Μία από τις ισχυρότερες αυτοκινητοβιομηχανίες της Ευρώπης, αυτή της Σλοβακίας, έχει πληγεί σοβαρά από δασμούς και αυξημένο ανταγωνισμό, που απειλούν τον ρόλο της στην παγκόσμια αγορά αυτοκινήτων. Από την ίδρυση του Εργοστασίου Αυτοκινήτων της Μπρατισλάβα (BAZ) τη δεκαετία του 1970, η Σλοβακία έχει σταδιακά αναπτύξει τη φήμη της ως σημαντικός κατασκευαστής αυτοκινήτων. Πλέον παράγει τον μεγαλύτερο αριθμό αυτοκινήτων κατά κεφαλήν κάθε χρόνο, με ετήσια παραγωγή άνω του ενός εκατομμυρίου οχημάτων.
Η Σλοβακία έχει ιδιαίτερα εξαρτημένη θέση σχετικά με το εμπόριο των ΗΠΑ και σημαίνει ότι έχει πληγεί σοβαρά από την εισαγωγή υψηλών δασμών σε ξένα προϊόντα.
Η Σλοβακία έγινε γνωστή ως το «Ντιτρόιτ της Ευρώπης», προσελκύοντας αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Volkswagen, η Stellantis, η Kia και η Jaguar Land Rover. Η αυτοκινητοβιομηχανία της συμβάλλει περίπου στο 11% του ΑΕΠ της χώρας, καθώς και στο ήμισυ της βιομηχανικής της παραγωγής. Επίσης, αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της εθνικής απασχόλησης.
Τα τελευταία χρόνια, έχει εισέλθει στην αγορά κατασκευής ηλεκτρικών οχημάτων (EV), με σχέδια της σουηδικής Volvo Cars να δημιουργήσει μια μονάδα ηλεκτρικών οχημάτων στην κεντροευρωπαϊκή χώρα το 2026. Αυτό θα είναι το πέμπτο εργοστάσιο παραγωγής της Σλοβακίας. Η κινεζική Gotion High Tech και ο σλοβάκος συνεργάτης InoBat σχεδιάζουν επίσης να ξεκινήσουν ένα εργοστάσιο μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων στη χώρα, το οποίο θα μπορούσε να προσελκύσει περισσότερους κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων στην αγορά.
Ωστόσο, οι αυξανόμενες προκλήσεις των τελευταίων ετών απειλούν πλέον τη φήμη της Σλοβακίας ως ισχυρής δύναμης στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία. Αυτές περιλαμβάνουν την επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ και τον αυξημένο ανταγωνισμό από τον αναπτυσσόμενο κλάδο κατασκευής οχημάτων της Κίνας. Επιπλέον, η αύξηση των εθνικών φόρων και η γεωπολιτική μετατόπιση από την ΕΕ έχουν παρεμποδίσει τον αυτοκινητοβιομηχανικό τομέα της χώρας.
Προς το παρόν, οι εξαγωγές της Σλοβακίας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν περίπου το 4% των συνολικών εξαγωγών της χώρας, με τα οχήματα να συνεισφέρουν περίπου το 80% αυτού του όγκου εξαγωγών. Αυτό έχει καταστήσει τη Σλοβακία ιδιαίτερα εξαρτημένη από το εμπόριο των ΗΠΑ και σημαίνει ότι έχει πληγεί σοβαρά από την εισαγωγή υψηλών δασμών σε ξένα προϊόντα.
Πώς επηρεάζει τη Σλοβακία η συμφωνία ΕΕ- ΗΠΑ για δασμούς
Η ΕΕ κατάφερε να συνάψει μια εμπορική συμφωνία-πλαίσιο με τις ΗΠΑ τον Ιούλιο, η οποία μείωσε τους δασμούς στα περισσότερα προϊόντα της ΕΕ από το αναμενόμενο 30% σε χαμηλότερο συντελεστή 15% και μείωσε τους δασμούς στον αυτοκινητοβιομηχανικό τομέα της Ένωσης από 27,5%. Η Ζουζάνα Πελάκοβα, από το thinktank Globsec με έδρα τη Σλοβακία, δήλωσε : «Στην τρέχουσα κατάσταση, η εμπορική συμμαχία ΗΠΑ-ΕΕ έχει σταθεροποιηθεί και οι δασμοί έχουν μειωθεί στο 15%, κάτι που είναι σίγουρα καλύτερο από την αρχική πρόταση, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση».
