Κομισιόν: «Στοπ» στο ρωσικό αέριο από το 2028

Η Κομισιόν πρότεινε σήμερα τη θέσπιση μίας νομικά δεσμευτικής απαγόρευσης στις εισαγωγές ρωσικού αερίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως το τέλος του 2027, αξιοποιώντας νομικά εργαλεία που διασφαλίζουν ότι το σχέδιο δεν μπορεί να μπλοκαριστεί από την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.

Οι προτάσεις της Επιτροπής περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ σκοπεύει να κατοχυρώσει νομικά τη δέσμευσή της για τον τερματισμό των μακροχρόνιων ενεργειακών σχέσεων με τον πρώην βασικό προμηθευτή αερίου της Ευρώπης, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022.

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που παρουσίασε η Επιτροπή, η απαγόρευση θα εφαρμοστεί σταδιακά. Από την 1η Ιανουαρίου 2026, θα απαγορευτούν οι εισαγωγές που βασίζονται σε νέα ρωσικά συμβόλαια αγωγών αερίου και LNG, τα οποία θα υπογραφούν εντός του υπόλοιπου του τρέχοντος έτους.

Οι εισαγωγές που βασίζονται σε βραχυπρόθεσμα ρωσικά συμβόλαια αερίου, δηλαδή διάρκειας μικρότερης του ενός έτους και που έχουν υπογραφεί πριν από τις 17 Ιουνίου 2025, θα απαγορευτούν από τις 17 Ιουνίου του επόμενου έτους. Τέλος, οι εισαγωγές που βασίζονται σε υφιστάμενα μακροπρόθεσμα ρωσικά συμβόλαια θα απαγορευτούν από την 1η Ιανουαρίου 2028, ουσιαστικά τερματίζοντας τη χρήση ρωσικού αερίου από την ΕΕ μέχρι τότε, όπως σημειώνει το Reuters.

Η Ουγγαρία και η Σλοβακία, που εξακολουθούν να εισάγουν ρωσικό αέριο μέσω αγωγών και έχουν εκφράσει αντιρρήσεις στα σχέδια της ΕΕ, θα έχουν προθεσμία έως την 1η Ιανουαρίου 2028 για να διακόψουν τις εισαγωγές τους, συμπεριλαμβανομένων και αυτών με βραχυπρόθεσμα συμβόλαια.

Εταιρείες όπως η TotalEnergies και η Naturgy διατηρούν συμβόλαια για ρωσικό LNG που εκτείνονται έως και τη δεκαετία του 2030. Παράλληλα, τα τερματικά LNG της ΕΕ θα απαγορευτεί σταδιακά να παρέχουν υπηρεσίες σε πελάτες από τη Ρωσία, ενώ οι εταιρείες που εισάγουν ρωσικό αέριο θα υποχρεούνται να γνωστοποιούν πληροφορίες για τα συμβόλαιά τους στις ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές.

Το σχέδιο της Κομισιόν

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν, δήλωσε τη Δευτέρα ότι τα μέτρα έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι νομικά επαρκή, επιτρέποντας στις εταιρείες να επικαλεστούν τον όρο «ανωτέρας βίας» για να διακόψουν τα συμβόλαιά τους με τη Ρωσία.

Η Σλοβακία και η Ουγγαρία, που επιδιώκουν να διατηρήσουν στενές πολιτικές σχέσεις με τη Ρωσία, υποστηρίζουν ότι η μετάβαση σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών. Έχουν δεσμευτεί να μπλοκάρουν κυρώσεις στη ρωσική ενέργεια, οι οποίες απαιτούν ομοφωνία μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, και έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους στην απαγόρευση.

Για να παρακάμψει αυτό το εμπόδιο, η Επιτροπή βασίζει την προτεινόμενη απαγόρευση στο ευρωπαϊκό εμπορικό και ενεργειακό δίκαιο, μια νομική βάση που μπορεί να εγκριθεί με ενισχυμένη πλειοψηφία κρατών-μελών και πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Σήμερα, περίπου το 19% του ευρωπαϊκού αερίου εξακολουθεί να προέρχεται από τη Ρωσία, κυρίως μέσω του αγωγού TurkStream και φορτίων LNG, ποσοστό σημαντικά μειωμένο σε σχέση με το 45% πριν από το 2022. Για να καλύψει το κενό από τη μείωση των ρωσικών προμηθειών, η ΕΕ έχει ανακοινώσει ότι θα ενισχύσει την παραγωγή καθαρής ενέργειας και ενδέχεται να αυξήσει τις εισαγωγές αμερικανικού LNG.

Η Ισπανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Γαλλία εξακολουθούν να εισάγουν ρωσικό LNG, ωστόσο όλες έχουν δηλώσει ότι στηρίζουν πλήρως την απαγόρευση, επισημαίνοντας ότι πρέπει να είναι νομικά ισχυρή ώστε να προστατεύονται οι εταιρείες από κυρώσεις ή διαιτητικές διαδικασίες.

Νομικοί επισημαίνουν ότι θα είναι δύσκολο να εξαλειφθεί πλήρως ο κίνδυνος για τις εταιρείες εάν η ΕΕ δεν επιβάλει κυρώσεις. Όπως ανέφερε αξιωματούχος της Επιτροπής, «η διαιτησία είναι πιθανή. Περιμένουμε ότι κάποιοι από τους συμβαλλόμενους εταίρους ίσως προσφύγουν στα δικαστήρια».