Eurasia Group: Η λειψυδρία και άλλοι εννέα κίνδυνοι για το 2023

Οι εικόνες των καραβιών που ήταν ελλιμενισμένα πιο κάτω από τις αποβάθρες, τις οποίες είδαμε φέτος στον Ρήνο,  θα είναι η νέα πραγματικότητα, καθώς η λειψυδρία θα αποτελέσει έναν από τους σημαντικότερους κινδύνους που θα αντιμετωπίσει η παγκόσμια οικονομία το 2023, σύμφωνα με ανάλυση του Eurasia Group. Η στάθμη των ποταμών θα πέσει σε νέα χαμηλά επίπεδα και τα δύο τρίτα των εταιρειών παγκοσμίως θα αντιμετωπίσουν σημαντικούς κινδύνους στις δραστηριότητές τους ή στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. 

Στην έκθεση του το Eurasia χτυπάει το καμπανάκι προειδοποιώντας ότι η λειψυδρία, που αντιμετωπίζεται από τις χώρες ως μια προσωρινή κρίση, αποτελεί πλέον έναν παγκόσμιο συστημικό κίνδυνο, που απαιτεί παραμβάσεις και πολιτικές, τις οποίες οι κυβερνήσεις δεν φαίνεται ότι θα λάβουν αυτή τη χρονιά. Οι πολιτικοί, που δεν έχουν λάβει μέτρα τόσα χρόνια ώστε να προετοιμαστούν για την μόνιμη μείωση της διαθεσιμότητας του νερού θα αναγκαστούν να υιοθετήσουν βραχυπρόθεσμα μέτρα έκτακτης ανάγκης που περιορίζουν και αναδιανέμουν απότομα τους πόρους.

Πώς η λειψυδρία απειλεί την παγκόσμια οικονομία

Είναι γνωστό ότι για δεκαετίες οι πλούσιες χώρες θεωρούσαν τη λειψυδρία ως πρόβλημα που αφορούσε τις φτωχές χώρες και το αντιμετώπιζαν με το «παυσίπονο» της διμερούς βοήθειας. Αυτό οδήγησε σε χρόνιες υποεπενδύσεις σε τεχνολογικές λύσεις, όπως οι μονάδες αφαλάτωσης, οι οποίες παραμένουν απαγορευτικά ακριβές για γεωργική χρήση – τον τομέα απόληψης του 70% του γλυκού νερού.

Οι συγκρούσεις για το νερό, που ξεκίνησαν να αυξάνονται από τη δεκαετία του 1980, αναμένεται να εκτιναχθούν το 2023, κυρίως στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική, σε χώρες όπου σπανίζουν τα υδάτινα αποθέματα. Η λειψυδρία επίσης αναμένεται να προκαλέσει προσφυγικές ροές στη Μέση Ανατολή (Συρία, Ιράκ και Υεμένη), θα απειλήσει τις οικονομικές προοπτικές στη Βόρεια Αφρική (Αλγερία, Μαρόκο και Τυνησία) και θα εντείνει την επισιτιστική ανασφάλεια στο Κέρας της Αφρικής (Αιθιοπία, Κένυα, Σομαλία), αυξάνοντας τις τιμές των τροφίμων και αναγκάζοντας τους αγρότες να μεταναστεύσουν. Στις περιοχές που ενύπαρχουν και άλλες οικονομικές κρίσεις θα αυξηθούν οι κοινωνικές αναταραχές.

Οι προκλήσεις που αναζητούν διαχείριση

Οι ΗΠΑ θα βρεθούν αντιμέτωπες με το δίλημμα να επιλέξουν μεταξύ του να καταναλώσουν νερό για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, για τη βιομηχανική δραστηριότητα και την παραγωγή τροφίμων από τη μία πλευρά και της διατήρησης του νερού από την άλλη. Οι αγρότες, οι οποίοι εκτιμάται ότι θα υποστούν τις μεγαλύτερες συνέπειες από τους περιορισμούς στο νερό, θα κληθούν αρκετοί απ’ αυτούς να παραιτηθούν από τις αγροτικές εργασίες για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας. 

