COP26 – Οι 2+1 συμφωνίες της Συνόδου Κορυφής – Τα επόμενα βήματα

Δύο συν μία συμφωνίες επιτεύχθησαν την δεύτερη ημέρα της παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα COP26, με τους παγκόσμιους ηγέτες να δεσμεύονται ότι θα σταματήσουν την αποψίλωση των δασών μέχρι το τέλος της δεκαετίας και ότι θα μειώσουν τις εκπομπές του μεθανίου για να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.

Πληροφορίες αναφέρουν επίσης ότι έχει σχεδόν συμφωνηθεί η χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών με 100 δισεκ. δολάρια τον χρόνο, χρήματα που θα επενδυθούν σε προγράμματα που αφορούν την πράσινη ανάπτυξη των χωρών αυτών. Πρόκειται για έναν από τους τρεις βασικούς στόχους της παρούσας Διάσκεψης που ούτως ή άλλως η εφαρμογή του εκκρεμούσε από την Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα το 2015.

Η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών στοχεύει να κρατήσει ζωντανό τον στόχο περιορισμού των θερμοκρασιών στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα , για να αποτραπεί ακόμη μεγαλύτερη ζημιά από ό,τι έχει ήδη προκληθεί από τα αέρια του θερμοκηπίου.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, οικοδεσπότης της εκδήλωσης στην οποία συμμετείχαν σχεδόν 200 χώρες, δήλωσε ότι χαιρετίζει τα τελευταία βήματα, αλλά κάλεσε σε επαγρύπνηση.

«Πρέπει να φροντίσουμε να προφυλαχθούμε από τις ψεύτικες ελπίδες και να μην πιστεύουμε με κανέναν τρόπο ότι η δουλειά έχει γίνει, γιατί δεν είναι έτσι. Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί», είπε σε συνέντευξη Τύπου.

Περισσότερες από 100 χώρες συμμετείχαν σε μια προσπάθεια υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και της ΕΕ για μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 30% έως το 2030 από τα επίπεδα του 2020.

Οι ηγέτες των αναπτυσσόμενων χωρών που κινδυνεύουν περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως οι καύσωνες, οι ξηρασίες, οι καταιγίδες και οι πλημμύρες, είπαν στους αντιπροσώπους ότι το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο.

«Ας μην επιλέξουμε την εξαφάνιση», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός του Τρινιντάντ και Τομπάγκο, Κιθ Ρόουλι.

Το μεθάνιο

Περισσότερες από 80 χώρες, ανάμεσά τους η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεσμεύτηκαν σήμερα κατά τη διάρκεια της COP26 για το κλίμα να μειώσουν τις εκπομπές μεθανίου, ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου, κατά 30% έως το 2030 σε σχέση με το 2020, ανακοίνωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Το μεθάνιο είναι ένα από τα αέρια που μπορούμε να μειώσουμε το ταχύτερο δυνατόν» και η μείωσή του «θα μπορούσε να επιβραδύνει αμέσως την υπερθέρμανση», υπογράμμισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπενθυμίζοντας ότι το αέριο αυτό ευθύνεται για το “σχεδόν 30%” της υπερθέρμανσης του πλανήτη από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.

«Το μεθάνιο είναι ένα από τα πιο ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου», πρόσθεσε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν βεβαιώνοντας ότι οι υπογράφοντες αυτές τις δεσμεύσεις αντιπροσωπεύουν το 70% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν ανακοινώσει στα μέσα Σεπτεμβρίου ότι εργάζονται από κοινού σε αυτό το σχέδιο συμφωνίας, στο οποίο εντάχθηκαν έκτοτε δεκάδες άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων ο Καναδάς, η Νότια Κορέα, το Βιετνάμ, η Κολομβία, η Αργεντινή.

Το μεθάνιο (CH4) που εκπέμπεται από τη γεωργία και την κτηνοτροφία, τα ορυκτά καύσιμα και τα απόβλητα, είναι το δεύτερο αέριο του θερμοκηπίου που συνδέεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα μετά το διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Παρότι οι άνθρωποι μιλούν λιγότερο γι αυτό, η επίδρασή του στην υπερθέρμανση είναι κατά σχεδόν 29 φορές μεγαλύτερη ανά κιλό από εκείνη του CO2 σε έναν ορίζοντα 100 ετών και σχεδόν 82 φορές σε μια περίοδο 20 ετών.

Μεταξύ των υπογραφόντων είναι η Βραζιλία – μία από τις πέντε χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές μεθανίου, που παράγεται στο πεπτικό σύστημα των αγελάδων, στα απόβλητα των χωματερών και στην παραγωγή πετρελαίου και αερίου. Τρεις άλλοι – η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία – δεν έχουν υπογράψει, ενώ η Αυστραλία έχει δηλώσει ότι δεν θα στηρίξει τη δέσμευση.

