Την αποτελεσματικότητα της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ ως επενδυτικού προγράμματος αξιολογεί πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία εστιάζει σε δύο βασικά ερωτήματα: ποιες επιχειρήσεις λαμβάνουν ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και πώς η λήψη αυτής της χρηματοδότησης επηρεάζει την απόδοση των επιχειρήσεων. Αν και το υπό εξέταση διάστημα αφορά τα έτη από το 2014 έως το 2020, εν τούτοις συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι αποτελεί ένα καλό εργαλείο και για το μέλλον.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις παρουσίασαν μεγαλύτερη αύξηση παραγωγικότητας μετά τη λήψη επιχορηγήσεων σε σύγκριση με άλλες χώρες
Τα ευρήματα των αναλυτών της ΕΚΤ δείχνουν ότι η χρηματοδότηση τείνει να κατανέμεται σε επιχειρήσεις που ήδη αποδίδουν σχετικά καλά, και ότι οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν ευρωπαϊκή χρηματοδότηση βιώνουν μια διαρκή αύξηση της παραγωγικότητας περίπου κατά 3% μετά από 4 χρόνια, με τις μικρότερες και περισσότερο χρηματοδοτικά περιορισμένες επιχειρήσεις να εμφανίζουν σχετικά μεγαλύτερες βελτιώσεις. Επιπλέον, η χρηματοδότηση που στοχεύει σε «επενδύσεις ΜμΕ» τείνει να ενισχύει την απόδοση των επιχειρήσεων δυσανάλογα περισσότερο από άλλες κατηγορίες, ενώ τα έργα που κατευθύνονται προς την «πράσινη μετάβαση» φαίνεται να είναι συγκριτικά λιγότερο ωφέλιμα.
ΔΕΙΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤ
Τα βασικά ευρήματα για την περίοδο:
- Οι επιδοτήσεις αυξάνουν την πιθανότητα υλοποίησης επενδύσεων.
- Οι θετικές επιδράσεις είναι ισχυρότερες σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ).
- Υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά χώρα και περιφέρεια.
Οι αναφορές στην Ελλάδα
Οι ελληνικές επιχειρήσεις αναφέρονται ως εντατικοί χρήστες ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, ιδιαίτερα μέσω των ΕΣΠΑ (Operational Programmes of EU Cohesion Policy) . Η μελέτη σημειώνει ότι στην Ελλάδα, οι επιδοτήσεις της Πολιτικής Συνοχής έχουν ιδιαίτερη σημασία λόγω της περιορισμένης πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό μετά την κρίση χρέους .
Αναφέρεται ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις παρουσίασαν μεγαλύτερη αύξηση παραγωγικότητας μετά τη λήψη επιχορηγήσεων σε σύγκριση με άλλες χώρες . Και τονίζεται ότι η Ελλάδα είναι από τις χώρες που εξαρτώνται περισσότερο από τα κονδύλια της ΕΕ για την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων .
1. Εξάρτηση από τα ευρωπαϊκά κονδύλια
Ειδικότερα η Ελλάδα είναι από τις χώρες με υψηλή εξάρτηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία για την τόνωση των επενδύσεων. Τα κονδύλια ΕΣΠΑ αποτελούν βασικό εργαλείο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα σε περιόδους περιορισμένης πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό μετά την κρίση.
Στη χώρα μας καταγράφηκαν 36.379 ωφελούμενοι οργανισμοί (beneficiaries).
Οι ελληνικές επιχειρήσεις που έλαβαν επιχορηγήσεις εμφάνισαν σημαντική αύξηση παραγωγικότητας, ιδιαίτερα ΜΜΕ και επιχειρήσεις με χρηματοδοτικούς περιορισμούς. Το αποτέλεσμα ήταν πιο έντονο σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ, καθώς οι επιδοτήσεις υποκατέστησαν την έλλειψη τραπεζικής χρηματοδότησης.
Σύμφωνα με την ΕΚΤ τα προγράμματα ΕΣΠΑ στην Ελλάδα επικεντρώθηκαν σε:
- Ενίσχυση ΜμΕ (ανταγωνιστικότητα, καινοτομία, εκσυγχρονισμός).