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού η Νορβηγία ενδέχεται να αναγκαστεί να περιορίσει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας για να διατηρήσει την υδροηλεκτρική ενέργεια για εγχώρια χρήση, που ενδέχεται να δημιουργήσει νομικά θέματα με την Ολλανδία και τη Γερμανία. Η πτώση της στάθμης των υδάτων στους ποταμούς Ρήνο και Πο θα διαταράξει την ποτάμια ναυσιπλοΐα, δημιουργώντας προβλήματα στην  οικονομική δραστηριότητα στη δυτική Ευρώπη.

Στη Λατινική Αμερική, εκτιμάται ότι οι πολιτικές αποφάσεις θα ωθήσουν τις βιομηχανίες έντασης νερού, όπως οι εταιρείες ποτών, να μεταφέρουν τις εγκαταστάσεις τους  από περιοχές που είναι ξηρές σε περιοχές που είναι πλούσιες σε νερό. Επιπλέον μπορεί να ακολουθήσουν το  παράδειγμα του Σαντιάγο στη Χιλή, κάνοντας εκ περιτροπής διακοπές νερού, επηρεάζοντας το λιανικό εμπόριο και τον τουρισμό.  

Κι ενώ στην ατζέντα για την κλιματική αλλαγή είναι υψηλά οι διαπραγματεύεσεις για το κλίμα και την βιοπικοιλότητα, η COP που επικεντρώνεται στην ερημοποίηση παραμένει στα χαμηλά, ελαχιστοποιώντας τις ελπίδες να υπάρξουν πρωτοβουλίες και να ληφθούν μέτρα μέσα στο 2023, όπου επενδυτές, ασφαλιστικές και ιδιωτικές εταρείες  θα κληθούν να χειριστούν μόνοι τους τη διαχείριση του κινδύνου που συνιστά πλέον η λειψυδρία. 

Οι κίνδυνοι του 2023

Η λειψυδρία δεν είναι όμως η μόνη δυσοίωνη πρόβλεψη του Εurasia Group για το 2023. Κατέχει μάλιστα την 10η θέση στη λίστα με τους μεγαλύτερους κινδύνους -προκλήσεις για το 2023 για την παγκόσμια πολιτική κοινότητα. «Παραμένουμε στα βάθη μιας γεωπολιτικής ύφεσης, με τους κινδύνους φέτος να είναι οι πιο επικίνδυνοι που έχουμε αντιμετωπίσει στα 25 χρόνια από τότε που ξεκινήσαμε το Eurasia Group» τονίζουν οι συντάκτες της έκθεσης.

Οι υπόλοιποι είναι οι ακόλουθοι:

1. Η ατίθαση Ρωσία

Οι προοπτικές για να κερδίσει η Ρωσία τον πόλεμο με την Ουκρανία μειώνονται σημαντικά το 2023 και μια ταπεινωμένη Ρωσία εκτιμάται ότι θα μετασχηματιστεί από έναν παγκόσμιο παίκτη στην πιο επικίνδυνη χώρα που θα παίζει εκτός διεθνών κανόνων, συνιστώντας μια σημαντική απειλή για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

2. Ο Μέγας Σι Τζινπίνγκ

O γενικός γραμματέας του ΚΚΚ, πρόεδρος της χώρας και επικεφαλής της πανίσχυρης στρατιωτικής επιτροπής που έχει την ευθύνη του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού Σι Τζινπίνγκ αναδείχθηκε σε αυτή τη θέση για τρίτη θητεία και κατάφερε να έχει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσίας από την εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ. Οι κίνδυνοι από την υπερσυγκέντρωση των εξουσιών εντοπίζονται στη δημόσια υγεία, στην οικονομία και στην εξωτερική πολιτική.

