Ελληνική οικονομία: Πώς οι κενές θέσεις εργασίας υπονομεύουν την ανάπτυξη – Τι λένε οι ειδικοί [γραφήματα]

Σε χαίνουσα πληγή για την ελληνική οικονομία εξελίσσονται τα κενά στις θέσεις εργασίας στην Ελλάδα, τα οποία γίνονται όλο και μεγαλύτερα. Την ώρα λοιπόν, που η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε φάση ανάπτυξη το συγκεκριμένο πολύ σοβαρό ζήτημα έρχεται να αποτελέσει μια επιπλέον τροχοπέδη, που κρατά σε «χαμηλές πτήσεις» το ελληνικό ΑΕΠ.

Είναι γεγονός πως η εντεινόμενη «στενότητα» στην αγορά εργασίας (Labour market tightness), η οποία εκφράζεται με τη συνεχή αύξηση του ποσοστού των κενών θέσεων εργασίας, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη μείωση του ποσοστού της ανεργίας, περιορίζουν το δυνητικά διαθέσιμο εργατικό δυναμικό, κάτι που προκαλεί επιπλέον προβλήματα.

Το δίχως άλλο, οι χαμηλές αμοιβές τόσο για εργάτες όσο και για εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό αποτελούν ένα αίτιο, το οποίο δημιουργεί ανησυχία για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.

Οικονομία: Το αγκάθι των κενών θέσεων εργασίας και τα σχέδια ενίσχυσης της απασχόλησης

«Καμπανάκι για την ελληνική οικονομία

Τον κώδωνα του κινδύνου για την πολύ μεγάλη έλλειψη εργατικού δυναμικού έκρουσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, τονίζοντας ότι, αν δεν καταβληθούν άμεσα προσπάθειες για να καλυφθούν οι περίπου 200.000 κενές θέσεις εργασίας που υπάρχουν σήμερα, «το πρόβλημα θα το βρούμε μπροστά μας».

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιάννης Στουρνάρας, σε άρθρο στο Επετειακό Τεύχος της Βουλής για τη Μεταπολίτευση, «μας λείπουν χέρια στις δραστηριότητες γύρω από τον τουρισμό, τον αγροτικό τομέα και την οικοδομή. Αν δεν τα βρούμε άμεσα, θα αρχίσουμε να έχουμε πρόβλημα και στην οικονομία». «H πραγματική σύγκλιση των εισοδημάτων με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί τώρα τη μεγάλη πρόκληση», υποστηρίζει από την πλευρά του ο υπουργός Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης.

Ελληνική οικονομία: Σε ποιους κλάδους εντοπίζονται τα κενά

Όπως προκύπτει, τα κενά είναι…χαώδη και αφορουν αρκετούς κλάδους. Όπως έδειξε πρόσφατη έκθεση της Alpha Bank, τα υψηλότερα ποσοστά των κενών θέσεων εργασίας, το πρώτο τρίμηνο του 2024, καταγράφονται στους κλάδους των καταλυμάτων και εστίασης (18,4%), στις τέχνες (9,6%), στη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας (7,3%), στην παροχή νερού (6,8%) και στις κατασκευές (6,5%).

Αξίζει να αναφερθεί ότι το ποσοστό των κενών θέσεων εργασίας στον κλάδο των καταλυμάτων και της εστίασης είναι το υψηλότερο στην ΕΕ-27, ακολουθούμενο από αυτό της Τσεχίας (8,1%), ενώ σε Μεσογειακές χώρες, στις οποίες ο τουρισμός συμβάλλει καθοριστικά στην οικονομική δραστηριότητα, τα αντίστοιχα ποσοστά των κενών θέσεων εργασίας είναι αρκετά χαμηλότερα (Ισπανία: 0,5%, Γαλλία: 4,9%, Ιταλία 5,3%, Πορτογαλία: 1,7%, Κροατία 4,9% και Κύπρος 7,8%). Επιπρόσθετα, τα ποσοστά των κενών θέσεων εργασίας στη διαχείριση ακίνητης περιουσίας και στις κατασκευές είναι το δεύτερο και το τέταρτο υψηλότερο στην ΕΕ-27, αντίστοιχα.

