Παρά τα πολλά προβλήματα, το αυξημένο ενεργειακό κόστος, τη γραφειοκρατία, την προβληματική πρόσβαση στη ρευστότητα, η επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα παραμένει ζωντανή.
Τα στοιχεία του Γ.Ε.ΜΗ και των επιμελητηρίων αποκαλύπτουν ότι το 2024 ήταν χρονιά ρεκόρ, καθώς άνοιξαν περίπου 63.000 νέες επιχειρήσεις,αριθμός που επιβεβαιώνει ότι η διάθεση για νέες προσπάθειες δεν λείπει.
Το ερώτημα είναι σε ποιους κλάδους κατευθύνεται αυτή η ενέργεια.
Η ανάλυση δείχνει πως σχεδόν μία στις τρεις νέες επιχειρήσεις αφορά την εστίαση ή τη μικρή λιανική. Καφέ, μίνι μάρκετ και παντοπωλεία κυριαρχούν στο επιχειρηματικό τοπίο.
Η ΕΛΣΤΑΤ, με τα στοιχεία για το πρώτο τρίμηνο του 2025, καταγράφει μεγάλες διακυμάνσεις στις εγγραφές ανά κλάδο. Αν και το εμποριο παρέμεινε η κυρίαρχη επιχειρηματική δραστηριότητα, οι ενάρξεις ήταν μειωμένες κατά 15,6% σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2024. Ωστόσο, η βασική εικόνα δεν αλλάζει, καθώς η νέα επιχειρηματικότητα συγκεντρώνεται σε κλάδους που απευθύνονται κυρίως στην εσωτερική κατανάλωση και στον τουρισμό.
Η επιλογή αυτή αποτυπώνει και τα όρια του ελληνικού μοντέλου που περιλαμβάνει πολλές μικρές μονάδες, με περιορισμένη δυνατότητα ανάπτυξης και χαμηλή συνεισφορά σε εξαγωγές.
Το οικοσύστημα των νεοφυών εταιρειών
Στον χώρο των startups τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Έρευνα της πλατφόρμας Found.Αtion για το 2024–2025 δείχνει σημαντικές εισροές κεφαλαίων, με ορισμένες εταιρείες να προσελκύουν χρηματοδότηση εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Η εικόνα όμως δεν είναι ομοιόμορφη. Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων συγκεντρώνεται σε λίγες περιπτώσεις, αφήνοντας ένα μεγάλο κομμάτι της αγοράς εκτός.
Ο ΟΟΣΑ σε πρόσφατη έκθεσή του σημειώνει ότι η Ελλάδα υστερεί στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση και στη δημιουργία δομών υποστήριξης για νέους επιχειρηματίες. Όπως αναφέρεται, «η διευκόλυνση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση παραμένει κρίσιμη».
Διεθνείς πρακτικές και συγκρίσεις
Η εικόνα στο εξωτερικό αναδεικνύει διαφορετικές επιλογές. Η Εσθονία έχει επενδύσει στην ψηφιακή διακυβέρνηση, καθιστώντας δυνατή την ίδρυση εταιρείας εξ αποστάσεως μέσω του προγράμματος e-Residency, ενώ η Startup Visa προσελκύει επενδυτές και επιχειρηματίες από το εξωτερικό. Το αποτέλεσμα είναι κύκλος εργασιών δισεκατομμυρίων ευρώ από νεοφυείς εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε διεθνείς αγορές.
Η Πορτογαλία έχει οργανώσει ένα συνεκτικό πλαίσιο με το πρόγραμμα StartUP Visa και χρηματοδοτικά εργαλεία για εξωστρέφεια, επιτρέποντας σε μικρές εταιρείες να αποκτήσουν πρόσβαση σε ξένα κεφάλαια και αγορές.
Η Ιρλανδία, με τη δράση του Enterprise Ireland, λειτουργεί ως υπόδειγμα δημόσιας υποστήριξης. Ο οργανισμός συνδυάζει χρηματοδότηση, διεθνή δικτύωση και συμβουλευτικές υπηρεσίες, δίνοντας τη δυνατότητα στις νεοφυείς εταιρείες να αναπτυχθούν ταχύτερα και να διεκδικήσουν θέση στην παγκόσμια αγορά.
Μια οικονομία σε μεταίχμιο
Η διετία 2024–2025 για την ελληνική επιχειρηματικότητα στέλνει διπλό μήνυμα. Από τη μια, η επιχειρηματικότητα δείχνει ανθεκτικότητα σε επίπεδο αριθμών καθώς καταγράφονται χιλιάδες νέες εγγραφές. Από την άλλη, η εμμονή στην εστίαση και το μικρό λιανεμπόριο, σε συνδυασμό με τις δυσκολίες χρηματοδότησης των νεοφυών εταιρειών, δημιουργεί μια εικόνα περιορισμένης διαφοροποίησης.
Η εμπειρία άλλων χωρών καταδεικνύει ότι οι επιχειρηματικές ευκαιρίες και η κατεύθυνση των ενδιαφερόμενων δεν προκύπτουν τυχαία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών και θεσμικών επιλογών. Το ερώτημα που παραμένει για την Ελλάδα είναι αν οι νέοι επιχειρηματίες θα συνεχίσουν να επενδύουν σε καφέ και τα μίνι – μάρκετ ή αν θα οδηγηθούν να δοκιμάσουν σε επιχειρήσεις με διεθνή προσανατολισμό και μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία.