3. Όπλα μαζικής καταστροφής 

Οι τεχνολογικές εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη θα αποτελέσουν ένα επικίνδυνο εργαλείο για τους απολυταρχικούς ηγέτες που επιδιώκουν να υπονομεύσουν τη δημοκρατία στο εξωτερικό και να καταπνίξουν τις διαφωνίες στο εσωτερικό της χώρας τους.

4. Το σοκ του πληθωρισμού

Οι πληθωριστικές πιέσεις θα συνεχιστούν και το 2023 αφήνοντας έντονο πολιτικό και οικονομικό αποτύπωμα. Θα είναι ο κύριος μοχλός της παγκόσμιας ύφεσης, θα εντείνουν τη χρηματοπιστωτική πίεση και θα υποδαυλίσουν την κοινωνική δυσαρέσκεια και την πολιτική αστάθεια παντού.

5. Το Ιράν στη γωνία

Η πιθανότητα κατάρρευσης  του καθεστώτος είναι μικρή μεν αλλά μεγαλύτερη των τελευταίανω 40 χρόνων, ενώ δεν υπάρχει επιλεγμένος διάδοχος για τον 83χρονο ηγέτη, Αλί Χαμενεΐ. Αυτά τα προβλήματα θα μπορούσαν να δημιουργήσουν απροσδόκητες εσωτερικές διαμάχες κατά τη διάρκεια της μετάβασης και να ανοίξουν την πόρτα για το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης να επεκτείνει περαιτέρω την επιρροή του – μετατοπίζοντας το Ιράν πιο κοντά σε μια στρατιωτική δικτατορία με μια πιο επιθετική πολιτική προς την περιοχή.

6. Ενεργειακή κρίση

Παρά την υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου και φυσικού αερίου οι προβλέψεις για το δεύτερο εξάμηνο του 2023 είναι δυσοίωνες, καθώς μια σειρά από γεωπολιτικούς και οικονομικούς παράγονες αλλά και ζητήματα παραγωγής θα οδηγήσουν ανοδικά τις τιμές, που θα επιβαρύνουν το εισόδημα των καταναλωτών και τα δημοσιονομικά των κυβερνήσεων, ενώ θα βαθύνει το χάσμα μεταξύ των αναπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών  αλλά και των Ηνωμένων Πολιτειών με τις χώρες του Περσικού Κόλπου.

7. Η παγκόσμια ανάπτυξη σε δεσμά

Οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης από τη βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής έως την εκπαίδευση και τα δικαιώματα των γυναικών αφηγούνται μια ιστορία σχεδόν αδιάκοπης βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής σε όλο τον κόσμο για τις δυο τελευταίες γενιές. Δυστυχώς οι οικονομικές συνθήκες μετά την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον πληθωρισμό θα συρρικνώσουν την παγκόσμια μεσαία τάξη και δισεκατομμύρια άνθρωποι θα γίνουν πιο ευάλωτοι καθώς θα χάνονται περισσότερα οικονομικά, ασφαλιστικά και πολιτικά οφέλη.

8. Διαιρεμένες Πολιτείες της Αμερικής

Υπάρχει συνεχής κίνδυνος πολιτικής βίας στις ΗΠΑ, ακόμη και αν κάποιοι που συμμετείχαν στις ταραχές στο Καπιτώλιο οδηγούνται στη φυλακή, καθώς και το 2023 όχι απλά θα παραμείνει αλλά θα ενισχυθεί η πολιτική πόλωση.

9. Tik Tok boom

Η γενιά Z έχει τόσο την ικανότητα όσο και το κίνητρο να οργανώνεται διαδικτυακά για να αναδιαμορφώνει την εταιρική και δημόσια πολιτική, κάνοντας τη ζωή των πολυεθνικών εταιρειών δυσκολότερη παντού και διαταράσσοντας την πολιτική με το πάτημα ενός κουμπιού.