Χαμένα δάση

Περισσότεροι από 100 εθνικοί ηγέτες υπέγραψαν επίσης μια υπόσχεση να σταματήσουν την καταστροφή των δασών του κόσμου που απορροφούν περίπου το 30% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σύμφωνα με το μη κερδοσκοπικό World Resources Institute.

Το 2020, ο κόσμος έχασε 258.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (100.000 τετραγωνικά μίλια) δάσους – μια περιοχή μεγαλύτερη από το Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με το

Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Δασών του WRI. Η φιλανθρωπική οργάνωση WWF υπολογίζει ότι 27 γήπεδα ποδοσφαίρου στο δάσος χάνονται κάθε λεπτό.

Η δέσμευση να σταματήσει και να αντιστραφεί η αποψίλωση των δασών και η υποβάθμιση της γης μέχρι το τέλος της δεκαετίας υποστηρίζεται από 19 δισεκατομμύρια δολάρια σε δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους που θα επενδυθούν για την προστασία και την αποκατάσταση των δασών.

O οικοδεσπότης Μπόρις Τζόνσον έκανε λόγο για μια «συμφωνία ορόσημο για την προστασία και την αποκατάσταση των δασικών εκτάσεων της γης». Ο Βρετανός πρωθυπουργός μάλιστα, χαρακτήρισε τα δάση ως «καθεδρικούς ναούς της φύσης και τα πνευμόνια του πλανήτη μας».

Σημαντικό ρόλο θα παίξει και η αλλαγή του διεθνούς εμπορικού μοντέλου σε μια πιο βιώσιμη κατεύθυνση. Ήδη 28 κυβερνήσεις δεσμεύτηκαν ότι θα περιορίσουν την αποψίλωση, που απαιτείται μέχρι σήμερα, για την παραγωγή προϊόντων όπως το φοινικέλαιο, το κακάο και η σόγια. Επιπλέον, 30 από τις μεγαλύτερες εταιρείες του τραπεζικού κλάδου, δεσμεύτηκαν και αυτές, να σταματήσουν τις επενδύσεις σε δραστηριότητες που συνδέονται με την αποψίλωση.

Δύο μέτρα και δύο σταθμά

Η χρηματοδότηση μπορεί να συμβάλει στη μείωση της δυσπιστίας μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών που προκαλείται από την αποτυχία των πλούσιων χωρών να εκπληρώσουν την υπόσχεση του 2009 να αυξήσουν τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2020 για να τις βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή.

Αυτή η δυσπιστία είναι ένα από τα κύρια εμπόδια στην πρόοδο των συζητήσεων για το κλίμα, καθιστώντας ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες απρόθυμες να υιοθετήσουν απότομες περικοπές εκπομπών.

«Βλέπουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά να εισχωρούν στη σκέψη μας, σύμφωνα με τα οποία όσοι έχουν ήδη επωφεληθεί από τις οικονομίες που βασίζονται στον άνθρακα θα ήθελαν να εμποδίσουν τις αναδυόμενες οικονομίες να θέτουν παρόμοια θεμέλια για την πολιτική τους σταθερότητα, την κοινωνική ανάπτυξη και την οικονομική τους ευημερία», δήλωσε ο πρόεδρος του Σουρινάμ Τσαν Σαντόχι.

Την Τρίτη, η Ιαπωνία δήλωσε ότι θα προσφέρει έως και 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε διάστημα πέντε ετών σε πρόσθετη βοήθεια για τη στήριξη της απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα στην Ασία.

Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα Τζον Κέρι είπε ότι αυτό θα μπορούσε να αξιοποιήσει άλλα 8 δισεκατομμύρια δολάρια από την Παγκόσμια Τράπεζα και άλλες πηγές, επιτρέποντας πιθανώς να επιτευχθεί το όριο των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων για χρηματοδότηση για το κλίμα έως το 2022, αντί για το 2023, όπως αναμενόταν προηγουμένως.

Επιμέρους συμφωνίες

Σε μια άλλη συμφωνία που υπεγράφη την Τρίτη, η Βρετανία και η Ινδία ξεκίνησαν ένα σχέδιο για τη βελτίωση των συνδέσεων μεταξύ των παγκόσμιων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας για να επιταχυνθεί η μετάβαση σε πιο πράσινη ενέργεια.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής υπήρχαν ελάχιστα σημάδια κοινής αποφασιστικότητας από τους δύο μεγαλύτερους ρυπαντές άνθρακα στον κόσμο, την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες μαζί αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 40% των παγκόσμιων εκπομπών, αλλά βρίσκονται σε αντίθεση σε πολλά ζητήματα.

Σημειώνεται ότι σήμερα ολοκληρώθηκε η σύνοδος κορυφής στη Γλασκόβη, από αύριο όμως τα τεχνικά κλιμάκια και οι υπηρεσιακοί παράγοντες θα συνεχίσουν να εργάζονται για 10 επιπλέον μέρες με σκοπό να συμφωνηθούν επιπλέον άμεσα και δραστικά μέτρα.