδα υπουργός έχοντας στο πλευρό της τον υπουργό Εξωτερικών του Ισραήλ Ελι Κοέν στο Τελ Αβίβ,  ζητώντας (ταυτόχρονα) «να μην ξεχνάμε τα θύματα των επιθέσεων της Χαμάς».

Ομως, η Γαλλία δεν έχει δείξει ότι μπορεί ή ότι θέλει να αρθρώσει μια διαφορετική φωνή στην εξελισσόμενη κρίση, ευρύτερα στη Μέση Ανατολή και όχι μόνον στην Παλαιστίνη.

Μια φωνή που να ανταποκρίνεται στο status που έχει μια μεγάλη χώρα όπως η Γαλλία, ένα από τα πέντε κράτη μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ηγετική δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ,  μητρόπολη με υπερπόντιες κτήσεις στην Νότια Αμερική, την Αφρική, στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό και πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα που μπορεί να υποστηρίξει ένας από τους πιο σύγχρονους στρατούς στον κόσμο, στο οπλοστάσιο του οποίου περιλαμβάνονται και πυρηνικά όπλα.

Αν κανείς περίμενε την εκδήλωση μιας διπλωματικής πρωτοβουλίας εκ μέρους του Γάλλου προέδρου, μάλλον θα έπρεπε να συνεκτιμήσει την «αποτυχία» των πρωτοβουλιών Μακρόν στη ρωσο-ουκρανικη κρίση, για τις οποίες επικρίθηκε έντονα (και μάλλον υπερβολικά, ορισμένες φορές) από συγκεκριμένους ευρωπαίους ηγέτες αλλά και από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης στη γαλλική Εθνοσυνέλευση.

Ενδεικτικό, ίσως, της διπλωματικής κόπωσης της γαλλικής ( ή της προεδρικής ; ) διπλωματίας είναι η υπόθεση της πρωτεύουσας του Λιβάνου καθώς τρία και πλέον χρόνια μετά την φονική έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού και την επίσκεψη Μακρόν -μόλις δυο ημέρες μετά- οπου δεσμεύτηκε για την πραγματική στήριξη της χώρας, ελάχιστα έχουν γίνει για τη λιβανική πρωτεύουσα αλλά και την έξοδο της χώρας από την εφιαλτική συνθήκη της διαλυμένης οικονομίας και (τον διαρκώς ανανεούμενο κύκλο) της διαφθοράς.