«Το σπασμένο τηλέφωνο», η τακτική του cyberbullying που μαστίζει τα σχολεία, οι γονείς και οι μαθητές

Είναι σαν να βλέπουμε κάποια σκηνή από το εφηβικό δράμα “Gossip Girl”. Μαθητές γυμνασίου  ανοίγουν ανώνυμους λογαριασμούς στο Instagram για να μάθουν ποιος βγαίνει ραντεβού, ποιος απατάει ποιον και ποιος έχει χόρτο στη τσάντα του. Ορισμένες φορές, παιδιά δημοσιεύουν φωτογραφίες άλλων παιδιών, κοροϊδεύοντάς τα για τα μαλλιά ή τα ρούχα τους, ενώ σε άλλους λογαριασμούς διαδίδονται φήμες για τη σεξουαλικότητα των μαθητών.

Η τελευταία μορφή διαδικτυακού εκφοβισμού (cyberbullying) εκδηλώνεται σε σχολεία σε όλη τη χώρα και, μαζί με τις ήδη υπάρχουσες μορφές cyberbullying, μπορεί να προκαλέσουν τσακωμούς, κοινωνική απόρριψη ακόμη και περιστατικά αυτοτραυματισμού.

Οι γονείς παρακαλούν τους διευθυντές των σχολείων να κλείσουν τους λογαριασμούς τους. Τα δίκτυα μέσων κοινωνικής δικτύωσης τείνουν να ανταποκρίνονται άμεσα, ειδικά σε ό,τι αφορά τους ισχυρισμούς για εγκληματική συμπεριφορά, αλλά τα σχολεία συνεχίζουν να λένε ότι έχουν πολλά να διαχειριστούν για να διαχειριστούν και αυτό. Ακόμη και όταν το Instagram κλείνει λογαριασμούς, κάνοντάς τους αναφορά, είναι σαν να «παίζουν κρυφτό» – μόλις τα παιδιά καταλάβουν ότι οι ενήλικες που ακολουθούν τους λογαριασμούς τους ξέρουν, διαγράφουν τις αναρτήσεις τους ή τους λογαριασμούς τους και δημιουργούν νέους.

Εν τω μεταξύ, αυξάνεται η ένταση μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών σχετικά με τα κουτσομπολιά αυτά –γνωστά και ως «σπασμένο τηλέφωνο»– ενώ προκύπτουν και πάλι ερωτήματα σχετικά με το ποιος είναι, τελικά, υπεύθυνος για τις online κοινωνικές ζωές των μαθητών.

Τελικά, οι ειδικοί σε θέματα διαδικτυακής ασφάλειας καταλήγουν ότι οι γονείς είναι υπεύθυνοι για το τι κάνουν τα παιδιά τους με τις συσκευές τους. Υπάρχουν πράγματα που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να μετριάσουν το φαινόμενο— τα οποία και θα δούμε παρακάτω.

“Farb drama”

Τα σχολεία βρίσκονται σε εγρήγορση μετά τις απειλές για πυροβολισμούς σε σχολεία που κυκλοφόρησαν στο TikTok, την Πέμπτη. Στις αρχές της φετινής χρονιάς, μερικά παιδιά συμμετείχαν σε προκλήσεις στο TikTok για βανδαλισμούς μπάνιων. Τον περασμένο μήνα, όταν, για μία εβδομάδα, ξεσπούσαν, για κάθε μέρα, καυγάδες στο Farb Middle School, στο Σαν Ντιέγκο, το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε η διευθύντρια του σχολείου, Courtney Rizzo, ήταν ότι μάλλον θα πρόκειται για κάποια νέα πρόκληση στο TikTok.

Ωστόσο, υπάλληλος στο σχολείο τής έδειξε πέντε λογαριασμούς «Farb drama»—τέσσερις στο Instagram και έναν στο TikTok—όπου οι μαθητές διέδιδαν φήμες για άλλα παιδιά και δημοσίευαν βίντεο από τους καβγάδες. Η κα Rizzo έμαθε ότι σε αυτή την πρόκληση μαθητές είπαν κάτι σε δύο παιδιά που τα εξόργισε, ώστε, εν τέλει να εμπλακούν σε τσακωμούς, να τον τραβήξουν video και να το δημοσιεύσουν στο ΤikTok.

