Δημογραφικό πρόβλημα: Το «αγκάθι» στα…σπλάχνα της ελληνικής οικονομίας

Ένα τεράστιο πρόβλημα για την ελληνική οικονομία αποτελεί το δημογραφικό πρόβλημα για τη χώρα μας, κάτι που αποτυπώνεται σε πλήθος ερευνών και αναλύσεων.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις, οι άνθρωποι άνω των 65 ετών θα αποτελούν πάνω από το 1/3 του συνολικού πληθυσμού το 2050, σε σύγκριση με το 24% που είναι σήμερα. Αν δεν αλλάξει κάτι, ο συνολικός πληθυσμός της χώρας θα μειωθεί κατά 1,3 έως 1,5 εκατομμύρια μέχρι τότε. Οι περισσότεροι που θα «λείπουν» θα είναι ηλικίας 20-64 ετών, δηλαδή άνθρωποι σε παραγωγική ηλικία.

Είναι χαρακτηριστικό πως η ηλικιακή ομάδα των 30-44 ετών βαίνει αναλογικά μειούμενη, ενώ αυξάνονται οι εργαζόμενοι άνω των 65 ετών, σύμφωνα με την πλέον πρόσφατη μελέτη του ΚΕΠΕ. Όπως αποτυπώθηκε και σε ειδική ανάλυση του ΙΟΒΕ, η δημογραφική συρρίκνωση και η γήρανση του πληθυσμού αποτελούν δύο αλληλένδετα και εξαιρετικά περίπλοκα ζητήματα που απειλούν τη βιωσιμότητα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.

Η αρνητική πορεία του φυσικού ισοζυγίου, που καταγράφεται πλέον σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου.

Η μείωση των γεννήσεων, σε συνδυασμό με την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας των μητέρων, δημιουργούν ένα μείγμα που επιδεινώνει το δημογραφικό πρόβλημα.

Επιπρόσθετα, το μεταναστευτικό ισοζύγιο, αν και συμβάλλει στην αναχαίτιση της πληθυσμιακής μείωσης σε ορισμένες περιφέρειες, δεν αρκεί για να αντιστρέψει την αρνητική της τάση.

Το ανησυχητικό φαινόμενο

Όπως δείχνουν τα στοιχεία, ο πληθυσμός των 30-44 μειώνεται με τη μεγαλύτερη ταχύτητα από όλες τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες. Σύμφωνα με την έρευνα του ΚΕΠΕ η οποία περιλαμβάνει στοιχεία ως το τρίτο τρίμηνο του 2024, σε ένα έτος οι κάτοικοι της Ελλάδας σε ηλικία 30-44 ετών μειώθηκαν κατά 69.000 άτομα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο σε ένα τρίμηνο σημειώθηκε πτώση κατά 22.700 άτομα. Το ΚΕΠΕ κάνει λόγο για  ανησυχητικό φαινόμενο, καθώς πρόκειται παραδοσιακά για την ομάδα που είναι  και η πιο ενεργή στην αγορά εργασίας.

Αναφορικά με τη συμμετοχή στην απασχόληση, οι εργαζόμενοι 30-44 ετών μειώθηκαν κατά 37.700 άτομα. Πρόκειται για τη μοναδική ηλικιακή ομάδα που επέδειξε τέτοια συμπεριφορά, αφού σε όλες τις άλλες ηλικιακές κατηγορίες υπήρξε αύξηση της απασχόλησης. Πάντως, αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα, σε ετήσιο επίπεδο ο αριθμός των εργαζομένων 30-44 ετών εμφάνισε αύξηση μόλις 1% όταν η απασχόληση αυξήθηκε κατά 4%.

Την ίδια ώρα, τρεις ηλικιακές ομάδες εμφάνισαν αύξηση. Στην ομάδα άνω των 65 ετών η αύξηση ξεπέρασε τις 31.000 σε ετήσια βάση, κάτι που δείχνει τη μείωση του πληθυσμού. Πάντως, η δεύτερη μεγαλύτερη σημειώθηκε από την ομάδα 15-19 ετών που σε επίπεδο έτους έφτασε τις 21.000 επιπλέον άτομα.

Παράλληλα, ο πληθυσμός των εργαζομένων άνω των 65 ετών παρουσίασε τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση από όλες τις ηλικιακές κατηγορίες, ξεπερνώντας το 11%.

Στο σύνολο των ηλικιών, η πλειονότητα αυτών που έφυγαν εκτός εργατικού δυναμικού στο τρίμηνο κατευθύνθηκαν στους οικονομικά μη ενεργούς, όπως φανερώνει η αύξηση αυτών κατά 38,1 χιλ., ενώ κάποιοι δεν αποκλείεται να έφυγαν από τη χώρα, σημειώνει το ΚΕΠΕ.

Το πρόβλημα στην αγορά εργασίας

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική αγορά εργασίας –και συνολικά η χώρα– είναι το δημογραφικό. Αυτό έχει δύο διαστάσεις: τη μείωση του πληθυσμού και τη γήρανσή του. Είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός για τη μελλοντική ανάπτυξη», προειδοποίησε, μιλώντας στο ΕΡΤnews ο κ. Λιαργκόβας.

Αναλύοντας τα ευρήματα μελέτης του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών για την αγορά εργασίας, όπου διαφαίνεται η μείωση στην απασχόληση της ηλικιακής ομάδας 30-40 ετών, επισήμανε ο πρόεδρος του ΚΕΠΕ προσθέτοντας ότι «βλέπουμε ότι στην ομάδα 30-40 ετών οι θέσεις εργασίας μειώνονται, ενώ σε άλλες ηλικίες αυξάνονται».

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΚΕΠΕ αυτό το φαινόμενο οφείλεται σε δύο λόγους: «Αφενός μεγαλώνει ο μέσος όρος ηλικίας των εργαζομένων, αφετέρου πρόκειται για την ηλικιακή ομάδα που βίωσε την οικονομική κρίση στην εφηβεία της. Πολλοί επέλεξαν να φύγουν στο εξωτερικό – το γνωστό brain drain. Παρά την επιστροφή αρκετών, ο αρχικός αριθμός όσων μετανάστευσαν ήταν πολύ μεγάλος, και αυτό αποτυπώνεται τώρα στην αγορά εργασίας».