Τώρα, απαρνείται την ελληνική κυβέρνηση και το προσφιλές της Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) μετά τα περιχαρή «φωνήσαι» του περασμένου Απριλίου των εκτελεστικών διευθυντών και του ίδιου του επικεφαλής του διεθνούς οργανισμού Κορεάτη Joong Shik Kang που είχαν επισκεφτεί την Αθήνα για τη «βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους», «για δημιουργία για αποθεμάτων ασφαλείας έναντι μελλοντικών κραδασμών», για «τη συνεχιζόμενη ισχυρή επέκταση της ελληνικής οικονομίας», για «τις ευνοϊκές βραχυπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές», για «ισχυρή δυνητική ανάπτυξη».
Θυμάμαι ότι όλα αυτά τα επαινετικά «χαιρετίσματα» των εκτελεστικών διευθυντών του ΔΝΤ είχαν παρασύρει (άλλο που δεν ήθελε!) και τον, νέο τότε, υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκο Πιερρακάκη σε διθυραμβικά σχόλια τονίζοντας, μεταξύ άλλων ότι η έκθεση καταδεικνύει «τη θετική δυναμική της ελληνικής οικονομίας, αναδεικνύει τη χώρα σε παράγοντα σταθερότητας και τονίζει τη διαρκή πρόοδό της», για «τις επενδύσεις ως βασικό μοχλό ανάπτυξης», για «μεταρρυθμίσεις» κι άλλα τερπνά.
ΔΝΤ: περασμένα ξεχασμένα τα εύσημα του Απριλίου 2025!
Όλα σχεδόν αυτά τα περιχαρή «εύσημα» του περασμένου Απριλίου, ως ευγνωμοσύνη προφανώς για την αποπληρωμή του συνολικού ποσού του δανείου των 30 δις. ευρώ που είχε δώσει το 2010 μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για τη «σωτηρία» της ελληνικής οικονομίας, ξεχάστηκαν στις 14 Οκτωβρίου 2025, όταν δόθηκε στη δημοσιότητα η νέα έκθεσή του και για την ελληνική οικονομία.
Τώρα, στη νέα έκθεση, αφού υπενθυμίζει ότι τα Μνημόνια τελείωσαν (και μαζί πήρε και τα λεφτά που είχε δώσει χαρακτηρίζοντας το χρέος των 330 δις. ευρώ του 2009 ως μη … «βιώσιμο»!) τώρα επισημαίνει ότι η Ελλάδα «παραμένει μια χώρα που χρωστάει πολλά» εντάσσοντάς την στην κατηγορία των «Ευρωπαίων οφειλετών». Επίσης, απαρνήθηκε όλα τα «χαιρετίσματα» του περασμένου Απριλίου για «θετική δυναμική της ελληνικής οικονομίας» και παρουσιάζει «μια σταθερή αλλά εύθραυστη ανάπτυξη» με συρρίκνωση των προηγούμενων προβλέψεων για το ΑΕΠ στο 2% το 2025.
Επίσης, ξέχασε τους «βασικούς μοχλούς ανάπτυξης», τονίζοντας διπλωματικά ότι «η συνέχιση της θετικής πορείας θα εξαρτηθεί από τρεις κρίσιμες παραμέτρους», οι οποίοι λείπουν από το σημερινό «νέο παραγωγικό μοντέλο», καθώς κυρίαρχη είναι μόνο σχεδόν η κατανάλωση. Δηλαδή, η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων είναι προβληματική, η δημοσιονομική πειθαρχία εκδηλώνεται με υπερέσοδα από φόρους και όχι από συρρίκνωση των δαπανών και το εξωτερικό ισοζύγιο είναι αρνητικό εξαιτίας των αθρόων εισαγωγών για την ικανοποίηση της υπερβάλλουσας ζήτησης.
