Κλιματική αλλαγή: Η αιτία πίσω από την ταχύτατη εναλλαγή ακραίων καιρικών φαινομένων

Καύσωνες υπήρξαν πολλοί στο παρελθόν. Το ίδιο και πλημμύρες, ξηρασίες και άλλα ακραία φαινόμενα. Όμως δεν υπήρξε άλλη εποχή στην πρόσφατη ανθρώπινη ιστορία που τα ακραία φαινόμενα να διαδέχονται με τέτοια ιλιγγιώδη ταχύτητα το ένα το άλλο.

Καύσωνας «Κλέων»: Συνεχίζονται τα 44άρια και την ερχόμενη εβδομάδα

«Ο αριθμός των ταυτόχρονων ακραίων καιρικών φαινομένων που βλέπουμε αυτή τη στιγμή στο βόρειο ημισφαίριο φαίνεται να ξεπερνά οτιδήποτε άλλο, τουλάχιστον στη μνήμη μου», λέει στο CNBC ο Μάικλ Μαν, καθηγητής γεωεπιστημών και περιβαλλοντικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.

Όπως σημειώνει το αμερικανικό δίκτυο, σε παγκόσμιο επίπεδο ο φετινός ήταν ο θερμότερος Ιούνιος εδώ και 174 χρόνια, από όταν η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (ΝΟΑΑ) άρχισε να κρατά σχετικά αρχεία. Ήταν ο 47ος συνεχόμενος Ιούνιος και ο 532ος συνεχόμενος μήνας κατά τον οποίο οι μέσες θερμοκρασίες ήταν πάνω από το μέσο όρο του 20ού αιώνα.

Η ποσότητα του θαλάσσιου πάγου που μετρήθηκε τον Ιούνιο ήταν η χαμηλότερη καταγεγραμμένη σε παγκόσμιο επίπεδο για τον συγκεκριμένο μήνα, κυρίως λόγω των χαμηλών επιπέδων θαλάσσιου πάγου στην Ανταρκτική, επίσης σύμφωνα με τη NOAA.

Τον ίδιο μήνα καταγράφηκαν εννέα τροπικοί κυκλώνες, δηλαδή καταιγίδες με ταχύτητα ανέμου άνω των 74 μιλίων ανά ώρα. Η παγκόσμια συσσωρευμένη ενέργεια των κυκλώνων, ένα μέτρο της συλλογικής διάρκειας και της ισχύος των τροπικών καταιγίδων, τον Ιούνιο ήταν σχεδόν διπλάσια από τη μέση τιμή της για την περίοδο 1991-2020, σύμφωνα με τη NOAA.

Καύσωνες, πλημμύρες και πυρκαγιές

Τώρα, μεγάλο τμήμα των ΗΠΑ, όπως και η νότια Ευρώπη, πλήττονται από ένα σαρωτικό κύμα καύσωνα με τις θερμοκρασίες στις ερήμους της Καλιφόρνια, της Νεβάδα και της Αριζόνα να ξεπερνούν τους 49 βαθμούς Κελσίου. Την ίδια στιγμή όμως στο Βερμόντ, στα βορειοανατολικά σύνορα της χώρας, καταγράφηκε ρεκόρ βροχόπτωσης. «Οι πλημμύρες που βιώνουμε σε όλο το Βερμόντ είναι ιστορικές και καταστροφικές», δήλωσε την Τρίτη ο κυβερνήτης της περιοχής, Φιλ Σκοτ.

Λίγο νωρίτερα, στα τέλη Ιουνίου, στον Καναδά έσπασε το ρεκόρ όλων των εποχών αναφορικά με την έκταση που έχει καταστραφεί από πυρκαγιές σε μια σεζόν, καθώς 18,8 εκατομμύρια στρέμματα αποτεφρώθηκαν. Άλλα 23 εκατομμύρια στρέμματα προστέθηκαν έκτοτε στις καμένες εκτάσεις, καθώς οι θερμοκρασίες – ρεκόρ μετατρέπουν τη βλάστηση σε προσάναμμα. Ο καπνός από τις πυρκαγιές «έπνιξε» μεγάλες περιοχές των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα σε διάφορα μέρη να καταγραφεί η χειρότερη ποιότητα αέρα παγκοσμίως.

Συνολικά 18 ακραία καιρικά φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένων ανεμοστρόβιλων, ισχυρών ανέμων, χαλαζοπτώσεων, τροπικών κυκλώνων, πλημμυρών, ξηρασίας, καύσωνα και πυρκαγιών, σάρωσαν τις ΗΠΑ το 2022 προκαλώντας καταστροφές ύψους πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μέσα στους πρώτους έξι μήνες του 2023, ήδη έχουν καταγραφεί 12 αντίστοιχα ακραία φαινόμενα.

