Η πίστη και η επίδειξη

Η αλήθεια είναι πως δεν έχω συναντήσει κανέναν πολιτικό που να το κάνει από καθαρή ευσέβεια, μόνο και μόνο για την ψυχή της μάνας του.

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ένιωθα μια βαθιά, ενστικτώδη δυσφορία όποτε έβλεπα έναν πολιτικό να επιδεικνύει δημοσίως τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις: τον όποιον πολιτικό και τις όποιες πεποιθήσεις. Πρόβλημά μου, θα μου πείτε, και γιατί θα πρέπει να σας αφορά; Δεν είναι τόσο απλό – όχι τουλάχιστον όσο απλό θα επιθυμούσαν να πιστέψουμε ότι είναι οι πολιτικοί που σταθερά, διαχρονικά και ξεκούραστα προσπορίζονται τεράστια κέρδη δημοτικότητας, ψήφων και επιρροής από αυτήν την τετριμμένη και συνήθως ανώδυνη επίδειξη ευλάβειας. Γιατί να έχει κανείς εμμονή με μια διεκπεραίωση του συρμού;

Θυμίζει λίγο την καθησυχαστική παρατήρηση του Γιάννη Δαλιανίδη προς την Αλίκη Βουγιουκλάκη, όπως μας τη μεταφέρει ο Μάκης Δελαπόρτας στα «Backstage του ελληνικού σινεμά» (Αγκυρα, 2022). Προκειμένου να καταπολεμήσει τη μόνιμη φοβία της Αλίκης απέναντι στις άλλες ξανθιές ηθοποιούς, ο Δαλιανίδης της είχε πει: «Κανένας θεατής, Αλίκη μου, δεν προσέχει καμία ξανθιά στο πλάι σου όταν βρίσκεσαι εσύ στο πανί». Για να εισπράξει την αποστομωτική απάντηση της Αλίκης: «Εάν δεν πρόκειται να την προσέξει κανείς, γιατί να τη βάλουμε;». Ελα μου, ντε. Ανάλογο ερώτημα θα μπορούσαμε να θέσουμε και σε όσους πολιτικούς μας κάνουν τον σταυρό τους ή ανάβουν κεράκια μπροστά στις κάμερες.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τα αυτονόητα. Σε όποιον ιστορικό ερευνητή και αν αποταθείτε, δεν θα μπορέσει να σας αναφέρει ούτε μία περίπτωση έλληνα πολιτικού που να έβγαλε τα παπούτσια του προτού εισέλθει σε κάποιον ορθόδοξο χριστιανικό ναό, να άπλωσε κατόπιν το χαλάκι του και να γονάτισε προς τη Μέκκα. Μην μπείτε καν στον κόπο να ψάξετε για αντίστροφα παραδείγματα: χριστιανούς πολιτικούς που να σταυροκοπήθηκαν εν μέσω μουσουλμάνων θα εντοπίσετε μονάχα στα νεκροτομεία.

Τα ίδια ισχύουν για όσους πολιτικούς ασπάζονται το εβραϊκό θρήσκευμα, το ινδουιστικό, ακόμη και την ακλόνητη πίστη τους στο δωδεκάθεο ή στον γιγαντιαίο μουσακά. Ας δεχτούμε καλοπροαίρετα ότι κάποιοι αισθάνονται την ακαταμάχητη παρόρμηση να επιδείξουν την πίστη τους είτε βρίσκονται μόνοι τους είτε με κόσμο. Γιατί φωτογραφίζονται ή βάζουν τρίτους να τους βιντεοσκοπήσουν κατά τη διάρκεια της επίδειξης; Γιατί αναρτούν τα σχετικά τεκμήρια στο Διαδίκτυο; Αφελή ερωτήματα που δεν αντέχουν ούτε στη βάσανο της βουγιουκλάκειας επισήμανσης: «Εάν δεν το κάνετε για να σας δουν, γιατί το κάνετε;».

Η αλήθεια είναι πως δεν έχω συναντήσει κανέναν πολιτικό που να το κάνει από καθαρή ευσέβεια, μόνο και μόνο για την ψυχή της μάνας του. Το όφελος από την επίδειξη είναι τόσο μεγάλο και το κόστος τόσο μικρό, ούτως ώστε να οδηγεί ακόμη και πολιτικούς εγνωσμένων αντιθρησκευτικών αντιλήψεων να λαμβάνουν ανερυθρίαστα μέρος στην επίδειξη, με τη βεβαιότητα πως όσοι γνωρίζουν τα ειλικρινή τους φρονήματα δεν πρόκειται να τους τιμωρήσουν στην κάλπη και όσοι παίρνουν χαμπάρι την υποκρισία τους δεν ενοχλούνται από αυτήν.

Ουσιαστικά μιλάμε για μια win-win εθελοτυφλία. Ολόκληρες ενορίες ψηφίζουν μονοκούκι τους ευσεβείς πολιτευτές ή όσους παριστάνουν τους ευσεβείς πολιτευτές και σύρονται μπουλουκηδόν να παρακολουθήσουν τις προεκλογικές τους ομιλίες.

Είναι τόσο διαδεδομένη αυτή η συμφωνία «μεταξύ κατεργαρέων» που, όχι μονάχα να μην ξενίζει τα συμβαλλόμενα μέρη, αλλά και να εκθέτει τους ελάχιστους παραβάτες, όσους αρνούνται να επιδείξουν την πίστη τους, πόσω μάλλον να μην αποκρύψουν την απιστία τους, ως υποψήφιους για πολιτική αυτοκτονία, «περίεργους» και αναμφίβολα «ακατάλληλους» για να τους εμπιστευθούμε οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα. Χώρια που – δεν μπορεί: όλο και θα είναι πράκτορες κάποιων άλλων αλλοθρήσκων.

Σε περιβάλλον γενικευμένης ιδιοτέλειας, η κατ’ εξαίρεσιν ανιδιοτέλεια είναι καταδικασμένη να περάσει απαρατήρητη.