Κραδασμοί από το δυσθεώρητο χρέος σε δις. ευρώ κι όχι ως % του ΑΕΠ
Με λίγα λόγια, με τη νέα έκθεσή του το ΔΝΤ βλέπει πιά τη σκληρή πραγματικότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους εντοπίζοντας το πρόβλημα στο δυσθεώρητο ύψος του σε δις. ευρώ με τη μελαγχολική διαπίστωση ότι η Ελλάς «είναι μια χώρα που χρωστάει πολλά», αμφιβάλλοντας έτσι για την αισιόδοξη πρόβλεψη της έκθεσης του περασμένου Απριλίου «δημιουργία για αποθεμάτων ασφαλείας έναντι μελλοντικών κραδασμών». Κι αυτοί οι «κραδασμοί», πέρα από αβεβαιότητες και εξωγενείς παράγοντες, γίνονται απειλητικοί, όταν από το 2033 θα ενσωματωθεί στο χρέος ήδη υψηλό χρέος πρόσθετο ποσό 12,4 δισ. ευρώ, που αφορά σε αναβαλλόμενους τόκους των δανείων της τρόικας των ετών 2012-2023, των οποίων η καταβολή θα αρχίσει με δόση ποσού άνω των … 17 δις. ευρώ!
Αυτοί οι «κραδασμοί» γίνονται έντονοι και χρήζουν ρηξικέλευθες μεταρρυθμίσεις για την απορρόφησή τους όταν βλέπουμε το χρέος με την πραγματική του εικόνα, δηλαδή σε απόλυτους αριθμούς και όχι μόνο ως ποσοστό του ΑΕΠ. Διότι οι σημερινές ετήσιες δόσεις των 7 και 8 δις. ευρώ έως το 2032 και οι ενισχυμένες άνω των 15 δις. ευρώ έως το … 2071 προκύπτουν από το ποσό του χρέους σε απόλυτους αριθμούς κι όχι ως ποσοστό του ΑΕΠ, του οποίου σαθρό όπως είναι το παραγωγικό μοντέλο και προβληματικό το επενδυτικό κενό, δεν είναι μόνο εύθραυστο, αλλά επιρρεπές σε μεταλλαξή του σε νέα κρίση χρέους, όπως το 2007 -2008!
«Είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα»!
Κι ενώ, λοιπόν, σχετικά και με το χρέος «είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα», όπως έλεγε ο Ντίνος Ηλιόπουλος, το οικονομικό επιτελείο με ένα ατυχέστατο «τρικ» στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2026, σ’ αντίθεση με τη θυμόσοφη ελληνική ρήση, «μιλάει για σκοινί στο σπίτι του κρεμασμένου», υπενθυμίζοντας οικεία κακά της δεκαετίας του 2000, τα οποία, δυστυχώς, συνεχίζονται και από τη σημερινή κυβέρνηση μετά το 2020.
Σαν κατάρα, μολονότι οι θυσίες των Ελλήνων ήταν και είναι ιδιαίτερα επώδυνες σε όλη την περίοδο εφαρμογής των τριών μνημονίων, συνεχίζονται τα ίδια προβλήματα της δεκαετίας του 2000 (σαθρό παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο, απώλειες ως προς την παραγωγή, την απασχόληση, τα εισοδήματα, το χρέος, τη φορολογία, τη σπατάλη, τη φοροδιαφυγή, την παραοικονομίας κλπ).
Δηλαδή, συνεχίζονται οι ίδιες διαχρονικά λανθασμένες επιλογές των κυβερνήσεων της μοιραίας αυτής δεκαετίας, σε πείσμα της εκκωφαντικής κραυγής του τότε (2014) διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος καθηγητή Γιώργου Προβόπουλου στον πρόλογο της μνημειώδους έκδοσης της Τράπεζας της Ελλάδος «Το Χρονικό της Μεγάλης Κρίσης, 2008-2013» (κυκλοφόρησε το 2024) ότι «επιστροφή στο παρελθόν δεν νοείται».
Δεν μιλάνε για σκοινί στο σπίτι του κρεμασμένου από … χρέος!