«Φέτος είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα σπάσει τα ρεκόρ αναφορικά με τον αριθμό των ακραίων καιρικών φαινομένων», δήλωσε στο CNBC ο Paul Ullrich, καθηγητής περιφερειακής και παγκόσμιας μοντελοποίησης του κλίματος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις.

Υπεύθυνη, η υπερθέρμανση του πλανήτη

Οι επιστήμονες ξεκαθαρίζουν ότι τα φαινόμενα «αγριεύουν» λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

«Η δική μας έρευνα δείχνει ότι η παρατηρούμενη τάση προς συχνότερα επίμονα καλοκαιρινά ακραία καιρικά φαινόμενα – κύματα καύσωνα, πλημμύρες, – οφείλεται στην ανθρωπογενή αύξηση της θερμοκρασίας», δήλωσε ο Μαν στο CNBC.

Ο Ullrich συμφωνεί. «Η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των κυμάτων καύσωνα, των πλημμυρών και των πυρκαγιών μπορεί να αποδοθεί άμεσα στην κλιματική αλλαγή», δηλώνει. «Μέσω της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, έχουμε παγιδεύσει περισσότερη θερμότητα κοντά στην επιφάνεια, οδηγώντας σε αύξηση της θερμοκρασίας, περισσότερη υγρασία στον αέρα και ξηρότερη επιφάνεια της γης», εξηγεί. «Οι επιστήμονες είναι εξαιρετικά βέβαιοι ότι η αυξανόμενη συχνότητα και ένταση των ακραίων φαινομένων είναι άμεση συνέπεια της ανθρώπινης τροποποίησης του κλιματικού συστήματος».

Το El Niño

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, φέτος εκδηλώνεται και το φαινόμενο με την ονομασία «El Niño» – και όπως χαρακτηριστικά σημειώνει το CNBC, «είναι σαν να προσθέτεις καύσιμα σε μια φωτιά που ήδη σιγοκαίει».

Το El Niño είναι σαν να προσθέτεις ελαφρύτερο καύσιμο σε μια φωτιά που ήδη σιγοκαίει. «Λόγω του El Niño οι θερμοκρασίες ωθούνται υψηλότερα παγκοσμίως, επιτείνοντας περαιτέρω τις αυξήσεις της θερμοκρασίας που προκαλούνται από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου», δήλωσε ο Ullrich.

Αυτός ο συνδυασμός της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής και του El Niño «εντείνει ορισμένα από αυτά τα ακραία φαινόμενα», δήλωσε ο Μαν.

Το El Niño, που στα ισπανικά σημαίνει «μικρό αγόρι», εκδηλώνεται όταν οι συνήθεις άνεμοι που πνέουν δυτικά κατά μήκος του ισημερινού εξασθενούν και θερμότερα νερά ωθούνται ανατολικά, προς τη δυτική ακτή της Αμερικής. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένα μέτριο έως ισχυρό El Niño το φθινόπωρο και το χειμώνα συσχετίζεται με υγρότερες από το μέσο όρο συνθήκες από τη νότια Καλιφόρνια έως την ακτή του Κόλπου και ξηρότερες από το μέσο όρο συνθήκες στο βορειοδυτικό τμήμα του Ειρηνικού και την κοιλάδα του Οχάιο.

Όταν η υπερθέρμανση του πλανήτη και το El Niño «χτυπούν» ταυτόχρονα, «μπορεί να είναι δύσκολο να διαχωρίσουμε τι είναι απλώς ένα καιρικό φαινόμενο και τι αποτελεί μέρος μιας μεγαλύτερης τάσης», δήλωσε στο CNBC ο Τίμοθι Κάντι, καθηγητής στο τμήμα ατμοσφαιρικών και ωκεάνιων επιστημών του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ.

Φονικό «κοκτέιλ»

Αυτό όμως που είναι σαφές είναι ότι η κλιματική αλλαγή καθιστά πιο πιθανό να συμβεί ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο.

«Οι υψηλότερες θερμοκρασίες λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι αδιαμφισβήτητες και με κάθε βαθμό αύξησης πολλαπλασιάζουμε το ενδεχόμενο να έχουμε ένα ακραίο κύμα καύσωνα. Στις υγρότερες περιοχές του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των βορειοανατολικών ΗΠΑ, αναμένουμε περισσότερες βροχές και πιο έντονες καταιγίδες», δήλωσε ο Ullrich στο CNBC. «Για να αποφύγουμε ακόμη πιο ακραίες αλλαγές, πρέπει τόσο να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα όσο και να δράσουμε για να καθαρίσουμε τη μολυσμένη ατμόσφαιρα».

Και όσο οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο τα ακραία καιρικά φαινόμενα εμφανίζονται ολοένα και συχνότερα.