Την απόλυση της διοικητού της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Λίζα Κουκ, «με άμεση ισχύ» ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, κλιμακώνοντας την επίθεσή του προς τη Federal Reserve.
Σε επιστολή προς την Κουκ που δημοσιεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τη Δευτέρα το βράδυ, ο Τραμπ δήλωσε ότι υπήρχαν «επαρκείς λόγοι» να πιστεύεται ότι είχε κάνει ψευδείς δηλώσεις σχετικά με τις συμβάσεις στεγαστικών δανείων, κάτι που το δίνει λόγο να την απολύσει.
Ο πρόεδρος επικαλέστηκε τις εξουσίες που έχει βάσει του Συντάγματος της χώρας και της αμερικανικής νομοθεσίας για να εκδιώξει την αξιωματούχο.
«Ο νόμος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας προβλέπει ότι μπορείτε να απολυθείτε, κατά την κρίση μου, για βάσιμο λόγο», έγραψε ο Τραμπ. Τις τελευταίες ημέρες έχει οξύνει την κριτική του προς την Κουκ και έχει προτείνει την απόλυσή της.
Κλιμακώνοντας τις επιθέσεις
Η κίνηση του προέδρου αργά τη Δευτέρα σηματοδοτεί την κλιμάκωση μιας άνευ προηγουμένου επίθεσης στην ανεξαρτησία της Fed , η οποία καθορίζει τα επιτόκια που λειτουργούν ως σημείο αναφοράς για τρισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία παγκοσμίως.
Το δολάριο υποχώρησε 0,3% έναντι ενός καλαθιού ομολόγων του μετά την αποστολή της επιστολής του Τραμπ.
Η κίνηση κατά της Κουκ, της πρώτης μαύρης γυναίκας που υπηρέτησε στο διοικητικό συμβούλιο της Fed, έρχεται μετά από μήνες κλιμακούμενων επιθέσεων κατά του προέδρου της κεντρικής τράπεζας Τζέι Πάουελ και έρχεται λίγες εβδομάδες αφότου ο Τραμπ απέλυσε την επικεφαλής του Γραφείου Στατιστικών Εργασίας, έπειτα από μια αδύναμη έκθεση για την απασχόληση που έθεσε ανησυχίες για την υγεία της αμερικανικής οικονομίας.
Ο Τραμπ έχει επικρίνει έντονα τον Πάουελ, αποκαλώντας τον «πεισματάρικο μουλάρι» και «ηλίθιο» για την απόφασή του να διατηρήσει σταθερά τα επιτόκια φέτος. Ο πρόεδρος επέπληξε επίσης δημόσια τον Πάουελ όταν επισκέφθηκε την έδρα της Fed τον Ιούλιο.
Ανησυχίες
Οι πρόεδροι έχουν έρθει σε αντιπαράθεση με την κεντρική τράπεζα από τότε που απέκτησε την ανεξαρτησία της από την κυβέρνηση το 1951, αλλά η κλίμακα και η σφοδρότητα της επίθεσης του Τραμπ εναντίον του θεσμού είναι άνευ προηγουμένου.
«Πρόκειται για μια εξαιρετική πράξη επιθετικότητας που παραβιάζει την ανεξαρτησία της Fed», σχολιάζει στους Financial Times ο Eswar Prasad, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Cornell. «Ο Τραμπ έχει πλέον κηρύξει ανοιχτό πόλεμο στο θεσμικό πλαίσιο των ΗΠΑ, το οποίο στηρίζει την κυριαρχία του δολαρίου στα παγκόσμια χρηματοοικονομικά».
Η Ελίζαμπεθ Γουόρεν, η κορυφαία Δημοκρατική στην επιτροπή τραπεζών της Γερουσίας, χαρακτήρισε την παρέμβαση του Τραμπ «μια αυταρχική κατάληψη εξουσίας που παραβιάζει κατάφωρα τον νόμο περί Ομοσπονδιακής Τράπεζας και πρέπει να ανατραπεί στο δικαστήριο».
Οι προηγούμενες απειλές του Τραμπ να απομακρύνει τον Πάουελ από τη θέση του πριν από το τέλος της θητείας του τον επόμενο χρόνο έχουν απορριφθεί έντονα από την κεντρική τράπεζα, η οποία λέει ότι ο Λευκός Οίκος δεν έχει την εξουσία να το πράξει.
Σε μια γνωμοδότηση που δεν σχετίζεται με την κεντρική τράπεζα νωρίτερα φέτος, το Ανώτατο Δικαστήριο δήλωσε επίσης ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είχε την εξουσία να απομακρύνει τον πρόεδρο της Fed ή άλλους διοικητές.
Τα επόμενα βήματα
Εάν η Κουκ αντισταθεί στην κίνηση του Τραμπ, αυτό θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια νομική και συνταγματική αντιπαράθεση μεταξύ του Λευκού Οίκου και της Fed, σε μια εποχή που οι κεντρικοί τραπεζίτες των ΗΠΑ ζυγίζουν το ενδεχόμενο νέας μείωσης των επιτοκίων ήδη από τον επόμενο μήνα.
