Federal Reserve: Απασχόληση ή πληθωρισμός; Η μεγάλη στροφή

«Παραδοσιακά» κάθε πέντε χρόνια η Federal Reserve αναθεωρεί την πολιτική της… Με το πλήρωμα του χρόνου να έχει φτάσει, οι αξιωματούχοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ ετοιμάζονται να θέσουν τις βάσεις για μία νέα στρατηγική κατεύθυνση, με αναλυτές να μιλούν για στροφή 180 μοιρών.

Το 2020, οι αξιωματούχοι αναθεώρησαν την προσέγγισή τους στον καθορισμό των επιτοκίων, εστιάζοντας στους κινδύνους που προκαλούνται από τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια και τις χαμηλές τιμές. Σήμερα, οι αξιωματούχοι ετοιμάζονται να καταργήσουν αυτήν την προσέγγιση, καθώς το μεγάλο διακύβευμα πλέον είναι οι έντονες και ιδιαιτέρως  ασταθείς πληθωριστικές πιέσεις.

Τις αλλαγές αυτές αναμένεται να παρουσιάσει ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, στη σημερινή ομιλία του στο οικονομικό συμπόσιο της Fed του Κάνσας Σίτι στο Jackson Hole του Ουαϊόμινγκ.

Στο Jackson Hole

Η ομιλία, η τελευταία του στο συνέδριο ως πρόεδρος της Fed, του προσφέρει μια υψηλού προφίλ ευκαιρία να εξηγήσει τα συμπεράσματα της αναθεώρησης η οποία εγκαταλείπει βασικές καινοτομίες, ενώ παράλληλα αντικρούει τις κατηγορίες ότι αυτές οι αλλαγές συνέβαλαν στη χειρότερη αύξηση του πληθωρισμού εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Οι επερχόμενες αλλαγές δεν αναμένεται να επηρεάσουν τις βραχυπρόθεσμες πολιτικές αποφάσεις. Αντίθετα, αποτελούν μέρος αυτού που η Fed αποκαλεί «πλαίσιό» της, το οποίο καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο η κεντρική τράπεζα ερμηνεύει την εντολή που της έχει δοθεί από το Κογκρέσο να διατηρεί χαμηλό πληθωρισμό, προωθώντας παράλληλα υγιείς αγορές εργασίας. Το πλαίσιο κωδικοποιείται σε μια δήλωση που εξέδωσε για πρώτη φορά η Fed το 2012, όταν καθόρισε επίσημα έναν στόχο πληθωρισμού 2%.

Όπως επισημαίνει Wall Street Journal οι αλλαγές του 2020 περιελάμβαναν δύο κύριες μετατοπίσεις:

• Πρώτον, η Fed δήλωσε ότι θα επέτρεπε στον πληθωρισμό να κινείται ελαφρώς πάνω από τον στόχο του 2% για περιόδους, ώστε να αντισταθμίζει τις περιόδους που ο στόχος αυτός δεν είχε επιτευχθεί.
• Δεύτερον, αξιωματούχοι δήλωσαν ότι θα επικεντρωθούν μόνο στο ότι το ποσοστό ανεργίας είναι πολύ υψηλό, αντί να ανησυχούν επίσης για το ότι το ποσοστό είναι πολύ χαμηλό, εξαλείφοντας έτσι την επείγουσα ανάγκη για προληπτική αύξηση των επιτοκίων και την αποτροπή της υπερβολικής υπερθέρμανσης της οικονομίας.

Οι στόχοι για την απασχόληση

Οι αξιωματούχοι έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι είναι πιθανό να υποχωρήσουν από τον πιο φιλόδοξο στόχο για την απασχόληση.

