Ταμείο Ανάκαμψης: «Γκάζια» Στουρνάρα στην κυβέρνηση για επιτάχυνση

«Καμπανάκι» κινδύνου για την πορεία του Ταμείου Ανάκαμψης κρούει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, μέσω της ενδιάμεσης έκθεση της ΤτΕ, η οποία δόθηκε προχθές στη δημοσιότητα. Όπως προκύπτει, περί τα 11,4 δισ. ευρώ από τα συνολικά 36 δισ. ευρώ δεν έχει φτάσει στην πραγματική οικονομία, κάτι που δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά για το εάν η χώρα θα μπορέσει να απορροφήσει το σύνολο των κονδυλίων μέχρι τον Αύγουστο του 2026, οπότε και ολοκληρώνεται επίσημα η παρουσία του Ταμείου στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα. Αν και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης χαρακτηρίζεται από μια αισιόδοξη στάση επί του θέματος, εντούτοις η Τράπεζα της Ελλάδος δείχνει να μη συμμερίζεται κάτι τέτοιο.

Σύμφωνα με τα όσα καταγράφονται στην έκθεση, έως το τέλος του Νοεμβρίου 2025 οι εκταμιεύσεις προς τις επιχειρήσεις ανέρχονταν σε 4,8 δισ. ευρώ, ενώ μέχρι τον Ιούνιο του 2025 είχε καταβληθεί ποσό ύψους 6,6 δισ. ευρώ (ή 66% των εισπράξεων επιχορηγήσεων) στους τελικούς δικαιούχους, με το συνολικό ποσό να αγγίζει τα 11,4 δισ. ευρώ, κάτι που δημιουργεί προβληματισμό. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην έκθεση «δεδομένης της περιορισμένης διάρκειας ζωής του ευρωπαϊκού μέσου ανάκαμψης NGEU, χρειάζεται εντατικότερη προσπάθεια για την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων ώστε να καταστεί δυνατή η πλήρης αξιοποίηση των θετικών επιδράσεων του μέσου αυτού στο ρυθμό ανάπτυξης και στην παραγωγικότητα της οικονομίας τα επόμενα χρόνια».

Ανησυχία για το Ταμείο Ανάκαμψης

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφερθεί ότι την περασμένη Δευτέρα  το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ανακοίνωσε την υποβολή ενός νέου διπλού αιτήματος πληρωμών του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόκειται για ένα αρκετά μειωμένο σε σχέση με το παρελθόν και αφορά 1,17 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 883 εκατ. ευρώ αφορούν επιδοτήσεις που απορρέουν από το 70 αίτημα και 294 εκατ. ευρώ από το σκέλος των δανείων που σχετίζονται με το 6ο αίτημα.

Είναι οι μικρότερες δόσεις που έχει αιτηθεί ποτέ η ελληνική πλευρά, κάτι που δείχνει την ανησυχία που διακατέχει το ελληνικό οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Και μπορεί η…γραμμή άμυνας της κυβέρνησης να είναι πως η χώρα μας φέτος έχει εισπράξει περίπου 5,2 δισ. ευρώ από το Ταμείο, ωστόσο, ότι τα 3,2 δισ. ευρώ έπρεπε να έχουν εισπραχθεί ήδη από το 2024!

Η πρόοδος της απορροφητικότητας για το Ταμείο Ανάκαμψης

Όπως καταγράφεται στην έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, όσον αφορά την απορρόφηση των πόρων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), μέχρι στιγμής η Ελλάδα σημειώνει ικανοποιητική πρόοδο έναντι των υπόλοιπων χωρών της ΕΕ ως προς την εκπλήρωση σχετικών οροσήμων και στόχων και την είσπραξη των δόσεων, όπως αντικατοπτρίζεται και στη σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πορεία υλοποίησης του RRF.

Μετά την εκταμίευση της 6ης δόσης των επιχορηγήσεων τον Νοέμβριο του 2025, η Ελλάδα έχει λάβει συνολικά 23,4 δισ. ευρώ (65% των διαθέσιμων πόρων, έναντι 56% για το μέσο όρο της ΕΕ), εκ των οποίων 12 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις (66% του συνόλου των επιχορηγήσεων) και 11,4 δισ. ευρώ σε δάνεια (64% του συνόλου των δανείων), έχοντας ολοκληρώσει το 48% των συμφωνημένων στόχων/οροσήμων (έναντι 40% για το μέσο όρο της ΕΕ).

