Ο Μπεν Μπερνάνκι βραβεύθηκε με Νόμπελ… θεωρητικά

Ένα παλιό ανέκδοτο λέει ότι οι οικονομολόγοι αρέσκονται να γκρινιάζουν ότι κάτι μπορεί να λειτουργεί στην πράξη, αλλά αναρωτιώνται αν μπορεί να λειτουργήσει και στη θεωρία. Αυτό έρχεται κατά νου με την είδηση ​​ότι ο πρώην πρόεδρος της Federal Reserve Μπεν Μπερνάνκι μοιράζεται με άλλους δύο οικονομολόγους το φετινό βραβείο Νόμπελ στα οικονομικά για την έρευνά του στις χρηματοπιστωτικές κρίσεις. Οι γνώσεις του λειτούργησαν στη θεωρία αλλά όχι στην πράξη.

Ο κ. Μπερνάνκι, ο Ντάγκλας Ντάιμοντ και ο Φίλιπ Ντίμπβιγκ μοιράζονται το Νόμπελ για τις έρευνες τους που προσθέτουν στην κατανόηση της σχέσης μεταξύ τραπεζικών κρίσεων και της ευρύτερης οικονομίας. Η υπόθεση για μεγάλο μέρος του 20ου αιώνα ήταν ότι οι τραπεζικές κρίσεις ήταν αποτέλεσμα αρνητικών εξελίξεων στις αστικές αγορές ή στα αγροκτήματα.

Η έρευνα των οικονομολόγων το 1983 και το 1984 έδειξε πώς οι τράπεζες και οι καταρρεύσεις θα μπορούσαν να είναι αιτία και όχι αποτέλεσμα, παγώνοντας την αποτελεσματική κατανομή του κεφαλαίου και ακινητοποιώντας το εμπόριο. Ο κ. Μπερνάνκι παρατήρησε ότι όταν μια τράπεζα πτωχεύει, η θεσμική της εικόνα για την πιστοληπτική ικανότητα των δανειοληπτών της χάνεται και είναι δύσκολο να αντικατασταθεί. Αυτό, σύμφωνα με την υπόθεση του κ. Μπερνάνκι, ήταν ένας σημαντικός λόγος που η Μεγάλη Ύφεση έφτασε τόσο βαθιά.

Αυτή η έρευνα είναι σημαντική και θα μπορούσε να είναι χρήσιμη για τους κεντρικούς τραπεζίτες, με τη διαφορά ότι δεν βοήθησε τον κ. Μπερνάνκι όταν ήταν στην Federal Reserve τις δεκαετίες του 2000 και του 2010. Ίσως αντί να βοηθήσει έκανε το αντίθετο. Θα υποστηρίξουμε τώρα, όπως υποστηρίζαμε τότε, ότι ο κ. Μπερνάνκι και η Fed δημιούργησαν τις νομισματικές συνθήκες που οδήγησαν στον χειρότερο οικονομικό πανικό των τελευταίων 80 ετών.

Ως διοικητής της Fed το 2002-2005, ο κ. Μπερνάνκι έκανε πρωτοσέλιδο ​​ισχυριζόμενος ότι ο μεγαλύτερος οικονομικός κίνδυνος ήταν ο αποπληθωρισμός. Έπεισε τους συναδέλφους του και τον Πρόεδρο της Fed Άλαν Γκρίνσπαν να διατηρήσουν τα επιτόκια ασυνήθιστα χαμηλά την άνοιξη του 2003, ακόμη και όταν νομοθετήθηκαν φορολογικές περικοπές και η οικονομία άνθιζε. Οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων εκτινάχθηκαν στα ύψη, ειδικά στην αγορά ακινήτων, αλλά η Fed συνέχισε να παρέχει επιδότηση για πίστωση με αρνητικά πραγματικά επιτόκια.