Οι αναθεωρήσεις του 2020 ανταποκρίθηκαν στις ανησυχίες των οικονομολόγων που συσσωρεύονταν εδώ και χρόνια. Ακόμη και πριν ο Πάουελ αναλάβει πρόεδρος το 2018, ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ Λόρενς Σάμερς προειδοποίησε έντονα σε ένα συνέδριο εκείνη τη χρονιά για το πώς, δεδομένου του υπάρχοντος πλαισίου, η οικονομία ήταν «ιδιαίτερα εύθραυστη». Με τα επιτόκια κολλημένα σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, η Fed ενδέχεται να μην είναι σε θέση να αντιδράσει δυναμικά σε μια μελλοντική ύφεση.

Η Fed ήταν κοντά στην αποκάλυψη των καινοτομιών όταν ξέσπασε η πανδημία. Η Covid καθυστέρησε την εισαγωγή τους μέχρι αργότερα το 2020. Με τα επιτόκια να είναι κοντά στο μηδέν, οι αξιωματούχοι θεώρησαν ότι η νέα στρατηγική ήταν απόλυτα κατάλληλη για τη δεδομένη στιγμή.

Όταν όμως ο πληθωρισμός εκτοξεύτηκε το 2021, οι δεσμεύσεις της Fed να διατηρήσει χαμηλά επιτόκια για να ωθήσει μια ταχύτερη ανάκαμψη της αγοράς εργασίας έφεραν τους αξιωματούχους σε δύσκολη θέση. Οι οικονομικές συνθήκες θα μπορούσαν εύλογα να απαιτούν αυξήσεις των επιτοκίων αργότερα εκείνο το έτος, αλλά η κεντρική τράπεζα δεν άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια μέχρι τον Μάρτιο του 2022.

Μέχρι εκείνο το σημείο, ο πληθωρισμός είχε φτάσει σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Η «μαινόμενη κόλαση», όπως το έθεσε ένας αξιωματούχος της Fed εκείνη τη χρονιά, δεν έμοιαζε καθόλου με τη μέτρια υπέρβαση του στόχου για τον πληθωρισμό που είχε κατά νου η κεντρική τράπεζα.

Η καθυστέρηση έχει πυροδοτήσει μια συζήτηση μεταξύ των οικονομολόγων σχετικά με το τι πήγε στραβά. Σε μια λεπτομερή μελέτη πέρυσι , οι οικονομολόγοι Christina Romer και David Romer στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, υποστήριξαν ότι το ίδιο το πλαίσιο του 2020 ήταν ένας λόγος για τον οποίο η Fed ενήργησε τόσο αργά. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι αξιωματούχοι επικεντρώθηκαν υπερβολικά στο να μειώσουν την ανεργία όσο το δυνατόν περισσότερο.

«Αναμφισβήτητα, αυτή η ασυμμετρία συνέβαλε σε μια καθυστερημένη αντίδραση στην απότομη αύξηση του πληθωρισμού του 2021-22», δήλωσε ο Ντόναλντ Κον , πρώην αντιπρόεδρος της Fed, σε συνέδριο πέρυσι.

Ορισμένοι αξιωματούχοι της Fed διαφωνούν. Λένε ότι οι αλλαγές στο πλαίσιο δεν ήταν το κύριο πρόβλημα. Αντίθετα, επιρρίπτουν ευθύνες για σημαντικά σφάλματα πρόβλεψης που έκαναν η Fed και πολλοί εξωτερικοί οικονομολόγοι το 2021 — ότι ο πληθωρισμός θα αποδεικνυόταν τόσο βραχύβιος που η Fed δεν θα έπρεπε να προσαρμόσει τα επιτόκια ως απάντηση.

Οι νέες στρατηγικές

Πληροφορίες, που επικαλείται το Reuters, αναφέρουν ότι το νέο έγγραφο ενδέχεται να μην απορρίπτει εντελώς τη διατύπωση που χρησιμοποιήθηκε όταν η Fed, εν μέσω της πανδημίας και ενός ακμάζοντος κινήματος κοινωνικής δικαιοσύνης, δεσμεύτηκε να μην βραχυκυκλώσει τα κέρδη της αγοράς εργασίας λόγω της απλής απειλής του πληθωρισμού, με την ελπίδα να επιτύχει «ευρείας βάσης και χωρίς αποκλεισμούς» επίπεδα απασχόλησης.