- Πράσινη μετάβαση (ενεργειακή αποδοτικότητα, ανανεώσιμες πηγές).
- Κοινωνική συνοχή (ανεργία νέων, κοινωνικές δομές).
- Παρότι τα «πράσινα» έργα είχαν μικρότερη επίδραση στην παραγωγικότητα, συνέβαλαν στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Πώς βοηθά η χρηματοδότηση
Για το σύνολο της Ευρώπης, η ανάλυση δείχνει ότι η χρηματοδότηση τείνει να κατανέμεται σε επιχειρήσεις που ήδη αποδίδουν σχετικά καλά, αλλά είναι λιγότερο κεφαλαιοεντατικές και με οικονομικούς περιορισμούς. Κατά μέσο όρο, οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν χρηματοδότηση βιώνουν μια απότομη αύξηση του κεφαλαίου, το οποίο αυξάνεται κατά 15% μετά από ένα έτος, και μια σταδιακή αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών, η οποία ανεβαίνει από 1% μετά από ένα έτος σε περίπου 3% μετά από 4 χρόνια.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι μικρότερες επιχειρήσεις βιώνουν σχετικά μεγαλύτερες βελτιώσεις, γεγονός που δείχνει ότι η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση παίζει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της παραγωγικότητας και της ανάπτυξης κεφαλαίου στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ).
Επιπλέον, οι επιχειρήσεις με οικονομικούς περιορισμούς αυξάνουν τις επενδύσεις σε κεφάλαιο και τον δείκτη μόχλευσης περισσότερο από τις μη περιορισμένες, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα ευρωπαϊκά ταμεία συμβάλλουν στην άμβλυνση των χρηματοδοτικών περιορισμών. Τέλος, τα έργα που αποσκοπούν στην υποστήριξη των «επενδύσεων ΜμΕ» αποφέρουν τα μεγαλύτερα οφέλη, ενώ τα οφέλη από έργα που στοχεύουν στην πράσινη μετάβαση είναι πιο μετριοπαθή.
Η έρευνα αυτή παρέχει μια βάση για την αξιολόγηση των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ, και μια παρόμοια προσέγγιση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση άλλων προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένου του Next Generation EU.
Συνολικά, τα ευρήματα της «παρούσας εργασίας υπογραμμίζουν τη ζωτικής σημασίας συμβολή των Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων της ΕΕ στην προώθηση της ανάπτυξης των επιχειρήσεων και στην επίτευξη διαρκών βελτιώσεων στην παραγωγικότητα, σε συμφωνία με τους συνολικούς στόχους της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ».
Επιπλέον, υποδηλώνουν ότι η διαμόρφωση στοχευμένων στρατηγικών χρηματοδότησης που ισορροπούν μεταξύ της υποστήριξης επιχειρήσεων υψηλής απόδοσης και της ενίσχυσης των οικονομικά περιορισμένων θα μπορούσε να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα αυτών των επενδύσεων.
Οι συντάκτες της έκθεσης αναφέρουν επίσης, ότι η παρούσα ανάλυση ανοίγει διάφορους δρόμους για μελλοντική έρευνα:
- Πρώτον, η διερεύνηση του ρόλου των ποσοστών συγχρηματοδότησης θα μπορούσε να προσφέρει πληροφορίες σχετικά με το αν υπάρχει ένα «βέλτιστο» ποσοστό—εκείνο που μεγιστοποιεί την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών ταμείων. Μια τέτοια ανάλυση θα μπορούσε να βοηθήσει στον σχεδιασμό πιο αποδοτικών μηχανισμών χρηματοδότησης.
- Δεύτερον, μια φυσική επέκταση θα ήταν να εκτιμηθούν οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές σε επίπεδο επιχείρησης, προκειμένου να ποσοτικοποιηθεί ο αντίκτυπος κάθε επενδυμένου ευρώ, για παράδειγμα σε όρους παραγωγής και απασχόλησης.
- Τέλος, η έρευνα αυτή παρέχει μια βάση για την αξιολόγηση των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ, και μια παρόμοια προσέγγιση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση άλλων προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένου του Next Generation EU.