Οι «δίδυμες» πόλεις Νόβα Γκόριτσα και Γκορίτσια

Το 2025, εκτός από τη γερμανική πόλη Κέμνιτς στην πρώην Ανατολική Γερμανία, ο τίτλος της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας αποδίδεται στο ζευγάρι πόλεων Νόβα Γκόριτσα (Σλοβενία) και Γκορίτσια (Ιταλία).

Με το σύνθημα «Go! Borderless» («Πάμε! Χωρίς Σύνορα»), είναι η πρώτη φορά που μια αστική περιοχή, η οποία εκτείνεται σε δύο διαφορετικές χώρες, παρουσιάζεται ως μία πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Περίπου 400 εκδηλώσεις, που πραγματεύονται θέματα όπως ο πόλεμος και η ειρήνη, η ανοικοδόμηση, η οικονομία του λαθρεμπορίου και η πράσινη βιωσιμότητα, είναι προγραμματισμένες μετά τα επίσημα εγκαίνια στις 8 Φεβρουαρίου.

Τι πρέπει να γνωρίζει κανείς για αυτό το σλοβενικό-ιταλικό πρότζεκτ;

Ένας σιδηροδρομικός σταθμός χωρισμένος στα δύο

Η Ιταλία είναι ιδρυτικό μέλος της ΕΕ. Η Σλοβενία – που παλαιότερα ανήκε στη Γιουγκοσλαβία – έγινε μέλος της ΕΕ το 2004 και εντάχθηκε στη Ζώνη Σένγκεν το 2007. Έτσι, εξαφανίστηκαν και τα εμφανή σημεία των κρατικών συνόρων μεταξύ Νόβα Γκόριτσα και Γκορίτσια. Ωστόσο, από το 2015 και τα μεγάλα μεταναστευτικά κύματα, η Ιταλία διατηρεί το δικαίωμα να πραγματοποιεί ελέγχους στα οδικά σημεία διέλευσης μεταξύ των δύο πόλεων.

Από το 1947, τα σύνορα μεταξύ του καπιταλιστικού δυτικού κόσμου (Ιταλία) και του κομμουνιστικού ανατολικού μπλοκ (Γιουγκοσλαβία) περνούσαν μέσα από την πλατεία του σιδηροδρομικού σταθμού, που ανήκε στη Γιουγκοσλαβία. Εικόνες της εποχής δείχνουν ξεκάθαρα και τη διαχωριστική γραμμή.

Ο τότε πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας, Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, διέκοψε τις σχέσεις με τον Σοβιετικό δικτάτορα Ιωσήφ Στάλιν το 1948 και ξεκίνησε την προσέγγιση της Δύσης. Τα σύνορα μεταξύ Γκορίτσια και Νόβα Γκόριτσα ξεκίνησαν να γίνονται όλο και πιο διαπερατά.

Η ένταξη της Σλοβενίας στην ΕΕ γιορτάστηκε στην πλατεία μπροστά από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Νόβα Γκόριτσα, παρουσία του τότε Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ρομάνο Πρόντι.

Χωρίς σύνορα και Τείχη

Με το σύνθημα «Χωρίς Σύνορα», το επίκεντρο είναι η ιστορική και σύγχρονη σημασία των συνόρων. «Δεν είχαμε ποτέ ένα Τείχος σαν αυτό του Βερολίνου εδώ», λέει ο διευθυντής προγράμματος Στόγιαν Πέλκο στο dpa. «Οι άνθρωποι είχαν μια πολύπλοκη σχέση με τα σύνορα. Αυτή η πολυπλοκότητα είναι αυτό που θέλουμε να αναδείξουμε».

Την εποχή της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας, τα σύνορα ήταν επίσης πέρασμα λαθρεμπορίου: Οι πολίτες εισήγαν καταναλωτικά αγαθά από την Ιταλία, τα οποία δεν υπήρχαν στη χώρα τους, ενώ οι Ιταλοί επισκέπτονταν τη Νόβα Γκόριτσα για φτηνό και καλό φαγητό, αλλά και για να διασκεδάσουν στα καζίνο.

Παρελάσεις, καλλιτεχνικές δράσεις και… ο Sting

Τα εγκαίνια της διασυνοριακής πολιτιστικής πρωτεύουσας στις 8 Φεβρουαρίου 2025 ξεκινούν με μια πολύχρωμη παρέλαση από τον σταθμό της Γκορίτσια που συνεχίζει μέχρι να φτάσει στον σταθμό της Νόβα Γκόριτσα. Οι εορτασμοί συνεχίζονται με ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα μπροστά από το δημαρχείο της Νόβα Γκόριτσα.

Στις 9 Ιουλίου, στη Villa Manin, στο ιταλικό Passariano, θα δώσει συναυλία ο Sting, ενώ η ανακαίνιση του σιδηροδρομικού σταθμού και η μετατροπή του σε πανεπιστημιακό campus θα είναι από τα σημαντικότερα φετινά πρότζεκτ.

Deutsche Welle

Γκρέγκορ Μάγιερ (dpa)

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου