DNA και μάνατζμεντ της επιχείρησης

Ποιος δεν έχει ακούσει ποτέ για το DNA της επιχείρησης; Αυτή η έννοια, η οποία αναφέρεται στην «προσωπικότητα» της επιχείρησης, χρησιμοποιείται συνήθως για τον καθορισμό των αξιών και των χαρακτηριστικών που τη διαφοροποιούν από τους ανταγωνιστές της.

Το DNA επιτρέπει στην επιχείρηση να «καταλάβει ποια είναι για να προσαρμοστεί καλύτερα στη ζήτηση και το περιβάλλον της».

Η επιχείρηση θεωρείται μια μεγάλη οικογένεια. Πράγματι, οι διαφωνίες είναι πολλές, σε συναντήσεις και συμβούλια. Συμβαίνει οι γονείς – μάνατζερ να «κόβουν το φαγητό» των παιδιών – εργαζομένων, συμβαίνει η διοίκηση να κατανέμει ατομικά μπόνους σε καλά αποτελέσματα όπως οι γονείς «δίνουν χαρτζιλίκι» στα παιδιά τους με τους καλούς βαθμούς. Αν το σκεφτούμε, η ομοιότητα είναι ασυνήθιστη, ωστόσο η οικογενειακή μεταφορά εξακολουθεί να χρησιμοποιείται με θετικό τρόπο στις επιχειρήσεις.

 “Σπιτική Συνταγή”

Οι μάνατζερ βρήκαν μια φόρμουλα για να δώσουν ζωή σε αυτόν τον φιλικό δεσμό που θα ήθελαν να δημιουργήσουν: το DNA της επιχείρησης. Η αποστολή του είναι να τη διακρίνει σε ένα σύμπαν όπου οι εγκαταστάσεις είναι ίδιες. Αφορά τη σπιτική συνταγή, την ιστορία, την τοποθέτηση, πιθανώς τη μέθοδο – κυρίως διοικητική – που εξηγεί γιατί όλα πάνε τόσο καλά και γιατί αυτός ο υποψήφιος που διστάζει πρέπει να συμμετάσχει στην επιχειρηματική περιπέτεια. Το DNA είναι αδιαχώριστο από τη μάρκα του ιδιοκτήτη: αποτυπώνοντας σε χαρτί (μερικές φορές σε ένα χάρτη ή στους τοίχους των κεντρικών γραφείων) τις εντολές της, η επιχείρηση αποκαλύπτει, επομένως, τη βαθιά βιολογική της φύση. Η βιολογική μεταφορά είναι λίγο αντιφατική: αν το DNA είναι υποκατάστατο της ταυτότητας μιας επιχείρησης, σημαίνει ότι η ταυτότητα είναι σταθερή και είναι δύσκολο να εξελιχθεί.

Επομένως, το να αλλαχθεί η καρδιά της επιχείρησης, αυτό θα σήμαινε ότι προδόθηκε η φύση της; Απολύτως όχι, είναι φυσική επιλογή. Τα είδη εμφανίζονται και η γονιδιακή θεραπεία είναι μια επιλογή για την επιχείρηση – οικογένεια. Εάν οι ιοί έχουν τις παραλλαγές τους, είναι απολύτως επιτρεπτό για το DNA να δέχεται μεταλλάξεις. Για να διατηρήσουμε το είδος, πρέπει να αλλάξουμε για να κατακτήσουμε νέες αγορές, χωρίς να αγιάζουμε το παρελθόν: η Kodak, πρωτοπόρος στη φωτογραφία που έμεινε πίσω στην ψηφιακή εποχή, είναι ένα καλό παράδειγμα DNA που δεν μπόρεσε να μεταλλαχθεί εγκαίρως. Άλλα παραδείγματα αποτελούν η εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα, η Nokia (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, η θεωρία του Μαύρου Κύκνου, Πολυτεχνείο Κρήτης, Δευτέρα 22 Ιουνίου 2022).