Κι όμως, γίνονται τα ίδια και χειρότερα! Το χρέος είναι ένα από τα πιο μοιραία οικεία κακά, καθώς εξαιτίας του στην Ελλάδα η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008 μεταλλάχθηκε σύντομα σε κρίση δημόσιου χρέους, διότι, όπως και σήμερα, κυριαρχούσαν μεγάλες διαρθρωτικές ανισορροπίες. Κι ενώ, λοιπόν, θα έπρεπε η κυβέρνηση να είναι προσεκτικότερη και να σταματήσει την ωραιοποίηση της οικονομίας δίκην κεκονιαμένου τάφου. Αμ δε! Στον πρόλογο και τη σελίδα 58 του Προσχεδίου Προϋπολογισμού του 2026, αναφέρονται τα εξής:
«Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να παρουσιάσει για έκτο συνεχόμενο έτος τη μεγαλύτερη αποκλιμάκωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να διαμορφωθεί σε επίπεδα κάτω του 140%, με την πρόβλεψη να διαμορφώνεται σε 137,6%, που είναι το χαμηλότερο επίπεδο από το 2010. Το 2026 το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί σε 359.000 εκατ. ευρώ ή 137,6% ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 7,8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ έναντι του 2025»
Καταλάβατε, προφανώς το «τρικ» (γαλλικά «truc»), με το οποίο παραμορφώνεται η πραγματικότητα για να παρουσιαστεί η ωραιοποιημένη εικόνα της εξέλιξη του δημόσιου χρέους το 2026. Προσέξτε το «τρικ»: ως έτος αναφοράς για σύγκριση λαμβάνεται το χρέος του 2010 (330,6 δις. ευρώ ή 147,5% του ΑΕΠ) κι όχι το χαμηλότερο του «επάρατου» 2009 (301,1 δις. ευρώ ή 126,7%!).
Και λαμβάνεται αυθαίρετα, διότι το 2010, που είναι το πρώτο έτος εφαρμογής του πρώτου μνημονίου, μόλις σε ένα εξάμηνο κατερρίφθησαν τα αρνητικά ρεκόρ όλων των εποχών (τουλάχιστον μετά το 1960), όπως, για παράδειγμα, και του χρέους, τόσο σε δις. ευρώ όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ (βλέπε παρατιθέμενο πίνακα). Δηλαδή, σε σχέση με το χρέος 2009, το οποίο ήταν αφορμή να παραδοθεί η χώρα στη γαμψόνυχη τρόικα, σε λιγότερο από ένα έτος (σε οκτώ μήνες) το χρέος αυξήθηκε πάνω από … 30 δις. ευρώ ή πάνω από 20 ποσοστιαίες μονάδες! Με αυτό το χρέος του εφιαλτικού 2010 και των επόμενων οκτώ ετών της εποπτείας, συγκρίνει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών το προβλεπόμενο για το 2026 χρέος των 359 δις. ευρώ (που είναι πάλι υψηλότερο από το εφιαλτικό εκείνο του 2010!) ή του 137,6% του ΑΕΠ (που το πραγματικό το 2025 είναι υψηλότερο κατά 39,2 μονάδες και το 2026 υψηλότερο κατά 30,5 μονάδες από αντίστοιχο του … 2009!
Ωραία … πάσα για «τρικ» στο ΠΑΣΟΚ για το χρέος του 2011!
Με την ίδια λογική, και το σημερινό ΠΑΣΟΚ μπορεί να κάνει το δικό του «τρικ» και να συγκρίνει το εκτιμώμενο για το 2025 χρέος των 362,8 δις. ευρώ ή το προβλεπόμενο για το 2026 χρέος των 359 δις. ευρώ με το αντίστοιχο του 2011 που ήταν χαμηλότερο, δηλαδή 356,6 δις. ευρώ. Αλλά, αυτά θυμίζουν το «παιχνίδι της κολοκυθιάς» ή το «παίζουσιν ἐν οὐ παικτοῖς», που μαζί με τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, χλευάζει και η οικονομική επιστήμη με τους οικονομικούς της νόμους!