Ωστόσο, ο Πάουελ έχει επισημάνει ότι επίκειται μια αναπροσαρμογή, δίνοντας ενδεχομένως έμφαση στον σταθερό πληθωρισμό ως βάση για τα καλύτερα αποτελέσματα στην αγορά εργασίας, και υποβιβάζοντας ορισμένες ιδέες σε περιόδους που η οικονομία είναι ασυνήθιστα αδύναμη ή ο πληθωρισμός είναι ασυνήθιστα χαμηλός, όπως συνέβη τη δεκαετία πριν από την πανδημία.

Ο Πάουελ έχει ήδη αναγνωρίσει ότι η διατύπωση που υιοθετήθηκε το 2020 είχε ξεπεραστεί από την απότομη αύξηση του πληθωρισμού κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και πιθανότατα βρισκόταν καθ’ οδόν προς την κατάργησή της. Αναμένεται να παρουσιάσει λεπτομερώς το νέο έγγραφο στρατηγικής όταν απευθυνθεί στο ετήσιο ερευνητικό συνέδριο της Fed την Παρασκευή.

Τα πρακτικά της συνεδρίασης της Fed στις 29-30 Ιουλίου, που δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη, ανέφεραν ότι η επιτροπή βρισκόταν κοντά στην οριστικοποίηση των αλλαγών στη δήλωση αρχών της και επανέλαβαν ότι «θα σχεδιαστεί ώστε να είναι ισχυρή σε ένα ευρύ φάσμα οικονομικών συνθηκών».

Οι προκλήσεις για τον Πάουελ

Η πρόκληση για τον Πάουελ και την Fed τώρα θα είναι να αποφύγουν την εντύπωση ότι εγκαταλείπουν την αγορά εργασίας υπέρ μιας προσέγγισης που δίνει προτεραιότητα στον πληθωρισμό.

Η αγορά εργασίας ανέκαμψε αργά από την κρίση του 2007-2009, αλλά το ποσοστό ανεργίας τελικά μειώθηκε πολύ κάτω από το επίπεδο που οι αξιωματούχοι της Fed θεωρούν συμβατό με τον σταθερό πληθωρισμό. Ωστόσο, ο πληθωρισμός παρέμεινε ήπιος, πυροδοτώντας μια μικρή επανάσταση στον τρόπο σκέψης. Αντί να βλέπουν μια αναπόφευκτη αντιστάθμιση μεταξύ πληθωρισμού και θέσεων εργασίας, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αποφάσισαν ότι δεν χρειαζόταν πλέον να βλέπουν ένα χαμηλό ποσοστό ανεργίας ως ένδειξη του επερχόμενου πληθωρισμού. Η αύξηση των θέσεων εργασίας θα μπορούσε να συνεχιστεί μέχρι να υπάρξουν πιο εμφανή σημάδια αύξησης των τιμών.

Αν και οι δύο στόχοι της Fed που έχουν οριστεί από το Κογκρέσο, δηλαδή ο σταθερός πληθωρισμός και η μέγιστη απασχόληση, θεωρούνται εξίσου σημαντικοί, ο Πάουελ έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί μια διατύπωση στην οποία ο σταθερός πληθωρισμός περιγράφεται ως απαραίτητος για να φτάσει η αγορά εργασίας στο μέγιστο των δυνατοτήτων της – μια προσέγγιση που θα επέτρεπε στην Fed να δικαιολογήσει τα βήματα για την καταπολέμηση του πληθωρισμού ως συμβατά με τους στόχους της για την απασχόληση.

«Χωρίς σταθερότητα τιμών, δεν μπορούμε να επιτύχουμε τις μεγάλες περιόδους ισχυρών συνθηκών στην αγορά εργασίας που ωφελούν όλους τους Αμερικανούς», δήλωσε ο Πάουελ στη συνέντευξη Τύπου μετά τη συνεδρίαση της Fed τον Ιούλιο.