Το DNA επομένως συνοψίζεται σε ένα συνολικό όραμα. Οι πρωτεΐνες που αποτελούν τη μηχανή είναι τόσες πολλές «αξίες» που συνθέτουν την προσωπικότητα της επιχείρησης. Τις περισσότερες φορές, τίθενται οι εξής ερωτήσεις με νόημα: «ποιοι είμαστε;» «ποιος παλεύει για ένα καλύτερο κόσμο;».

Το θράσος και η καινοτομία συνοδεύουν όμορφα αποσπάσματα όπως σε μια νέα επιχείρηση (startup): «φυσικά υπάρχουν κίνδυνοι. Αλλά το ρίσκο είναι αυτό που δίνει νόημα στη ζωή». Μόλις τεθούν αυτές οι αξίες, είναι η σειρά του εργαζομένου να είναι συμβατός με αυτές. Μερικές φορές, όμως, υπάρχει μια «διοικητική ευγένεια», όπως «αυτή η θέση εργασίας δεν είναι για εσένα», «δεν είσαι ανοικτό πνεύμα για συνεργασία». Βέβαια, μένει να δούμε αν, μετά την πρόσληψη στην επιχείρηση – οικογένεια, το τεστ παραμονής θα είναι θετικό.

DNA και εταιρική κουλτούρα

Ένα ενδιαφέρον θέμα είναι τί διακρίνει το DNA από την εταιρική κουλτούρα; Γιατί είναι σημαντικό να συνδυασθούν αυτές οι δύο έννοιες;

Η κουλτούρα της επιχείρησης είναι από τα συστατικά στοιχεία του DNA της επιχείρησης. Αντιστοιχεί σε μια κατάσταση του πνεύματος, σε καθημερινές πρακτικές, σε συνέργειες, … , δηλαδή σε όλα όσα συνθέτουν την προσωπικότητα ενός οργανισμού που βιώνουν οι εργαζόμενοί του. Είναι απαραίτητο για το αίσθημα του ανήκειν και το κίνητρο που θα συμβάλει σημαντικά στην επιτυχία της επιχείρησης. Εάν η εταιρική κουλτούρα είναι συγκεκριμένη για κάθε δομή, τέσσερις τάσεις εμφανίζονται.

• Το πιο κλασικό και παραδοσιακό: πολύ δομημένο μεταξύ αποφασιζόντων και εκτελεστικών μάνατζερ, με καλά καθορισμένα επίπεδα και σαφείς αρμοδιότητες, είναι καθησυχαστικό επειδή όλοι γνωρίζουν τις αποστολές τους, αλλά μερικές φορές μπορεί να προκαλέσει έλλειψη συμμετοχής λόγω περιορισμένης ελευθερίας.
• Αντίθετα, η οικογενειακή κουλτούρα: όλοι βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο στην κλίμακα των αξιών για την προώθηση της ελεύθερης έκφρασης. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η συνολική συνοχή για το επιχειρηματικό έργο.
• Μεταξύ των δύο, μπορούμε να αναφέρουμε την υπεροχή, πολύ συχνά παρούσα στις startups, η οποία αναδεικνύει την καινοτομία, την ευελιξία για τόνωση των ομάδων, με κίνδυνο απογοήτευσης από την αποτυχία.
• Τέλος, υπάρχει η οργάνωση στην υπηρεσία της επίδοσης και της υπηρεσίας που προσφέρεται στον πελάτη, όπου όλα πρέπει να είναι άψογα οργανωμένα και προγραμματισμένα, ελλείψει της δημιουργικότητας.

Συμπερασματικά, το επιχειρηματικό έργο είναι εμποτισμένο με την εταιρική κουλτούρα, αλλά μπορεί επίσης να είναι ένα εργαλείο για να εξελιχθεί, συνοδεύοντας μια αλλαγή στρατηγικής. Για να πραγματοποιήσει αυτή την αλλαγή στο DNA, θα πρέπει να εφαρμόσει ένα σχέδιο δράσης σύμφωνα με την νέα στρατηγική της, ενώ παράλληλα θα επικοινωνεί και θα μοιράζεται τις νέες αξίες της με το σύνολο των εργαζομένων της. Με αυτόν τον τρόπο, η επιχείρηση θα μπορέσει να ευθυγραμμίσει εκ νέου την κουλτούρα της με το DNA της.

Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός

Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών

Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων

Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ

Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France