Ευκαιρία εκσυγχρονισμού

Τα Κράτη-Μέλη της ΕΕ έχουν υποχρέωση μεταφοράς, έως 15 Νοεμβρίου 2024, στο εθνικό δίκαιο της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2022/2041 για επαρκείς κατώτατους μισθούς. Αυτό για την Ελλάδα είναι μία μεγάλη ευκαιρία εκσυγχρονισμού.

Πρώτον, γιατί προβλέπει σαφή εθνικά κριτήρια καθορισμού και επικαιροποίησης των κατώτατων μισθών. Αποδεσμεύοντάς τους από «εκλογικούς κύκλους» και «πολιτευτικές» εξυπηρετήσεις.

Τέσσερα ελάχιστα κριτήρια αφορούν α) αγοραστική δύναμη, β) γενικό επίπεδο μισθών και κατανομή τους, γ) ρυθμό αύξησης των μισθών, δ) εθνικά επίπεδα και εξελίξεις, μακροπρόθεσμα, στην παραγωγικότητα.

Επιπλέον επιτρέπει, αξιοποιώντας αντικειμενικά κριτήρια, όπως τα προαναφερθέντα, και διαθέσιμους οικονομικούς δείκτες, να χρησιμοποιούνται «αυτοματισμοί» και αλγόριθμοι στην αναπροσαρμογή των νομίμων κατωτάτων μισθών (όπως γίνεται επιτυχώς σε άλλα κράτη–μέλη, π.χ. Γαλλία). Υπό την προϋπόθεση ότι οι αλγόριθμοι δεν οδηγούν σε μείωση του νόμιμου κατώτατου μισθού.

Η Οδηγία εισφέρει ενδεικτικές τιμές αναφοράς ως προς την εκτίμηση της επάρκειας των νομίμων κατωτάτων μισθών. Υιοθετεί τιμές αναφοράς της εκτενούς διεθνούς οικονομικής βιβλιογραφίας, το 60 % του ακαθάριστου διάμεσου μισθού, το 50 % του ακαθάριστου μέσου μισθού. Εάν ο κατώτατος μισθός θα ορίζεται με κυβερνητική απόφαση ή εθνική συμφωνία ή εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας είναι αρμοδιότητα των Κρατών-Μελών.

Δεύτερον, γιατί η Οδηγία προβλέπει την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών. Οι σχετικές προβλέψεις της «εμπνέονται» από τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και τις Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας του ILO. Έναντι των οποίων η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της ΕΕ που έχει ακόμη σοβαρές εκκρεμότητες.

Για να συμμορφωθεί η Ελλάδα με το γράμμα και το πνεύμα της Οδηγίας για την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων πρέπει να πάψει να αυτοεξαιρείται από το άρθρο 6 του Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος της συλλογικής διαπραγμάτευσης. Ουσιαστική συμμόρφωση με την Οδηγία προϋποθέτει κύρωση του άρθρου 6 του ΑνΕΚΧ.

Προϋποθέτει επίσης συμμόρφωση με αλλεπάλληλες αποφάσεις και συστάσεις του ILO (Διεθνές Γραφείο Εργασίας) που κρίνουν το σύστημα υποχρεωτικής διαιτησίας στην Ελλάδα, ασύμβατο και αντίθετο με την Διεθνή Σύμβαση Εργασίας 98 για τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις, από την οποία «εμπνέεται» και η Ευρωπαϊκή Οδηγία.

Ο κ. Χρήστος Α. Ιωάννου είναι μέλος της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μεταφορά της Οδηγίας 2022/2041.