Βρετανία: Πνίγονται στα χρέη οι εταιρείες νερού [γράφημα]

Τα ιδιωτικοποιημένα μονοπώλια του νερού στη Βρετανία -και ιδιαίτερα η μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου η Thames Water- πνίγονται τώρα στα χρέη παρά το γεγονός ότι τα προηγούμενα χρόνια μοίραζαν καλά μερίσματα στους μετόχους.

Βρετανία: Αδυνατούν να πληρώσουν δάνεια και λογαριασμούς 12,8 εκατ. νοικοκυριά

Η κακοδιαχείριση και η αύξηση του κόστους δανεισμού που έκανε ακόμη πιο ακριβή την εξυπηρέτηση χρέους κάνουν τις εταιρείες αυτές να στρέφονται τώρα ξανά προς την κυβέρνηση και να ζητούν χρήματα φορολογουμένων για να σωθούν μετά. Δεκαετίες ανύπαρκτων επενδύσεων έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στις υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης, με την ίδια την Thames Water να παραδέχεται ότι περίπου το 24% του νερού που παρέχει στους πελάτες χάνεται λόγω διαρροών. Επίσης η εταιρεία ανακοίνωσε 8.000 διαρροές λυμάτων στην τελευταία της ετήσια έκθεση το Σεπτέμβριο του 2022. Την ίδια ώρα οι αντιδράσεις πληθαίνουν καθώς πολλές από τις εταιρείες αυτές πετούν λύματα σε θάλασσες και ποταμούς.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Thames Water που παρέχει υπηρεσίες ύδρευσης σε 15 εκατ. πελάτες -μιάμισι φορές τον πληθυσμό της Ελλάδος- μπορεί τώρα να χρειαστεί να κρατικοποιηθεί για να σωθεί αφού έχει συσσωρεύσει καθαρά χρέη 13,8 δις στερλινών (16 δισ. ευρώ). Τα χρέη όλου του κλάδου υπολογίζονται πλέον σε 60 δις στερλίνες ή σχεδόν 70 δις ευρώ.

Στο τραπέζι πιθανή κρατικοποίηση

Την ώρα που η Thames Water χρειάζεται τώρα επειγόντως χρήματα με την κυβέρνηση του βρετανού πρωθυπουργού Ρίσκι Σούνακ να ζυγίζει τις επιλογές της.

Η είδηση ότι η εν λόγω εταιρεία χρειάζεται περισσότερα κεφάλαια ήρθε μόλις μια μέρα μετά την παραίτηση της επικεφαλής Σάρα Μπέντλεϊ με άμεση ισχύ την προηγούμενη εβδομάδα, μετά από τρία χρόνια στο πόστο αυτό. Η εταιρεία βρίσκεται στο δεύτερο έτος της εφαρμογής οκταετούς σχεδίου ανάκαμψης για την αντιμετώπιση της παλαιότητας των υποδομών, την αντιμετώπιση των διαρροών και τη μείωση της ρύπανσης στα ποτάμια, μετά από δεκαετία υποεπενδύσεων στον κλάδο.  Μάλιστα η Thames Water η οποία έλαβε 500 εκατομμύρια στερλίνες (580 εκατ. ευρώ) από τους μετόχους τον Μάρτιο, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι χρειάζεται πολύ περισσότερα.

Ακόμη και σε πολιτικό, όχι μόνο σε οικονομικό, επίπεδο η αβεβαιότητα γύρω από την Thames Water είναι ιδιαίτερα επιζήμια για τον Σούνακ αφού δέχεται επίθεση από την αντιπολίτευση των Εργατικών ότι το Συντηρητικό Κόμμα άφησε τις υπηρεσίες στη χώρα να καταρρεύσουν.

Κέρδη και μερίσματα αλλά καθόλου επενδύσεις

Μια διάσωση της εταιρείας που θα χρηματοδοτείται από τους φορολογούμενους μπορεί να αποβεί πολιτική καταστροφή για την κυβέρνηση των Συντηρητικών, είπε στο Bloomberg κυβερνητικός σύμβουλος υπό καθεστώς ανωνυμίας. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος αντίδρασης των ψηφοφόρων, δεδομένων των μερισμάτων και των κερδών που μοιράζουν οι εταιρείες ύδρευσης για τόσα πολλά χρόνια, αναφέρεται.