Η κα Rizzo έστειλε email στους γονείς των παιδιών, στο οποίο τους έλεγε ότι θα ήταν καλό να γνωρίζουν τι κάνουν τα παιδιά τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το σχολείο πραγματοποίησε, επίσης, συνελεύσεις σχετικά με το bullying και την ασφάλεια στο διαδίκτυο και δημιούργησε μια ομάδα εργασίας (task force) για τους γονείς. Μετά από τις δράσεις αυτές που έλαβε το σχολείο, η ίδια ανέφερε ότι οι τσακωμοί σταμάτησαν και οι μαθητές, ή και οι γονείς τους, διέγραψαν τους λογαριασμούς. Ωστόσο, λογαριασμός στο Instagram στον οποίο υπήρχε βίντεο με τσακωμό στο μπάνιο του σχολείου συνέχισε να είναι ενεργός από την Παρασκευή.

Ο Rich Wistocki είναι ένας συνταξιούχος αστυνομικός ντετέκτιβ που πέρασε 25 χρόνια κάνοντας έρευνες για την παιδική εκμετάλλευση στο διαδίκτυο και, σήμερα, δίνει συμβουλές, μέσω της εταιρείας του, BeSure Consulting, σε διάφορα σχολεία σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο. Προσέθεσε, ακόμη, ότι το ένα τέταρτο των πελατών του θεωρούν ότι τέτοιου είδους λογαριασμοί αποτελούν σημαντικό πρόβλημα, τη φετινή χρονιά. Παρόλο που μερικά από τα περιστατικά αυτά εκτυλίσσονταν σε λύκεια, τα περισσότερα συμβαίνουν σε τάξεις γυμνασίου, προσέθεσε ο ίδιος, αλλά και άλλοι. Έμαθε, ακόμη, για μαθητές που άλλαξαν σχολείο ή έκαναν απόπειρα αυτοκτονίας, αφού έπεσαν θύματα bullying σε τέτοιους λογαριασμούς.

Πολλά σχολεία ακολουθούν πολιτικές που δηλώνουν ότι η δραστηριότητα στο διαδίκτυο που μπορεί να επηρεάσει κάποιον μαθητή είναι ζήτημα που πρέπει να διαχειρίζεται το ίδιο το σχολείο, ακόμα κι αν δεν έλαβε χώρα εντός των σχολικών ωρών. Γι’ αυτό πολλά σχολεία κάνουν αναφορά σε αυτούς τους λογαριασμούς «κουτσομπολιού» στο Instagram και παροτρύνουν τους γονείς να μιλήσουν στα παιδιά τους.

Ο κ. Wistocki είπε ότι οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, συνήθως, κατεβάζουν όσους λογαριασμούς  παραβιάζουν τους όρους τους τους εντός 24 ωρών. Εάν υπάρχουν ενδείξεις εγκληματικής συμπεριφοράς, συνέχισε, οι λογαριασμοί αφαιρούνται εντός ολίγων ωρών. Όταν οι λογαριασμοί περιλαμβάνουν εγκληματική δραστηριότητα ή χρησιμοποιούνται για την υποκίνηση βίας, το σχολείο έχει τη νομική ευθύνη να το αναφέρει και στις αρμόδιες αρχές επιβολής νόμου, πρόσθεσε ο ίδιος.

«Ο εκφοβισμός δεν επιτρέπεται στο Instagram και έχουμε αναπτύξει κορυφαία εργαλεία για να σταματήσουμε αυτή τη συμπεριφορά και να αυξήσουμε την προστασία των χρηστών», δήλωσε η Liza Crenshaw, εκπρόσωπος της μητρικής εταιρείας του Instagram, Meta Platforms Inc. «Αυτή η συμπεριφορά είναι κάτι το συνηθισμένο για τους εφήβους, ιδιαίτερα σε εφαρμογές όπως το Snapchat και το TikTok, γι’ αυτό ζητήσαμε από ένα νέο φορέα του κλάδου να δημιουργήσει κανόνες, όπως π.χ. η επαλήθευση ηλικίας και ο γονικός έλεγχος, ώστε η χρήση των εφαρμογών να είναι η κατάλληλη για την ηλικία του κάθε χρήστη».

Μερικές φορές τα σχολεία μπορούν να βρουν ποιος είναι αυτός που βρίσκεται πίσω από έναν τέτοιο λογαριασμό, απλώς ρωτώντας τους μαθητές που τον ακολουθούν. Ο κ. Wistocki έχει βοηθήσει  σχολεία να βρουν τους «δράστες», κάνοντας, απλώς, μια παρουσίαση σχετικά με το cyberbullying στις τάξεις των μαθητή αυτών. «Έτσι, συνήθως, μπαίνει ένα τέλος σε τέτοιες καταστάσεις», συνέχισε ο ίδιος.

«Και το διεκδικούν»

Το cyberbullying δεν είναι κάτι καινούργιο. Eίναι τόσο συνηθισμένο που υπάρχει μέχρι και ασφάλιση για αυτό. Ωστόσο, αυτοί οι λογαριασμοί «κουτσομπολιά» έγιναν δημοφιλείς αυτό το φθινόπωρο, καθώς οι μαθητές επέστρεψαν στα σχολεία τους, μετά από περισσότερο από ένα χρόνο τηλεκπαίδευσης ή υβριδικής μάθησης.

«Τα παιδιά είχαν καταπιεστεί τόσο πολύ επειδή δεν συναντούσαν άλλα παιδιά, πριν το άνοιγμα των σχολείων, φέτος», είπε ο κ. Wistocki. «Τώρα που επέστρεψαν όλα στο σχολείο, θέλουν να αποκτήσουν τη θέση του δημοφιλούς προσώπου ή του ηγέτη, και αυτό είναι κάτι που το διεκδικούν.»

Τα παιδιά διαδίδουν κουτσομπολιά το ένα για το άλλο στο Snapchat και στο TikTok, είπε ο κ. Wistocki, αλλά το Instagram είναι κυρίως αυτό που κατακλύζεται από τέτοιους λογαριασμούς. Στο Instagram, τα παιδιά μπορούν εύκολα να στείλουν άμεσα μηνύματα (direct messages) σε αυτόν που έχει τον λογαριασμό, ο οποίος, στη συνέχεια, διαδίδει τα κουτσομπολιά, τα οποία είναι δημοσιευμένα για όσο διάστημα μείνει και ο λογαριασμός ανοιχτός. Στο Snapchat, τα μηνύματα εξαφανίζονται γρήγορα. Και δεδομένου ότι στο TikTok δημοσιεύονται μόνο βίντεο, είναι πιο δύσκολο για τους χρήστες να παραμείνουν ανώνυμοι, λένε οι ειδικοί.

Όταν οι γονείς μαθαίνουν για αυτούς τους λογαριασμούς, ζητούν από τα σχολεία να τους κλείσουν.

«Δεν ξέρω τι είδους κυβερνητική εξουσία πιστεύουν ότι έχουμε, αλλά δεν έχουμε τη δυνατότητα να κλείσουμε λογαριασμούς στο Instagram», δήλωσε ο Μπέντζαμιν Χόρσλι, εκπρόσωπος του εκπαιδευτικού ιδρύματος, Granite, στο Σολτ Λέικ Σίτι. Υπάρχουν τόσοι πολλοί λογαριασμοί «κουτσομπολιού» που υπάρχει ένας διαχειριστής μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε κάθε ίδρυμα που ασχολείται αποκλειστικά με αυτούς. «Υπάρχει ένα σχολείο που ασχολείται με 30 τέτοιους λογαριασμούς και είναι μόνο ένα σχολείο από τα 24».