Ωστόσο, όταν οι νέοι δασμοί 15% εξετάζονται παράλληλα με το ευρύτερο σύνολο προκλήσεων που αντιμετωπίζει η αυτοκινητοβιομηχανία της Σλοβακίας, γίνεται σαφές πόσο σκληρά θα πρέπει να αγωνιστεί ο τομέας για να διατηρήσει τη θέση του ως παγκόσμιος ηγέτης. Οι αυξημένοι εγχώριοι φόροι, μετά την εισαγωγή ενός φόρου συναλλαγών υπό την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο, με στόχο τον περιορισμό του ελλείμματος του προϋπολογισμού και τη χρηματοδότηση κοινωνικών προγραμμάτων, υπονομεύουν τα κέρδη στον αυτοκινητοβιομηχανικό τομέα της χώρας.
Ο Φίτσο έχει δεχθεί πυρά από την ΕΕ για τη μακροχρόνια σχέση του με τον Πρόεδρο της Ρωσίας Πούτιν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τον συνεχιζόμενο πόλεμο. Σε δήλωσή του τον Ιούλιο, ο Φίτσο δήλωσε : «Αρνούμαι την πολιτική του «σιδερένιου φράχτη» που υπάρχει μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσικής Ομοσπονδίας και θα ήθελα να προσφέρω ένα χέρι συνεργασίας πάνω από αυτόν τον φράχτη… Όσον αφορά την ενέργεια, λέω ανοιχτά ότι θεωρώ οποιαδήποτε σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να σταματήσει οποιαδήποτε εισαγωγή φυσικού αερίου, πετρελαίου ή πυρηνικών καυσίμων από τη Ρωσία ως τρέλα».
Αξιόπιστος εταίρος;
Η στάση της σλοβακικής κυβέρνησης απέναντι στη Ρωσία έχει οδηγήσει αρκετές ευρωπαϊκές χώρες να θεωρούν τη Σλοβακία ως έναν λιγότερο αξιόπιστο εταίρο, έναν εταίρο που δεν είναι πρόθυμος να υποστηρίξει τις κυρώσεις στην ρωσική ενέργεια , οι οποίες έχουν ως στόχο να ασκήσουν πίεση στη Μόσχα να τερματίσει τη σύγκρουσή της με την Ουκρανία.
Καθώς περίπου το 90% των άμεσων ξένων επενδύσεων της Σλοβακίας προέρχεται από χώρες της ΕΕ, οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις θα μπορούσαν να απειλήσουν την οικονομική της σταθερότητα. Μια έρευνα που διεξήχθη νωρίτερα μέσα στο έτος έδειξε ότι μεταξύ των ξένων εμπορικών επιμελητηρίων, το 36% των ευρωπαϊκών εταιρειών με περιουσιακά στοιχεία στη Σλοβακία δεν σχεδίαζαν να επενδύσουν ξανά στη χώρα. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην απόφαση της Volkswagen να ξεκινήσει δραστηριότητες στην Πορτογαλία αντί για τη Σλοβακία για το νέο ηλεκτρικό μοντέλο ID.1, ενώ η Stellantis επέλεξε να δημιουργήσει μια μονάδα ηλεκτρικών οχημάτων στην Ισπανία.
Παρά τις προκλήσεις, πολλοί πιστεύουν ότι η αυτοκινητοβιομηχανία της Σλοβακίας που διαθέτει μια σημαντική ιστορία θα αντέξει την καταιγίδα, όπως έχει κάνει και στο παρελθόν. Ωστόσο, η ένωση αυτοκινητοβιομηχανιών της χώρας, ZAPSR, πιστεύει ότι για να σημειωθεί πρόοδος, η βιομηχανία πρέπει να συνεργαστεί με την κυβέρνηση για τη βελτίωση της πολιτικής και της οικονομικής στήριξης του τομέα.
«Για να διατηρηθεί ο μετασχηματισμός της παραγωγής στην ηλεκτροκίνηση, είναι απαραίτητο το κράτος να δημιουργήσει συνθήκες-πλαίσιο για τους επενδυτές, με σαφή και σταθερό προσανατολισμό στην εξωτερική πολιτική, έχοντας κατά νου ότι τα τελευταία 15 χρόνια, το 93% των επενδύσεων προήλθε από τις χώρες της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ», ανέφερε η ZAPSR σε ανακοίνωσή της νωρίτερα φέτος. Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος της ZAPSR, Αλεξάντερ Ματούσεκ, τόνισε: «Αυτές οι ανησυχίες σχετικά με τη θέση της Σλοβακίας στον κόσμο είναι σχετικές. Εκτός από τους οικονομικούς παράγοντες, οι επενδυτές εξετάζουν επίσης τι κάνει το κράτος – δεν πρέπει να το υποτιμούμε αυτό».