Όπως έδειξε η έρευνα του κ. Μπερνάνκι, ο οικονομικός πανικός και το κραχ που ακολούθησε τη φρενίτιδα για περιουσιακά στοιχεία οδήγησε την οικονομία σε ύφεση. Ο κ. Μπερνάνκι ήταν πρόεδρος της Fed από το 2006-2014. Ωστόσο, η Fed απέτυχε να προβλέψει τον οικονομικό πανικό και το κραχ. Όπως πολλοί οικονομολόγοι και οι περισσότεροι πολιτικοί, η Fed θεώρησε τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα ως ρυθμιστικό θέμα, ενώ αγνοούσε τα κίνητρα που δημιουργήθηκαν από τη νομισματική πολιτική.

Στην επίσημη απομαγνητοφώνηση της συνεδρίασης της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς στις 9 Μαΐου 2007, ο διευθυντής λογαριασμών ανοιχτής αγοράς της Fed, Μπιλ Ντάντλεϊ, δήλωσε ότι «η αναταραχή της αγοράς που ξεκίνησε σοβαρά στις 27 Φεβρουαρίου είναι τώρα μακρινή ανάμνηση». Μέσα σε λίγες εβδομάδες, η επενδυτική τράπεζα Bear Stearns χρειάστηκε να διασώσει δύο από τα hedge funds της με έκθεση σε στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου.

Στη απομαγνητοφώνηση της συνεδρίασης της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς στις 29-30 Ιανουαρίου 2008, υπάρχει μόνο μια μεμονωμένη αναφορά στην Bear Stearns, η οποία κατέρρευσε μέσα σε λίγες εβδομάδες. Το ιστορικό της διάσωσης της Bear Stearns τον Μάρτιο του 2008 συνέβαλε στον εφησυχασμό και στη συνέχεια στον πανικό όταν οι επενδυτές συνειδητοποίησαν ότι η Fed δεν μπορούσε ή δεν θα έκανε το ίδιο για τη Lehman Brothers έξι μήνες αργότερα.

Η Fed υπό τον Μπερνάνκι είχε επαινεθεί για τις νομισματικές της πολιτικές κατά τη διάρκεια του χρηματοπιστωτικού πανικού, και ορισμένες από αυτές ήταν απαραίτητες και πολύτιμες. Αλλά ο αντίκτυπος των πολιτικών της Fed στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα απέχει πολύ από το ηρωικό αφήγημα που αρέσκεται να αναφέρει ο κ. Μπερνάνκι. Στη δεκαετία του 2010 αυτές οι πολιτικές δεν πυροδότησαν τον πληθωρισμό που προέβλεπαν ορισμένοι επικριτές, αλλά συνέπεσαν επίσης με την πιο αργή οικονομική ανάκαμψη των τελευταίων δεκαετιών.

Η διατήρηση των επιτοκίων σε ιστορικά χαμηλά και η πλημμύρα της οικονομίας με τραπεζικά αποθεματικά μέσω ποσοτικής χαλάρωσης στρέβλωσε τις αγορές απέναντι σε κάθε μορφή πίστωσης με τρόπους που οι οικονομολόγοι εξακολουθούν να μην καταλαβαίνουν—και στη συνέχεια η Fed έκανε το ίδιο, μόνο περισσότερο, όταν χτύπησε η πανδημία το 2020. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα εμφανίζονται μόλις τώρα, καθώς η Fed του νυν προέδρου Τζερόμ Πάουελ καταπολεμά τον πληθωρισμό που ή ίδια βοήθησε να ξεσπάσει.

Εναπόκειται σε άλλους οικονομολόγους, όπως ο Κλάουντιο Μπόριο και οι συνάδελφοί του στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, να προσπαθήσουν να κατανοήσουν πώς ο κύκλος χρηματοοικονομικής υπερανάπτυξης που δημιούργησαν η Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες επηρεάζει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την οικονομία του εμπορικού κόσμου. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρειαστεί να μάθουμε με τον δύσκολο τρόπο από έναν ακόμη οικονομικό πανικό και ένα ακόμη κραχ.