Το SafeUT είναι μία τηλεφωνική γραμμή, στην οποία μπορείς να στείλεις και γραπτά μηνύματα, στη Γιούτα, την οποία χρησιμοποιούν οι πολίτες για να αναφέρουν ανώνυμα εάν αισθάνονται ανασφαλείς. Η γραμμή αυτή ειδοποιεί τα σχολεία, όταν οι κλήσεις γίνονται από μαθητές. Ο κ. Horsley ανέφερε ότι το εκπαιδευτικό ίδρυμα, Granite, μέχρι στιγμής φέτος, έχει λάβει τον διπλάσιο αριθμό συμβουλών για τη διαχείριση τέτοιων κρίσεων, σε σχέση με ακριβώς την ίδια περίοδο, πέρυσι, και ότι η πλειονότητα των συμβουλών αυτών σχετίζεται με το cyberbullying και την παρενόχληση.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς

Εάν ακούσετε για περιστατικά online bullying που αφορούν μαθητές στο σχολείο του παιδιού σας, είναι σημαντικό να ειδοποιήσετε το σχολείο, αλλά η καλή ψηφιακή ιθαγένεια ξεκινά από το σπίτι.

Υπενθυμίστε στα παιδιά σας τα βασικά. Μπορεί να ακούγεται παιχνιδάκι, αλλά επαγγελματίες στον τομέα της ασφάλειας στο διαδίκτυο υποστηρίζουν ότι είναι χρήσιμο να υπενθυμίζουμε στα παιδιά ότι πίσω από κάθε οθόνη βρίσκεται ένας άλλος άνθρωπος, όπως ακριβώς και αυτά, ο οποίος έχει συναισθήματα. Αξίζει, επίσης, να υπενθυμίσουμε στα παιδιά ότι, ακόμα κι αν νομίζουν ότι δημοσιεύουν ανώνυμα, δεν υπάρχει πραγματική ανωνυμία στο διαδίκτυο.

Μάθετε στα παιδιά σας να ζητούν συγγνώμη. Δεκαετίες στην επιβολή του νόμου δίδαξαν στον κ. Wistocki ότι τα παιδιά παίρνουν ένα πιο ισχυρό μάθημα όταν κατανοούν πραγματικά το κακό που έχουν κάνει, αντί να μπαίνουν, απλώς, τιμωρία. Ακόμη και όταν τα παιδιά με τα οποία συνεργάζεται στα σχολεία, εμπλέκονται τα ίδια σε περιστατικά cyberbullying, παροτρύνει τα σχολεία να μην τoυς δώσουν αποβολή και να μην ασκήσουν κατηγορίες εναντίον τους, αλλά να τα βάλει σε ένα πρόγραμμα που δημιούργησε ο ίδιος και στο οποίο θα πρέπει τα παιδιά αυτά να γράψουν μία εργασία, να παρέχουν κοινωφελή εργασία και να γράψουν γράμματα στα οποία θα ζητούν συγνώμη από τα παιδιά που έβλαψαν με τη συμπεριφορά τους.

Μεγαλώστε «έντιμα» παιδιά. Ακόμα κι αν δεν εκφοβίζουν το παιδί σας ή δεν εμπλέκεται το ίδιο σε περιστατικά bullying, δεν θα πρέπει να είναι «θεατής» τέτοιων περιστατικών. Η Diana Graber – η οποία διδάσκει μαθήματα κυβερνοασφάλειας σε γονείς και μαθητές και έχει γράψει και το βιβλίο “Raising Humans in a Digital World: Helping Kids Build a Healthy Relationship With Technology” – είπε ότι είναι σημαντικό να διδάξουμε στα παιδιά μας ότι θα πρέπει να υπερασπίζονται κάποιον που έχει πέσει θύμα bullying. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι τα παιδιά θα πρέπει να λένε στον δάσκαλο τους ή τον γονέα τους ότι συνέβη κάποιο τέτοιο περιστατικό στο σχολείο, να κάνουν αναφορά λογαριασμού «κουτσομπολιού» στο Instagram ή να μιλούν τα ίδια με τα θύματα αυτά και να τους λένε ότι «είναι δίπλα τους σε αυτό που περνάνε».