Σχετικά με το δανειακό σκέλος του RRF, παρατηρείται επιβράδυνση στο ρυθμό αύξησης των συμβασιοποιήσεων των δανείων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο προϋπολογισμός των συμβασιοποιημένων δανείων παρακολουθείται ως προαπαιτούμενος στόχος κατά την υποβολή αιτημάτων είσπραξης του δανειακού σκέλους του Μηχανισμού.

Συγκεκριμένα, έως το τέλος του Νοεμβρίου, 547 αιτήσεις για χρηματοδότηση μέσω δανείων του RRF έχουν συμβασιοποιηθεί για έργα προϋπολογισμού 7,8 δισ. ευρώ (ή 68% των συνολικών εισπράξεων δανείων). Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με την επιχειρησιακή συμφωνία της Ελλάδος με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον RRF, δάνεια ύψους 16,7 δισ. ευρώ πρέπει να έχουν συμβασιοποιηθεί έως το τέλος του 2026.

Όσον αφορά τις εκταμιεύσεις προς τις επιχειρήσεις, αυτές αναμένεται να πραγματοποιούνται έως το 2029, καθώς τα δάνεια εκταμιεύονται τμηματικά με βάση την πορεία υλοποίησης των έργων. Έως το τέλος του Νοεμβρίου 2025 οι εκταμιεύσεις προς τις επιχειρήσεις ανέρχονταν σε 4,8 δισ. ευρώ.

Οι καθυστερήσεις

Επίσης, ως προς το σκέλος των επιχορηγήσεων του RRF, οι εκταμιεύσεις προς τους τελικούς δικαιούχους παρουσιάζουν καθυστερήσεις, αν και επιταχύνθηκαν έναντι του 2024.

Ειδικότερα, μέχρι τον Ιούνιο του 2025 είχε καταβληθεί ποσό ύψους 6,6 δισ. ευρώ (ή 66% των εισπράξεων επιχορηγήσεων) στους τελικούς δικαιούχους, ενώ μέχρι το Νοέμβριο του 2025 επιπλέον 5,4 δισ. ευρώ μεταβιβάστηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό προς τους φορείς της γενικής κυβέρνησης.

Για την επίσπευση των διαδικασιών και τη διασφάλιση της πλήρους απορρόφησης των διαθέσιμων πόρων, τον Νοέμβριο του 2025 η Ελλάδα κατέθεσε το τρίτο αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και περιλαμβάνει αναμόρφωση ορισμένων οροσήμων/στόχων και αντικατάσταση έργων με κριτήριο την ωρίμανση, διατηρώντας το συνολικό προϋπολογισμό του Σχεδίου, καθώς και το μίγμα των έργων που συμβάλλουν σε πράσινους και ψηφιακούς στόχους.

Επίσης, τον Σεπτέμβριο ψηφίστηκε ο ν. 5233/2025 με σκοπό την ενίσχυση των κρατικών υπηρεσιών που διαχειρίζονται αναπτυξιακά προγράμματα, με έμφαση στην εύρυθμη λειτουργία και τη στελέχωσή τους, ώστε να επιταχυνθεί η απορρόφηση ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων.

Συμβολή στον τουρισμό

Σύμφωνα πάντα με την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, η αξιοποίηση των πόρων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Το Σχέδιο “Ελλάδα 2.0” περιλαμβάνει έργα υποδομών που στοχεύουν στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, την ανάδειξη νέων προορισμών και την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.

Σύμφωνα με δύο πρόσφατες μελέτες του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ), τα ελληνικά ξενοδοχεία στρέφονται σταδιακά προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο λειτουργίας, με αυξανόμενο βαθμό ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών.

Από το σύνολο των επενδύσεων ύψους περίπου 1 δισεκ. ευρώ που πραγματοποιήθηκαν το 2024, ποσοστό της τάξεως του 20% κατευθύνθηκε σε δράσεις που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα.

Οι επενδύσεις αυτές προήλθαν κυρίως από μεγάλες και υψηλής κατηγορίας ξενοδοχειακές μονάδες, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη ενίσχυσης των κινήτρων προς τις μικρότερες επιχειρήσεις του κλάδου. Παράλληλα, το 34% των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων κάνει ήδη χρήση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, ενώ ένα επιπλέον 10% δηλώνει πρόθεση να τις υιοθετήσει στο άμεσο μέλλον. Τέλος, ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ο κλάδος της φιλοξενίας είναι η έλλειψη κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού. Ειδικότερα, το πρώτο εξάμηνο του 2025 οι δραστηριότητες παροχής καταλύματος και εστίασης συγκαταλέγονται μεταξύ των κλάδων με τα υψηλότερα ποσοστά κενών θέσεων εργασίας