Και στο βάθος Κίνα

Οι δυο τελευταίες εβδομάδες ήταν για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ η έναρξη μιας νέας περιόδου συνεργασίας και αναζήτησης κοινών απαντήσεων σε κοινά προβλήματα. Δυο σύνοδοι κορυφής, αυτές του ΝΑΤΟ στις 14 Ιουνίου και της ΕΕ στις 24-25, έλαβαν αποφάσεις που θα καθορίσουν τις διεθνείς εξελίξεις το επόμενο διάστημα. Όπως και η συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με το Ρώσο ομόλογο του. Ποιο είναι το διακύβευμα;

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Μπάιντεν μετά τη συνάντηση του με τον Πούτιν, επιδίωξη των ΗΠΑ είναι η στρατηγική σταθερότητα. Με αλλά λόγια, η αποφυγή εκπλήξεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις μεγάλες δυνάμεις σε τροχιά σύγκρουσης. Θα καταβληθεί προσπάθεια για έλεγχο των πυρηνικών οπλοστασίων, των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, συνεργασία σε ζητήματα που μπορεί να βρεθεί κοινός τόπος, όπως για παράδειγμα στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Θα μπορούσε ασφαλώς η ατζέντα να περιλάβει και πολλά αλλά ζητήματα που να φέρουν τη Ρωσία πιο κοντά στη Δύση η τουλάχιστον να μειώσουν το χάσμα που δημιουργήθηκε το 2014 με την προσάρτηση της Κριμαίας. Αλλά δεν είμαστε ακόμη εκεί, όπως έδειξε και η αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υιοθετήσει μια πιο φιλόδοξη ατζέντα για τις σχέσεις της με τη Ρωσία.

Η ΕΕ σε αντίθεση με τις ΗΠΑ δεν είναι ένα κράτος αλλά 27 με διαφορετικές προτεραιότητες και αδυναμία διαμόρφωσης εξωτερικής πολιτικής και άμυνας. Σε μια εποχή ανταγωνισμού υπερδυνάμεων όπως η σημερινή η ΕΕ δεν θα βγει κερδισμένη αν δεν καλύψει αυτό το έλλειμμα αλλά τίποτε δεν δείχνει ότι τα κράτη-μέλη είναι διατεθειμένα να το κάνουν. Είναι λοιπόν πολύ πιθανό η ΕΕ να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να παρακολουθεί την αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στην παγκόσμια σκηνή χωρίς να μπορεί να τον επηρεάσει, ειδικά μετά την επικείμενη αποχώρηση της καγκελαρίου Μέρκελ από την πολιτική σκηνή και την είσοδο της Γαλλίας σε προεκλογική περίοδο για τις προεδρικές εκλογές του προσεχούς Μαΐου που αναμένεται να είναι πολύ δύσκολες για τον Μακρόν.

Η σεζόν που θα ξεκινήσει το φθινόπωρο πέρα από τις δυσκολίες που θα προσθέσει η πανδημία, θα θέσει τις βάσεις για να αναπτυχθεί η νέα αμερικανική εξωτερική πολιτική με αιχμή του δόρατος την αντιμετώπιση της Κίνας. Οι ΗΠΑ δεν έχουν κρύψει ότι τη θεωρούν στρατηγικό ανταγωνιστή, όχι αντίπαλο προς το παρόν, και ότι επιθυμούν να συνταχθούν οι Ευρωπαίοι μαζί τους. Ωστόσο, οι χώρες της ΕΕ έχουν διαφορετική προσέγγιση κάνοντας το στρατηγικό λάθος να πιστεύουν ότι οι επενδύσεις και η παρουσία της Κίνας στο εδαφος τους θα περιορίζεται και στο μέλλον μόνο στην οικονομία χωρίς να επηρεάζει την πολιτική η τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής.

Θα μπορούσε η σύγκλιση ΗΠΑ-ΕΕ στο κρίσιμο αυτό πεδίο να αποτρέψει αυτή την εξέλιξη; Ασφαλώς ναι, αν ληφθούν αποφάσεις εγκαίρως. Από κοινού οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν και στρατιωτική και οικονομική υπεροχή. Οριακά έχουν και τεχνολογική υπεροχή αλλά αυτή μπορεί να απειληθεί πολύ σύντομα καθώς η Κίνα αναπτύσσει με πολύ μεγάλη ταχύτητα τους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης καθώς και την παρουσία της στο διάστημα που θεωρούνται από τους ειδικούς τα δυο πεδία στα οποία θα κριθεί η παγκόσμια ηγεμονία τα επόμενα χρόνια.

Η συνάντηση Μπάιντεν-Πούτιν είχε στο βάθος Κίνα. Οι σχέσεις που αναπτύσσει η Μόσχα με το Πεκίνο, ειδικά η στρατιωτική τους συνεργασία, ανησυχούν την Ουάσιγκτον. Αλλά θα είναι πολύ δύσκολο να διαρραγούν καθώς ο Πούτιν έχει μεγάλη δυσπιστία απέναντι στη Δύση.

Το τρίγωνο ΗΠΑ-Ρωσία-Κίνα επηρεάζει την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο, άρα και την Ελλάδα. Η κυβέρνηση έχει πάρει καθαρή θέση υπέρ των ΗΠΑ με αντάλλαγμα την ενισχυμένη αμυντική συνεργασία. Είναι μια ορθή επιλογή που ωστόσο δεν θα λύσει εύκολα το γρίφο των κινεζικών επενδύσεων στη χώρα.