Καλός ή κακός πληθωρισμός;

Η ιστορία έχει ως εξής: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Μπ. Τζόνσον στα τέλη της δεκαετίας του ’60 ξόδεψε πολλά χρήματα με αφορμή τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Οι δαπάνες του πολέμου πλημμύρισαν την οικονομία με χρήματα. Οι τιμές αυξήθηκαν. Κανείς δεν αντέδρασε αρχικά. Οταν όλοι περίμεναν την αύξηση του πληθωρισμού, αυτό εξελίχθηκε σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Συγκεκριμένα, επειδή οι εργαζόμενοι περίμεναν οι τιμές να αυξηθούν, απαιτούσαν υψηλότερους μισθούς. Αντίστοιχα, επειδή οι επιχειρήσεις ανέμεναν αύξηση των μισθών, αύξησαν τις τιμές τους και ούτω καθεξής, σε μια συνεχώς αυξανόμενη «σπείρα τιμών και μισθών» που οδήγησε σε διψήφια ποσοστά πληθωρισμού και μεγάλη ύφεση στην οικονομία για όλη σχεδόν τη δεκαετία.

Πολλοί οικονομολόγοι διεθνώς έχουν ήδη αρχίσει και αναπτύσσουν μια συσχέτιση της τωρινής κατάστασης στην παγκόσμια οικονομία με τον Μεγάλο Πληθωρισμό της δεκαετίας του 1970. Βλέπουν ότι έπεσαν πολλά λεφτά στις οικονομίες λόγω της πανδημίας και οι τιμές ήδη «τσιμπάνε». Τα αιτήματα για αύξηση των μισθών έπονται. Οι παραλληλισμοί με τη δεκαετία του ’70 εύλογοι. Το θέμα είναι εάν η αύξηση των τιμών είναι πρόσκαιρη και εάν θα οδηγήσει για να συγκρατηθούν σε αύξηση των επιτοκίων προκειμένου να μαζευτεί η τεράστια ρευστότητα.

Το πρώτο ωστόσο που όλοι ψάχνουν να καταλάβουν, είναι τι είδος πληθωρισμού πάει να σχηματιστεί προκειμένου να δουν πώς θα αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Οι οικονομολόγοι διακρίνουν δύο είδη πληθωρισμού. Ενας καλός και ένας άσχημος. Ενας που προκύπτει όταν η ζήτηση αυξάνεται γρηγορότερα από την παραγωγική ικανότητα της οικονομίας. Προκαλεί αυτό που λέμε υπερθέρμανση στην οικονομία. Αλλά επειδή συνοδεύεται από ισχυρή ανάπτυξη, είναι ευπρόσδεκτος.

Υπάρχει όμως και ο «άσχημος» πληθωρισμός. Αυτός προκύπτει όταν η μειωμένη προσφορά προϊόντων προέρχεται από την περιορισμένη παραγωγή, αυξάνοντας τις τιμές τους, διαβρώνοντας τα εισοδήματα – ειδικά των πιο αδύνατων – και οδηγώντας σε ασθενέστερη οικονομία. Αυτός όχι μόνο δεν είναι ευπρόσδεκτος, αλλά η άνοδός του προκαλεί μεγάλη ανησυχία.

Στις ΗΠΑ ο πληθωρισμός έφτασε τον Ιούνιο σε υψηλά 13 ετών στο 5,4% και στη Ρωσία σε υψηλό 9 ετών στο 6,5%. Και οι δύο μελετούν ή έχουν ήδη ξεκινήσει να ανεβάζουν τα επιτόκια για να τον συγκρατήσουν.

Στην ευρωζώνη… ανησυχούν επισήμως ότι ο πληθωρισμός, δεν έχει φτάσει ακόμα το 2%. Μετρήθηκε στο 1,9% τον Ιούνιο. Αλλά ήδη έχουν αποφασίσει – και χθες στη συνεδρίαση της ΕΚΤ το επιβεβαίωσαν – ότι και λίγο πάνω από το 2% να πάει δεν θα κάνουν κάτι. Είναι ευπρόσδεκτος. Βλέπετε εφαρμόζουν μια σειρά από μέτρα μετά την προηγούμενη κρίση του 2008 και περιμένουν επί μια σχεδόν 10ετία να δουν αυτά τα μέτρα να αποδίδουν. Να αυξηθεί δηλαδή λελογισμένα ο πληθωρισμός σηματοδοτώντας μια βιωσιμότητα ανάπτυξη για τις χώρες μέλη της ζώνης.

Πρόκειται για δύο ξεκάθαρα διαφορετικές σχολές σκέψης. Η μια των ΗΠΑ προσπαθεί να ξορκίσει τον παραλληλισμό με τον «κακό» πληθωρισμό της δεκαετίας του ’70. Η δεύτερη της Ευρώπης είναι αναγκασμένη να ανεχτεί ένα μεγαλύτερο ύψος πληθωρισμού, εάν θέλει να ξεκολλήσει από τη στασιμότητα η ευρωπαϊκή οικονομία.

Η Ελλάδα εκ των πραγμάτων ανήκει στο γκρουπ των «ψύχραιμων» της ευρωζώνης. Αν θα της βγει άγνωστο. Για την ώρα επωφελείται από τα μηδενικά επιτόκια και το χαμηλό κόστος δανεισμού. Εχει ωστόσο να διαχειριστεί και τις προσδοκίες ανόδου των μισθών. Το πρώτο τεστ αντοχής για την κυβέρνηση θα είναι η απόφαση που θα πάρει για τον κατώτατο μισθό την προσεχή Δευτέρα…