Η μόχλευση του ανθρώπινου παράγοντα για την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων

Γενικά η έκφραση μόχλευση υπογραμμίζει την επίδραση του χρέους πάνω στην αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων (χρηματοοικονομική αποδοτικότητα, βλ. Κ. Ζοπουνίδης, βασικές αρχές χρηματοοικονομικού μάνατζμεντ, εκδ. Κλειδάριθμος, 2013). Σύμφωνα με τη χρηματοοικονομική, η βελτίωση της αποδοτικότητας αυξάνει την τιμή της μετοχής στο χρηματιστήριο και κατά συνέπεια την περιουσία των μετόχων.

Στη σημερινή εποχή της αβεβαιότητας και των κινδύνων, ο στόχος των επιχειρήσεων υπερβαίνει την απλή αύξηση της κερδοφορίας τους και σκοπεύει στην αποτελεσματικότητά τους σε πολλαπλά επίπεδα και τελικά στην επιβίωσή τους (βλ. C. Zopounidis, E. Galariotis, quantitative financial risk management, ed. Wiley, 2015).

Ανθρώπινη μόχλευση

Το χάσμα μεταξύ των προσδοκιών των εργαζομένων και των στρατηγικών προκλήσεων των επιχειρήσεων δεν ήταν ποτέ τόσο μεγάλο.

Βασισμένο στον ταϊλορισμό, το σύστημα επικεντρώθηκε στην τόνωση του εργαζομένου ( κερδίζοντας χρήματα) και στον αυστηρό έλεγχο της δραστηριότητας και της συμπεριφοράς του. Ο εργαζόμενος αποδέχεται τους όρους εργασίας: ασκεί ένα επάγγελμα – ακόμα και αν δεν τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα – και η επιχείρηση του προσφέρει την ασφάλειά της απασχόλησης και τα μέσα για να καλύψει τις ανάγκες του για κοινωνική άνοδο και κατανάλωση. Ένα πρώτο πρόβλημα προέκυψε τη δεκαετία του 1970 με την πρώτη πετρελαϊκή κρίση: ο εργαζόμενος έγινε μεταβλητή προσαρμογής του κέρδους και οι απολύσεις πολλαπλασιάστηκαν.

Το συμβόλαιο με τον εργαζόμενο σπάει: η επιχείρηση δεν του εγγυάται πλέον εργασία εφ’ όρου ζωής, η ψυχολογική ασφάλεια εξαφανίζεται. Οι σημερινές μέθοδοι μάνατζμεντ ενθαρρύνουν την υπακοή, αλλά καταπνίγουν την ατομική πρωτοβουλία και την υπευθυνότητα. Είναι αντιφατικές με τις έννοιες του κινήτρου, της επίδοσης και της εκπλήρωσης.

Έτσι, η μόχλευση σε επίπεδο ανθρώπινου παράγοντα, πρέπει να δώσει στο άτομο ένα ευνοϊκό πλαίσιο για τα κίνητρά του και την έκφραση των ταλέντων του. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένας στόχος διαφορετικός από το κέρδος με κάθε θυσία, ο οποίος δεν έχει τη δύναμη να κινητοποιήσει την ανθρώπινη ενέργεια. Αυτό απαιτεί τη δημιουργία ενός πλαισίου συνεργασίας στο οποίο οι άνθρωποι θα αισθάνονται ικανοί και αυτόνομοι και θα ενθαρρύνει τις εργασιακές σχέσεις και τις στιγμές του δεσμού.

* Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France, CIHEAM – International Center for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, France, Greece