Η σκανδαλώδης ιστορία πίσω από την «Ρωσική Τζοκόντα»

Είναι εύκολο να αναγνωρίσει κανείς το θέατρο Alexandrinsky και τα περίχωρα του παλατιού Anichkov στην Αγία Πετρούπολη πίσω από την όμορφη άγνωστη γυναίκα που βρίσκεται σε μια διθέσια άμαξα. Μια γρήγορη ματιά στον πίνακα του 1883 θα σήμαινε αμέσως συναγερμό στους συγχρόνους του Κραμσκόι: Μια νεαρή γυναίκα που κάθεται μόνη της σε μια άμαξα χωρίς τη συνοδεία ενός άνδρα ήταν μια σκανδαλώδης υπόθεση.

Ήταν κάτι το ανήκουστο εκείνη την εποχή. Ήταν σχεδόν αδύνατο για μια κυρία να βγει μόνη της: Ήταν πάντα είτε με τον πατέρα της, τον σύζυγό της, τον αδελφό της ή κάποιον άλλο συγγενή.

Θέατρο Alexandrinsky | Wikimedia Commons | Альфред Лоренс

Τι υπαινίσσεται η θέα του παλατιού Anichkov:

Η γυναίκα φοράει ένα βελούδινο καπέλο σε στυλ «Francis» με φτερό στρουθοκαμήλου και πέρλες, ωραία δερμάτινα «σουηδικά» γάντια και ένα παλτό σε στυλ «Skobelev» με κορδέλες και γούνινο τελείωμα. Ενδεχομένως να μοιάζει να είναι απλώς μια «μοντέρνα εμφάνιση», που ενσωματώνει όλες τις τελευταίες τάσεις της μόδας.

Όμως, μόνο κυρίες αμφιβόλου φήμης θα μπορούσαν να ντυθούν έτσι: Μεταξύ των αριστοκρατών, θεωρούνταν ανάρμοστο και décadence να φορούν τις τελευταίες «λέξεις της μόδας».

Υπάρχουν επίσης λιγότερο δημοφιλή και πιο ρεαλιστικά σενάρια: Για παράδειγμα, ότι το όμορφο μοντέλο είναι απλώς η κόρη του Ιβάν Κραμσκόι, η Σοφία

Οι επικριτές της εποχής δεν χαρίστηκαν, περιγράφοντας το μοντέλο ως «κοκότα σε άμαξα», «γόνο των μεγαλουπόλεων» και «ακριβή εταίρα».

Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με την ταυτότητα της γυναίκας στον πίνακα του Κραμσκόι, που ποικίλλουν από τις εύλογες έως τις εντελώς εξωπραγματικές.

Παρά τις προσδοκίες, ο Πάβελ Τρετιακόφ αποφάσισε να μην αγοράσει το έργο για τη συλλογή του

Η πιο προφανής εξήγηση είναι ότι το μοντέλο του Κραμσκόι ήταν μια πλούσια σεξεργάτρια. Αυτό υπαινίσσεται η θέα του παλατιού Anichkov: Η παρακείμενη πλατεία Alexandrinsky ήταν τακτικό στέκι για τις γυναίκες της νύχτας. Άλλες θεωρίες συνδέουν το άγνωστο μοντέλο με μέλη της τσαρικής δυναστείας Ρομανόφ.

Οι ιδιοκτήτες του πίνακα «καταδιώχθηκαν» από δυστυχία

Το πορτραίτο θα μπορούσε ενδεχομένως να απεικονίζει την αδελφή του στρατηγού Μιχαήλ Σκόμπελεφ – τη Ζιναΐδα Μποχαρνέ, δούκισσα του Λέχτενμπεργκ – η οποία είχε σχέση με τον μεγάλο δούκα Αλεξέι Αλεξάντροβιτς.

Ή, θα μπορούσε να είναι η πριγκίπισσα Εκατερίνα Ντολγκορούκοβα, η αγαπημένη και στη συνέχεια μοργκανική σύζυγος του Αλέξανδρου Β’. Δεν δίσταζαν να αψηφούν τους κανόνες της ευπρέπειας και έβγαιναν για βόλτες με ανοιχτή άμαξα. Η άγνωστη γυναίκα θα μπορούσε επίσης να είναι η πριγκίπισσα Βαρβάρα Τουρκεστάνοβα, κυρία επί των τιμών της αυτοκράτειρας Μαρίας Φεοντόροβνα και ερωμένη του Αλέξανδρου Α’.

Υπάρχουν επίσης λιγότερο δημοφιλή και πιο ρεαλιστικά σενάρια: Για παράδειγμα, ότι το όμορφο μοντέλο είναι απλώς η κόρη του Ιβάν Κραμσκόι, η Σοφία. Ή ότι θα μπορούσε να είναι η Ματριόνα Σαββίσνα Μπεστουζέβα: Ο πρίγκιπας Μπεστούζεφ ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα την υπηρέτρια της θείας του και εξασφάλισε την άδεια για τον «αταξικό» γάμο.

Ο πίνακας του Κραμσκόι περιστοιχίζεται από μεγάλο αριθμό μύθων, ένας από τους οποίους είναι ότι η «Άγνωστη Γυναίκα» φέρνει γρουσουζιά. Ο πρώτος άνθρωπος που το βίωσε ήταν ο ίδιος ο καλλιτέχνης: Παρά τις προσδοκίες, ο Πάβελ Τρετιακόφ αποφάσισε να μην αγοράσει το έργο για τη συλλογή του.

Οι ιδιοκτήτες του πίνακα «καταδιώχθηκαν» από δυστυχία: εξάρτηση από το αλκοόλ, μια σύζυγος που το έσκασε με τον εραστή της και μια πυρκαγιά, στην οποία ο καμβάς του Κραμσκόι ήταν το μόνο που απέμεινε άθικτο. Οι τελευταίοι ιδιοκτήτες του ήταν ένας βιομήχανος παραγωγής ζάχαρης ονόματι Πάβελ Χαριτονένκο και η σύζυγος του Βέρα. Το αρχοντικό τους στη Μόσχα κρατικοποιήθηκε το 1917, μαζί με τη συλλογή έργων ζωγραφικής. Και, το 1925, η «Άγνωστη γυναίκα» κατέληξε τελικά στη συλλογή της Πινακοθήκης Tretyakov.

*Με πληροφορίες από Russian Beyond | Kεντρική φωτογραφία θέματος: Tretyakov gallery