Ο θρίαμβος των αισιόδοξων

Αν έλεγε κάποιος, μόλις πριν από 10 χρόνια, τον Ιούνιο του 2015, ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να επενδύσει κάποιος στην Ελλάδα και να γίνει πλούσιος, λογικά θα τον περνούσαμε για τρελό. Λίγες μέρες μετά οι τράπεζες έκλεισαν και οι εμπορικές σχέσεις με το εξωτερικό μηδενίστηκαν. Οι άνθρωποι στέκονταν στην ουρά για να σηκώσουν 60 ευρώ ο καθένας. Κι όμως όποιος επένδυσε τότε (δεν εννοώ αυτούς που το έκαναν για να ξεφορτωθούν μετρητά που φοβόντουσαν ότι θα κουρευτούν) στην αγορά ενός σπιτιού, ενδεχομένως μετοχών στο χρηματιστήριο ή ακόμα οι πιο προχωρημένοι κρατικών ομολόγων, σήμερα έχουν βγάλει πολλά λεφτά. Η ευκαιρία ήταν εκεί για όλους, οι περισσότεροι δεν είχαν ούτως ή άλλως τη δυνατότητα να την πιάσουν, αλλά πολλοί που είχαν τα χρήματα δεν έκαναν απολύτως τίποτα και δεν την εκμεταλλεύτηκαν.

Σε ένα από τα κλασικά κείμενα των οικονομικών με τίτλο «Ο Θρίαμβος των Αισιόδοξων», τρεις ακαδημαϊκοί (Elroy Dimson, Paul Marsh, Mike Staunton) μελέτησαν τις αποδόσεις των περιουσιακών στοιχείων στον ανεπτυγμένο κόσμο τον 20ό αιώνα. Απέδειξαν ότι οι αισιόδοξοι το 1950 κέρδισαν. Ηταν αυτοί που δεν φοβήθηκαν μια πυρηνική σύρραξη, προέβλεψαν τα μεταπολεμικά θαύματα της Γερμανίας και της Ιαπωνίας, την άνοδο της Κίνας. Η αισιοδοξία θριάμβευσε και αποδείχτηκε στην πράξη ότι ήταν εξαιρετική ιδέα να αγοράσει κάποιος μετοχές το 1950, όπως τελικά εκ του αποτελέσματος ήταν εξαιρετική ιδέα να επενδύσει κάποιος στην Ελλάδα το 2015.

Στις μέρες μας, το 2024 εδώ στην Ελλάδα, έχουν πάρει κεφάλι και πάλι οι απαισιόδοξοι και φοβούνται και τη σκιά τους. Γύρω μας υπάρχουν παντού αξίες, τις οποίες δημιουργούν η άνοδος του ΑΕΠ, η πολιτική σταθερότητα, η γεωπολιτική αναβάθμιση της χώρας λόγω των πολεμικών συρράξεων στην περιοχή μας. Οι περισσότερες από αυτές τις ευκαιρίες βρίσκονται μπροστά στα μάτια μας. Κι όμως οι περισσότεροι επενδυτές επιλέγουν τα «σιγουράκια». Οι περισσότερες τοποθετήσεις ακόμα και από τους πιο πλούσιους και κατά τεκμήριο πιο… έξυπνους Ελληνες γίνονται για παράδειγμα στο real estate. Αγοράζεται ό,τι πωλείται παρά το γεγονός ότι αυτό γίνεται σε τιμές παραφουσκωμένες, μόνο και μόνο γιατί υπάρχει η προσδοκία εξασφάλισης ενός σταθερού εισοδήματος από τα μισθώματα. Επενδυτές που κατά τα άλλα αναζητούν το ρίσκο και διαφημίζουν την οξυδέρκειά τους, μιλώντας για την ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου, επεκτείνονται μέχρι τον… τουρισμό. Μέχρι δηλαδή τον κλάδο που όλοι ανησυχούν για την υπερβολική εξάρτηση της οικονομίας.

Οι ίδιοι απαισιόδοξοι ανησυχούσαν πριν από τις εκλογές του 2019 για το δημόσιο χρέος και τις τράπεζες. Το πρώτο είναι εδώ και καιρό από τα πιο ρυθμισμένα της Ευρώπης και μειώνεται σταθερά ως ποσοστό του συνεχώς αυξανόμενου ΑΕΠ. Οι τράπεζες από την αβεβαιότητα για τα κόκκινα δάνεια έχουν περάσει στον σχεδόν μηδενισμό τους και οι ρυθμοί χρηματοδότησης είναι πιθανό μέσα στο 2025 να έχουν επιστρέψει εκεί που ήταν πριν από την οικονομική κρίση. Ιδιωτικοποιήσεις έγιναν, το Ασφαλιστικό λύθηκε, δημοσιονομικά είμαστε ασφαλείς, το πολιτικό κλίμα παραμένει σχετικά ήπιο και μια εικόνα αξιοπιστίας, τη μεγαλύτερη της τελευταίας 15ετίας, αποπνέει η χώρα. Το καλό σενάριο έχει επιβεβαιωθεί για τα περισσότερα από όσα θεωρούνταν σημαντικά πριν από 10 χρόνια. Υπάρχουν προβλήματα και εμπόδια; Οσα θέλετε. Γεωπολιτική αστάθεια, χρόνιες αδυναμίες, έλλειψη σχεδίου για την περίοδο μετά το 2027. Εξαρτάται τι επιλέγετε να δείτε. Οι αισιόδοξοι λατρεύουν τα εμπόδια. Οι απαισιόδοξοι δεν προσπαθούν ούτε καν να τα παρακάμψουν. Αλλά οι χώρες που προοδεύουν προχωρούν με τους αισιόδοξους.