Χαμηλότερη η απασχόληση από το 2008

Ούτως ή άλλως, το πρόβλημα εντοπίζεται και στο επίπεδο της απασχόλησης, το οποίο παραμένει χαμηλό. Το ποσοστό της ανεργίας, τον Μάιο του 2024, συνέχισε την πτωτική του πορεία και διαμορφώθηκε σε 10,6%, επιστρέφοντας περίπου στα επίπεδα του Δεκεμβρίου του 2009 (10,5%). Σημειώνεται, ωστόσο, ότι από τις αρχές του περασμένου έτους το ποσοστό της ανεργίας υποχωρεί με πολύ ηπιότερο ρυθμό σε σύγκριση με την υποχώρηση που καταγράφηκε από τα μέσα περίπου του 2021 μέχρι τις αρχές του 2023.

Παράλληλα, η απασχόληση καταγράφει συνεχή αύξηση από τον Απρίλιο του 2021 έως σήμερα, με εξαίρεση δύο μήνες εντός του 2023.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η απασχόληση κατέγραψε ετήσια αύξηση κατά 1,3% τον Μάιο του 2024, ενώ οι απασχολούμενοι ανήλθαν περίπου σε 4,25 εκατομμύρια άτομα, επιστρέφοντας σε παρόμοια επίπεδα με τα τέλη του 2010. Ωστόσο, ο αριθμός των απασχολούμενων υπολείπεται κατά περίπου 371 χιλιάδες από το υψηλότερο επίπεδο που καταγράφηκε τον Οκτώβριο του 2008!

Αναντιστοιχία προσόντων και ζήτησης

Ενας επιπλέον παράγοντας που πρέπει να τονιστεί είναι η αναντιστοιχία δεξιοτήτων που διαθέτει το εργατικό δυναμικό σε σχέση με τα προσόντα που ζητούνται από τις επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό είναι ευρύτερα γνωστό στον επιχειρηματικό κόσμο και μπορεί να καταδειχθεί στον δείκτη δυσαρμονίας δεξιοτήτων του ΟΟΣΑ. Στον συγκεκριμένο δείκτη η Ελλάδα διαθέτει αρκετά υψηλότερη απόκλιση από την Ευρώπη των «27» σε σχέση με παρόμοιες οικονομίες, όπως Ιταλίας, Ισπανίας και Πορτογαλίας.

Ο αριθμός των κενών θέσεων εργασίας στην Ελλάδα έχει εκτιναχθεί μετά το 2019, πολύ περισσότερο από τις χώρες του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με  έκθεση του Οργανισμού (employment outlook).

Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2023 οι κενές θέσεις εργασίας ανά άνεργο είχαν αυξηθεί περισσότερο από τέσσερις φορές στην Ελλάδα, με τον σχετικό δείκτη να φθάνει τις 446 μονάδες, με βάση τις 100 μονάδες στο δ’ τρίμηνο του 2019.

Επίσης, ενώ στις άλλες χώρες, οι κενές θέσεις εργασίας ήταν χαμηλότερες στο τέλος του 2023 σε σχέση με τα υψηλά επίπεδά τους, στην Ελλάδα εξακολουθούσαν να αυξάνονται.

Αποκαλυπτικά ήταν και τα ευρήματα έρευνας που διεξήγαγαν η ΕΥ Ελλάδος, το ΟΠΑ και η Endeavor Greece, η οποία δείχνει ότι μόλις 1 στους 5 απόφοιτους ΑΕΙ έχεις τις δεξιότητες που ζητούν οι επιχειρήσεις. Αξίζει να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη υστέρηση δεν είναι κάτι θεωρητικό και έχει επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία.

Άλλωστε, και ο καθηγητής του ΟΠΑ, Γιώργος Δουκίδης σημείωσε με νόημα ότι για να φθάσουμε σε ΑΕΠ αξίας 300 δισ. ευρώ θέλουμε 50.000 απόφοιτους STEM τον χρόνο.