Απορρίμματα: Ενστάσεις στο σχέδιο για την ενεργειακή αξιοποίηση τους

Βουνά από σκουπίδια συνεχίζουν να υψώνονται σε όλη την Ελλάδα, με την ταφή να παραμένει ο εύκολος αλλά αδιέξοδος δρόμος.

Το νέο σχέδιο ενεργειακής αξιοποίησης αποβλήτων, του οποίου η κλειστή διαβούλευση από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ολοκληρώνεται στις 17 Οκτωβρίου, επιχειρεί να αλλάξει την εικόνα.

Ωστόσο, αν και κανείς δεν αμφισβητεί την ανάγκη να μπει «φρένο» στο θάψιμο των αστικών αποβλήτων – από το σημερινό θλιβερό ποσοστό του 80% να πέσει στο 10%, που αποτελεί ευρωπαϊκό στόχο για το 2035 –, οι εμπλεκόμενοι στη διαχείριση των απορριμμάτων σηκώνουν «κόκκινες» κάρτες καθώς εντοπίζουν «σκιές» στον σχεδιασμό που ενδέχεται να ανακόψουν την υλοποίηση του σχεδίου.

Ο σχεδιασμός

Ποιος είναι, εν συντομία, ο σχεδιασμός της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ;

Η υπό διαβούλευση Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) προβλέπει τη δημιουργία έξι μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης ανά τη χώρα, συνολικού εκτιμώμενου προϋπολογισμού άνω του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Εκεί θα οδηγούνται δευτερογενή (απορριμματογενή) καύσιμα και υπολείμματα τα οποία θα προκύπτουν από την επεξεργασία των αστικών απορριμμάτων. Προϋπόθεση να έχει προηγηθεί διαλογή στην πηγή, ανάκτηση και ανακύκλωση ώστε στις μονάδες να μην καταλήγει ό,τι περιέχει ο πράσινος κάδος.

Η χωματερή στη Φυλή

Ο… ελέφαντας στο δωμάτιο όμως υπάρχει, και δεν είναι άλλος από την Αττική, στην οποία παράγεται περίπου το 40% των σκουπιδιών της χώρας. Παρά τις διακηρύξεις και τις δεσμεύσεις, εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία, η δημιουργία Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) παραμένει στάσιμη, με το «βάρος» της διαχείρισης σκουπιδιών να εξακολουθεί να σηκώνει η χωματερή στη Φυλή ως η μοναδική υποδομή διάθεσης απορριμμάτων.

Μάλιστα, όπως αναφέρουν μιλώντας στο «Βήμα» στελέχη μεγάλων κατασκευαστικών και ενεργειακών εταιρειών, η κατάσταση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε νέες επεκτάσεις του ΧΥΤΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) καθώς οι διαδικασίες χωροθέτησης και οι σχετικοί διαγωνισμοί για τα έργα κατασκευής των νέων αναγκαίων ΜΕΑ για το Λεκανοπέδιο, συνολικής επένδυσης περίπου 2,5 δισ. ευρώ, «σέρνονται» για χρόνια. «Χωρίς ΜΕΑ, τι ακριβώς συζητάμε; Η ευρωπαϊκή και η ελληνική νομοθεσία είναι σαφείς: πρώτα επεξεργασία, ανάκτηση υλικών και μετά καύση του υπολείμματος. Στην Αττική αυτή η δυνατότητα δεν υπάρχει» τονίζουν εκπρόσωποι εταιρειών που εμπλέκονται σε έργα διαχείρισης απορριμμάτων στην Ελλάδα και γνωρίζουν από πρώτο χέρι το πεδίο.

Αμφίβολος ο στόχος για το 2030

Παράλληλα, το Δίκτυο ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων) επισημαίνει ότι όση αισιοδοξία κι αν έχει κάποιος, η πραγματικότητα είναι συγκεκριμένη.

Οπως εξηγεί, σε αναφορά του στο πλαίσιο της διαβούλευσης, οι Μονάδες Επεξεργασίας και Ανάκτησης – Ανακύκλωσης (ΜΕΑ/ΜΑΑ) δεν προβλέπεται να ολοκληρωθούν έως το 2030, ιδίως της Αττικής, καθώς η πρόβλεψη παραγωγής σε αυτές απορριμματογενούς καυσίμου (σ.σ.: αποτελεί πρώτη ύλη των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης) σημαίνει αναβάθμισή τους, άρα νέες δημοπρατήσεις και κατασκευή.

Πάντως, ο γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων Μανώλης Γραφάκος αναφερόμενος στον διαγωνισμό για τις έξι μονάδες είχε εκτιμήσει ότι θα προκηρυχθεί το 2026 ώστε οι υποδομές να λειτουργήσουν το 2029.

Σε κάθε περίπτωση, ειδικά για το Λεκανοπέδιο, υπάρχει ειδική αναφορά στη ΣΜΠΕ, με δεδομένο ότι της λείπουν βασικές υποδομές. Ειδικότερα, σημειώνεται ότι στις Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης Αττικής και Βοιωτίας, δυναμικότητας 356.000 τόνων/έτος και 186.000 τόνων/έτος αντίστοιχα, θα μοιραστούν τα δευτερογενή (απορριμματογενή) καύσιμα και υπολείμματα από τις ΜΕΑ/ΜΑΑ του Λεκανοπεδίου.

Επισημαίνεται ωστόσο ότι οι αριθμοί αυτοί δεν μπορούν να θεωρηθούν δεσμευτικοί, αφού η ωριμότητα στις διαδικασίες υλοποίησης των ΜΕΑ/ΜΑΑ παραμένει χαμηλή. Για τον λόγο αυτόν, προτείνεται για λόγους ασφαλείας ένα εύρος δυναμικότητας για τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης: από 141.000 έως 221.000 τόνους/έτος για τη Βοιωτία και από 321.000 έως 401.000 τόνους/έτος για την Αττική.

Οι εκκρεμότητες

Γενικότερα, στον σχεδιασμό του ΥΠΕΝ, η διαστασιολόγηση των έξι μονάδων έγινε με γνώμονα το 25% των παραγόμενων αποβλήτων της χώρας, ώστε να δοθεί προτεραιότητα στην ανακύκλωση με στόχο άνω του 65%, όπως ορίζει η ΕΕ, και τελικά να οδηγείται σε ταφή μόλις το 10%. «Ολα τα φώτα της δημοσιότητας έχουν στραφεί στην ενεργειακή αξιοποίηση, η οποία όμως αποτελεί το τρίτο βήμα. Το πρώτο είναι η σωστή επεξεργασία, ανάκτηση υλικών και η επανάχρηση – και δεν έχει προχωρήσει. Οταν γίνει πράξη τότε θα μπορούμε να μιλήσουμε για επενδυτικό ενδιαφέρον. Επιπλέον, αν δεν γίνουν τα σωστά βήματα, οι μονάδες καύσης θα βρουν απέναντί τους και τις τοπικές κοινωνίες» σημειώνει στέλεχος κατασκευαστικού ομίλου, θυμίζοντας τις… οδομαχίες στο Γραμματικό και στην Κερατέα.

Ο προβληματισμός δεν περιορίζεται μόνο στην περιφέρεια πρωτευούσης αλλά και σε άλλες όπου θα απαιτηθούν αναβαθμίσεις των υφιστάμενων μονάδων (από ΜΕΑ σε ΜΑΑ).

Πηγή: Έντυπη έκδοση Οικονομικός Ταχυδρόμος (ΟΤ) – Το Βήμα της Κυριακής