Αποσιωπάται η μείωση του χρέους το 2012 κατά 51,2 δις. ευρώ από το «κούρεμα»
Ματαίως προσπαθώ να διαβάσω τα τελευταία δέκα χρόνια ότι το εμφανιζόμενο μειωμένο χρέος κατά 51,2 δις. ευρώ το 2012 και, φυσικά, σε όλους επόμενους προϋπολογισμούς, όπως και σε εκείνο του 2025 και στο Προσχέδιο του 2026, δεν οφείλεται σε συνετή οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων, αλλά στην πιο άγρια λεηλασία της ιδιωτικής περιουσίας που έγινε ποτέ το 2012 για μείωση τάχα του χρέους.
Όπως αναφέρεται στην παραπάνω μνημειώδη έκδοση της Τράπεζας της Ελλάδος, το ύψος των παλαιών δανείων (ομολόγων) προς τους ιδιώτες επενδυτές μειώθηκε το Φεβρουάριο κατά 106 δισ. ευρώ περίπου. Επίσης, με την επαναγορά χρέους το Δεκέμβριο του 2012 (τότε και έως το 2014 υπουργός Οικονομικών ήταν ο σημερινός διοικητής της Τράπεζας Γιάννης Στουρνάρας), εξασφαλίσθηκαν άλλα 31,9 δισ. ευρώ, δηλαδή συνολικά 137,9 δισ. ευρώ, τα οποία θα έπρεπε να πάνε όλα σε μείωση του χρέους.
Αμ δε! Όπως τονίζεται στην παραπάνω έκδοση, το καθαρό όφελος από την αναδιάρθρωση του χρέους μετριάστηκε σημαντικά (έμειναν μόνο 51,2 δις. ευρώ), κυρίως λόγω:
- Της ανάγκης για ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με έκδοση νέου χρέους (ύψους 41 δισ. ευρώ εντός του 2012).
- Του δανεισμού ύψους 11,3 δισ. ευρώ για την επαναγορά χρέους (το Δεκέμβριο).
- Του γεγονότος ότι η μείωση της αξίας των ομολόγων που διακρατούσαν τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία ή άλλοι φορείς (ύψους 16,2 δισ. ευρώ) δεν οδήγησε σε μείωση του χρέους, επειδή επρόκειτο για ενδοκυβερνητικό χρέος.
- Του δανεισμού 4,5 δισ. ευρώ για την παροχή ομολόγων του EFSF στα ασφαλιστικά ταμεία ως αντισταθμιστικού οφέλους έναντι της μείωσης των απαιτήσεων που υπέστησαν.
- Της ανάγκης για δανεισμό 11,9 δισ. ευρώ για την κάλυψη του ελλείμματος του 2012 (συμπεριλαμβανομένης της πληρωμής δεδουλευμένων τόκων το Φεβρουάριο, αλλά όχι και της επίπτωσης από τη στήριξη τραπεζικών ιδρυμάτων).
- Της ανάγκης κάλυψης λοιπών υποχρεώσεων του Δημοσίου (π.χ. πληρωμές στον ΕΜΣ, πληρωμές παλαιών οφειλών κ.λπ.) συνολικού ύψους 1,9 δισ. ευρώ.
Συνεπώς, το εμφανιζόμενο σε όλους του προϋπολογισμούς μετά το 2011 χρέος στην πραγματικότητα είναι ή θα ήταν κατά 51,2 δισ. ευρώ υψηλότερο κι αυτό θα έπρεπε η εκάστοτε κυβέρνηση να το ανέφερε σε όλες τις αντίστοιχες εισηγητικές εκθέσεις και όχι να καμαρώνει, όπως σημερινή, για τη «μεγάλη επιτυχία» συγκρίνοντάς το απαραδέκτως με το κατά πολύ υψηλότερο, σε σχέση με το αντίστοιχο του 2009, χρέος του 2010 και, κατά παράβαση της αρχής της ειλικρίνειας του Δημοσιονομικού Δικαίου και του Δημόσιου Λογιστικού.
