Το επενδυτικό κενό: Μια σιωπηλή πρόκληση

Η Ελλάδα έχει διανύσει μια μακρά διαδρομή τα τελευταία χρόνια. Από τη δημοσιονομική κρίση και την απώλεια εμπιστοσύνης, περάσαμε σε μια περίοδο σταθερότητας, ανάπτυξης και σταδιακής αναβάθμισης της οικονομίας. Οι επενδύσεις αυξάνονται, οι αγορές μας αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και το επιχειρηματικό περιβάλλον δείχνει να βελτιώνεται.

Κι όμως, πίσω από τα θετικά αυτά σημάδια, παραμένει ένα πρόβλημα που υπονομεύει τη μακροπρόθεσμη προοπτική της χώρας: το επενδυτικό κενό. Οι επενδύσεις στην Ελλάδα φτάνουν σήμερα περίπου στο 15% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος της Ευρωζώνης ξεπερνά το 21%. Το κενό αυτό εξακολουθεί να αγγίζει τις 4 έως 6 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 10 με 15 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Αυτή η ψαλίδα δεν είναι στατιστική λεπτομέρεια.

Είναι δείκτης της παραγωγικής μας υστέρησης. Και όμως, η χώρα διαθέτει σήμερα πόρους και ευκαιρίες. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια, το Ταμείο Ανάκαμψης, οι ιδιωτικές επενδύσεις σε τομείς όπως οι ΑΠΕ, οι υποδομές, ο τουρισμός υψηλής ποιότητας δημιουργούν μια πρωτόγνωρη συγκυρία.

Το πρόβλημα δεν είναι τόσο η έλλειψη κεφαλαίων, όσο η ποιότητα και η στόχευση των επενδύσεων. Επενδύουμε ακόμη υπερβολικά σε κατοικίες και κατασκευές, λιγότερο σε καινοτομία, τεχνολογία, έρευνα και παραγωγή. Η γραφειοκρατία, η αδειοδοτική βραδύτητα και η αστάθεια των κανόνων αποθαρρύνουν τους πιο απαιτητικούς επενδυτές.

Το ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι απλώς να αυξήσουμε τις επενδύσεις, αλλά να αλλάξουμε το είδος των επενδύσεων που προσελκύουμε. Χρειαζόμαστε ένα νέο μείγμα, που θα στηρίζει τη μετάβαση προς μια πιο πράσινη, ψηφιακή και εξωστρεφή οικονομία. Οι παραγωγικές επενδύσεις σε βιομηχανία, αγροδιατροφή, logistics, βιοτεχνολογία και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να δημιουργήσουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα.

Οι δημόσιες επενδύσεις πρέπει να λειτουργούν ως καταλύτες, προσελκύοντας ιδιωτικά κεφάλαια σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας και μειώνοντας το ρίσκο για μακροπρόθεσμα έργα. Το Ταμείο Ανάκαμψης και οι ευρωπαϊκοί πόροι δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως «ευκαιρία απορρόφησης», αλλά ως στρατηγική ευκαιρία αναδιάρθρωσης του παραγωγικού μας μοντέλου.

Παράλληλα, χρειάζεται επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, στην εκπαίδευση και στις δεξιότητες που απαιτεί η νέα εποχή. Χωρίς ανθρώπους ικανούς να αξιοποιήσουν την τεχνολογία, καμία επένδυση δεν μπορεί να αποδώσει ουσιαστικά. Σε αυτή τη μετάβαση, κρίσιμο ρόλο έχουν οι μεταρρυθμίσεις.

Οι επενδυτές ζητούν προβλεψιμότητα, ανεξάρτητους θεσμούς, ταχεία απονομή δικαιοσύνης, αξιοπιστία στη δημόσια διοίκηση και σταθερή φορολογική πολιτική. Κάθε βήμα που βελτιώνει το θεσμικό πλαίσιο και τη λειτουργία του κράτους είναι, στην ουσία, επένδυση εμπιστοσύνης και αυτή είναι η πιο πολύτιμη μορφή κεφαλαίου.

Ο χρόνος δυστυχώς δεν είναι με το μέρος μας. Το Ταμείο Ανάκαμψης οδεύει στο τέλος του σε 10 μήνες από τώρα. Και όσο πλησιάζουμε στις εκλογές τόσο θα περισσότερο θα θυσιάζονται οι μεταρρυθμίσεις, άρα και η προσέλκυση επενδύσεων, στον βωμό του πολιτικού κόστους.

Ο κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και πρόεδρος του ΚΕΠΕ