Κώδικας Πολεοδομίας και Χωροταξίας: Από το χαρτί στο cloud

Η κυβέρνηση πατάει «γκάζι» για να κλείσει χρόνια πολεοδομικά μέτωπα που έχουν γίνει βραχνάς για πολίτες, μηχανικούς αλλά και την ίδια τη δημόσια διοίκηση. Στο επίκεντρο μπαίνει η κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας η οποία παρουσιάστηκε  στο υπουργικό συμβούλιο, υπό τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σταύρο Παπασταύρο  και τον υφυπουργό κ. Νίκο Ταγαρά.

Ο νέος Κώδικας και ο «γόρδιος δεσμός» της αδιαφάνειας

Ο νέος Κώδικας Χωροταξίας και Πολεοδομίας   φιλοδοξεί να κόψει τον «γόρδιο δεσμό» της πολεοδομικής αδιαφάνειας, περιορίζοντας το περιθώριο αυθαιρεσίας και διαφθοράς στις υπηρεσίες δόμησης.  Τα διάσπαρτα νομοθετήματα σε άσχετους νόμους και η πληθώρα διατάξεων που στην πάροδο των δεκαετιών έχουν υποστεί πολλαπλές αλλαγές,   έχουν αφήσει ορθάνοιχτο παράθυρο στους υπαλλήλους των πολεοδομιών για… γκρίζες εγκρίσεις και  αποφάσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι, τα τελευταία χρόνια, οικοδομικές άδειες για δόμηση σε εκτός σχεδίου περιοχές, σε  άλλες Υπηρεσίες Δόμησης εκδίδονται  κανονικά ενώ σε άλλες… κόβονται χωρίς δεύτερη κουβέντα.

Εντός Σεπτεμβρίου στη Βουλή

Η Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για τη σύνταξη Κώδικα Χωροταξίας και Πολεοδομίας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ)   είχε συσταθεί προ πενταετίας (Ιούνιος 2020) με επικεφαλής  τον  τότε πρόεδρο  της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και επίτιμο  πρόεδρο  του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) κ. Κωνσταντίνο  Μενουδάκο. Ο νέος Κώδικας, ο οποίος θα αποσταλεί  προς ψήφιση στη Βουλή εντός του Σεπτεμβρίου, περιλαμβάνει  477 άρθρα και χωρίζεται σε εννέα κεφάλαια που καλύπτουν τον χωρικό σχεδιασμό, αστικές αναπλάσεις, εφαρμογή πολεοδομικών σχεδίων και απαλλοτριώσεις, κανόνες δόμησης και χρήσης γης, έκδοση οικοδομικών αδειών και ελέγχους, αυθαίρετη δόμηση, επικίνδυνες οικοδομές, λειτουργία συλλογικών οργάνων κλπ..

Από το 1923 ως σήμερα: μια ιστορία νομοθετημάτων

Το κείμενο κωδικοποιεί παλιά νομοθεσία έως και τις πλέον πρόσφατες ρυθμίσεις.  Έτσι ξεκινά από το νομοθετικό διάταγμα του 1923 «Περί σχεδίων πόλεων, κωμών και συνοικισμών του κράτους και οικοδομής αυτών» το οποίο απαντούσε τότε  σε  οικιστικές ανάγκες της εποχής (π.χ. στην επείγουσα ανάγκη αποκατάστασης των προσφύγων κλπ.) και διέκρινε τις περιοχές σε τρεις κατηγορίες _ με σχέδιο, οικισμοί προ του 1923 και εκτός σχεδίου. Επίσης, εκτός από τους βασικούς πολεοδομικούς νόμους (νόμος Τρίτση  1337/1983, ΓΟΚ, ΝΟΚ κλπ.) περιλαμβάνει και όλες τις διάσπαρτες σε διάφορους άσχετους νόμους ρυθμίσεις.  Ακόμη, έγινε ξεκαθάρισμα σε ανεφάρμοστες διατάξεις ενώ διατυπώθηκαν με σαφήνεια άλλες με  παρωχημένη ορολογία  ώστε να μη δημιουργείται  σύγχυση στην ορθή εφαρμογή τους που οδηγούσε σε δικαστικές αμφισβητήσεις.

Γκρίζες ζώνες τέλος – ηλεκτρονική βάση για όλους 

Κάθε νέα τροποποίηση της νομοθεσίας θα εντάσσεται πλέον  στον Κώδικα, διασφαλίζοντας τη συνέχεια του συστήματος. Μάλιστα, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών δημιουργείται μια ηλεκτρονική βάση στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ,  με έξυπνες λειτουργίες αναζήτησης, που θα φιλοξενήσει το νέο Κώδικα, στην οποία θα μπορεί να έχει πρόσβαση κάθε πολίτης και μηχανικός.  Το τελικό κείμενο αναμένεται στις αρχές φθινοπώρου να πάρει τον δρόμο για τη Βουλή.

Επόμενη στάση: «πολεοδομίες»

Στο  στόχαστρο μπαίνει πλέον το ξεκαθάρισμα κι άλλων πολεοδομικών εκκρεμοτήτων  με  το ζήτημα της εξυγίανσης των Υπηρεσιών Δόμησης να προβάλλει ως ζήτημα πρώτης γραμμής.  Η ιδέα να αποκοπούν από την εποπτεία των δήμων δεν γεννήθηκε τυχαία• ξεκίνησε όταν αποκαλύφθηκαν θύλακες ανομίας σε υπηρεσίες δόμησης από τη Χαλκιδική ως τη Ρόδο, τη Μήλο, τη Σαντορίνη και βεβαίως τη Μύκονο (σ.σ. μάλιστα τις προηγούμενες ημέρες έγινε ειδική σύσκεψη στο Μαξίμου για το «τί μέλλει γενέσθαι» με το …πριγκιπάτο της αυθαιρεσίας).

Παρά ταύτα, η διοικητική τους μεταφορά στο ΥΠΕΝ σκοντάφτει σε μια σειρά εμποδίων: από τη μισθοδοσία των υπαλλήλων έως τις έντονες αντιρρήσεις της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), που ζητά ενίσχυση και στελέχωση και όχι αφαίρεση αρμοδιοτήτων.  Η εικόνα που παρουσιάζουν σήμερα οι Υπηρεσίες Δόμησης είναι αποκαρδιωτική. Αδύναμες να σηκώσουν το βάρος των αρμοδιοτήτων τους, καταρρέουν από την υποστελέχωση και τις εσωτερικές δυσλειτουργίες. Η μεταφορά τους στους δήμους αποδείχθηκε πείραμα που απέτυχε παταγωδώς.

Ψηφιοποίηση

Μοναδική αχτίδα εκσυγχρονισμού αποτελεί το έργο των 112 εκατ. ευρώ για την ψηφιοποίηση πολεοδομικών αρχείων, το οποίο υλοποιεί το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ). Το σχέδιο καλύπτει 240 πολεοδομικά γραφεία, με στόχο να ψηφιοποιηθούν 3,5 εκατομμύρια οικοδομικές άδειες και 44 εκατομμύρια σχέδια, ώστε να περάσουν όλα στον Ενιαίο Ψηφιακό Χάρτη.

Έτσι, εκτός από τον Κώδικα Χωροταξίας και Πολεοδομίας, πολίτες και μηχανικοί θα έχουν άμεση πρόσβαση σε κρίσιμα δεδομένα, ενώ πολύτιμες πληροφορίες θα προστατευθούν από φυσικές καταστροφές, τη φθορά του χρόνου ενώ θα αποφευχθεί και η… εξαφάνιση φακέλων.