Οι νομικοί αναλυτές πιστεύουν ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να αποδείξει ότι υπήρχε «λόγος» για την απόλυση της Κουκ κερδίζοντας μια υπόθεση στο δικαστήριο που θα αποδείκνυε ότι είχε διαπράξει απάτη με στεγαστικά δάνεια και ότι αυτό συνιστούσε σοβαρή παράβαση καθήκοντος.
Ωστόσο, η απομάκρυνση της Κουκ ανοίγει ουσιαστικά τον δρόμο για τον Τραμπ να επιλέξει έναν αντικαταστάτη κυβερνήτη που θα είναι πιο δεκτικός στις μειώσεις των επιτοκίων. Θα ήταν η δεύτερη ευκαιρία του μέσα σε εβδομάδες, αφότου η Αντριάνα Κούγκλερ ανακοίνωσε σχέδια να αποχωρήσει από την κεντρική τράπεζα μήνες πριν από τη λήξη της θητείας της τον Ιανουάριο.
Ο Τραμπ πρότεινε τον Στίβεν Μίραν , στενό σύμμαχο και αρχιτέκτονα των ανορθόδοξων οικονομικών θέσεων του προέδρου, για να αναλάβει τη θέση της Κούγκλερ.
Σε περίπτωση που ο Τραμπ εξασφαλίσει την πλειοψηφία των συμμάχων στο επταμελές διοικητικό συμβούλιο, θα είναι επίσης σε θέση να απολύσει τους επικεφαλής των 12 περιφερειακών Ομοσπονδιακών Τραπεζών.
Ο Μπιλ Πουλτ, σύμμαχος του Τραμπ και επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Χρηματοδότησης Στέγασης, ισχυρίστηκε την περασμένη εβδομάδα ότι η Κουκ είχε «παραποιήσει τραπεζικά έγγραφα και αρχεία ακινήτων για να αποκτήσει ευνοϊκότερους όρους δανείου» το 2021, προτού διοριστεί στο διοικητικό συμβούλιο της Fed.
Κάλεσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης να διερευνήσει την υπόθεση και ο πρόεδρος απαίτησε την παραίτησή της μετά τους ισχυρισμούς. Δεν της έχουν απαγγελθεί ακόμη κατηγορίες για κανένα έγκλημα, αλλά το υπουργείο Δικαιοσύνης κάλεσε τον Πάουελ την περασμένη εβδομάδα να απομακρύνει την Κουκ από τη θέση της .
Η Κουκ, η οποία προτάθηκε από τον προκάτοχο του Τραμπ, Τζο Μπάιντεν, το 2022, δήλωσε ότι «δεν είχε καμία πρόθεση να εκφοβιστεί για να παραιτηθεί» και ότι «συγκεντρώνει ακριβείς πληροφορίες για να απαντήσει σε τυχόν εύλογες ερωτήσεις και να παράσχει τα γεγονότα».
Η θητεία της Κουκ στη Fed επρόκειτο να λήξει το 2038. Η θητεία του Πάουελ ως προέδρου της Fed λήγει τον Μάιο του 2026.
Tο διοικητικό συμβούλιο της Fed
Και οι 19 υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συμμετέχουν στις συζητήσεις για την οικονομία και τη νομισματική πολιτική, αλλά μόνο 12 εξ αυτών έχουν δικαίωμα ψήφου. Οι επτά διοικητές της Fed στην Ουάσιγκτον μαζί με τον πρόεδρο της Fed της Νέας Υόρκης ψηφίζουν πάντα. Οι υπόλοιπες τέσσερις ψήφοι εναλλάσσονται κάθε χρόνο μεταξύ των προέδρων των 11 άλλων περιφερειακών τραπεζών της Fed.
Εάν ο Πάουελ παραιτηθεί από το διοικητικό συμβούλιο όταν λήξει η θητεία του ως προέδρου τον Μάιο του 2026, όπως είναι συνηθισμένο, αυτό θα δώσει στον Τραμπ μια άλλη ευκαιρία να καλύψει τη θέση, εκτός από αυτή της Κούγκλερ και τώρα της Κουκ. Η θητεία του Πάουελ στο διοικητικό συμβούλιο λήγει επίσημα το 2028.
Η αντικατάσταση της Κούγκλερ, της Κουκ και του Πάουελ σημαίνει ότι πέντε από τους επτά διοικητές θα είναι διορισμένοι από τον Τραμπ. Δεν είναι σίγουρο ότι όλοι θα ακολουθήσουν αυτόματα τις οδηγίες του προέδρου, αν και αυτό θα μπορούσε να δώσει στο νέο πρόεδρο ένα πλεονέκτημα, σύμφωνα με παρατηρητές της Fed.
Ενώ ο Τραμπ ζητάει εδώ και μήνες μείωση των επιτοκίων, οι Μπάουμαν και Γουόλερ, οι δύο που ψήφισαν υπέρ της μειώσης των επιτοκίων στη συνεδρίαση του Ιουλίου, ήταν υπέρ της διατήρησης των επιτοκίων στα ίδια επίπεδα και ψήφισαν υπέρ τέτοιων κινήσεων μέχρι τον Ιούνιο. Ο Γουόλερ, του οποίου το όνομα έχει ακουστεί ως πιθανός διάδοχος του Πάουελ, είναι επίσης ένθερμος υποστηρικτής της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας.