Το επιτελείο της βρετανικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων από το Υπουργείο Οικονομικών και την υπηρεσία προστασία του περιβάλλοντος, Defra, διεξάγουν έκτακτες συνομιλίες με τη ρυθμιστική αρχή για την ύδρευση, Ofwat, για το μέλλον του Thames Water, σύμφωνα με δημοσιεύματα βρετανικών μέσων ενημέρωσης.

Μια σκέψη θα ήταν να τεθεί η εταιρεία σε ένα ειδικό καθεστώς διαχείρισης που ουσιαστικά μεταφέρει την εταιρεία σε προσωρινή ιδιοκτησία του δημοσίου. Ο μεγαλύτερος μέτοχος της εταιρείας είναι το Ontario Municipal Employees Retirement System, το οποίο κατέχει ποσοστό περίπου 32%. Το Universities Superannuation Scheme,  συνταξιοδοτικό ταμείο για το ακαδημαϊκό προσωπικό των πανεπιστημίων του Ηνωμένου Βασιλείου, κατέχει σχεδόν το 20%. Άλλοι μεγάλοι επενδυτές περιλαμβάνουν τα κρατικά επενδυτικά ταμεία της Κίνας και του Άμπου Ντάμπι, καθώς και την British Columbia Investment Management Corporation, η οποία επενδύει για λογαριασμό εργαζομένων του δημόσιου τομέα του Καναδά.

Ιδιωτικοποιήσεις από τη Θάτσερ

Η συγκεκριμένη εταιρεία ύδρευσης -και όχι μόνο- βρίσκεται στο επίκεντρο συγκρούσεων δεκαετιών για το μέγεθος του βρετανικού κράτους, αφού ο κλάδος του νερού ιδιωτικοποιήθηκε ήδη από το 1989 υπό την τότε πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ.

Η φυγή ωστόσο των επιχειρήσεων κοινής ωφελείας από τα χέρια του κράτους παραμένει αμφιλεγόμενη, ειδικά με τα σημερινά μεγάλα προβλήματα. Επτά στους δέκα Βρετανούς πιστεύουν ότι οι εταιρείες ύδρευσης πρέπει να κρατικοποιηθούν, σύμφωνα με δημοσκόπηση του YouGov που παρουσίασε το Bloomberg.

Γιατί απέτυχαν οι ιδιωτικοποιήσεις στο νερό

Τα προβλήματα της Thames Water ξεκίνησαν ήδη από τη δεκαετία του 1980 όταν έγιναν και οι ιδιωτικοποιήσεις στο νερό από τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Οι εταιρείες ύδρευσης της Βρετανίας ήταν μια κακή επιλογή για ιδιωτικοποίηση, όπως δείχνουν στοιχεία του Reuters: «είναι φυσικά μονοπώλια, με περιορισμένο ανταγωνισμό και μεγάλες επενδυτικές ανάγκες, που περιορίζουν το πεδίο απόδοσης για τους μετόχους. Αλλά ήταν επίσης χωρίς χρέη, δίνοντας στους μετόχους έναν εύκολο τρόπο να βγάλουν χρήματα». Επειδή η ρυθμιστική αρχή ύδρευσης Ofwat ανέλαβε δεδομένο επίπεδο χρέους κατά τον καθορισμό των επιτρεπόμενων αποδόσεων κεφαλαίου του κλάδου – και συνεπώς των λογαριασμών των καταναλωτών – οποιοσδήποτε επιπλέον δανεισμός επιπλέον θα μείωνε το κόστος του κεφαλαίου, εξοικονομώντας περισσότερα για τους μετόχους. Η κίνηση της ρυθμιστικής αρχής να διατηρήσει τις τιμές σε χαμηλά επίπεδα ενθάρρυνε επίσης τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να δανειστούν περισσότερο, προκειμένου να αυξήσουν τις αποδόσεις. Η αύξηση των επιτοκίων δεν βοήθηκε στην κατάσταση.

Επιπλέον, παρά τα σταθερά έσοδά τους οι εταιρείες ύδρευσης δεν μπορούν να μειώσουν γρήγορα τον δανεισμό τους. Η Thames Water έχει ελάχιστες ελεύθερες ταμειακές ροές με την κερδοφορία της να παραμείνει κολλημένη γύρω από την ίδια περιοχή περιθωρίου 50% προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων κι έχει υψηλές επενδυτικές ανάγκες. Ως εκ τούτου, το χρέος της αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια