Οι εύστοχες διαπιστώσεις των εμπεριστατωμένων αναλύσεων του άξιου συνάδελφου Γιάννη Αγουρίδη υπό τον τίτλο «Ελληνικό ΑΕΠ: Η “ακτινογραφία” της ανάπτυξης – Τι έφερε την άνοδο» και του στελέχους της Eurobank (Chief Economist) Τάσου Αναστασάτου υπό τον τίτλο «Τι χρειάζεται μετά το RRF», που δημοσιεύτηκαν στις 6 Δεκεμβρίου 2025 στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», επιβεβαιώνουν την επίμονη αρθρογραφία της ταπεινότητάς μου για το συνεχιζόμενο (παρά τις βαρύγδουπες εξαγγελίες για «νέο παραγωγικό μοντέλο») σταθερά από το 2000 σαθρό αναπτυξιακό μοντέλο.
Από το άρθρο του Γιάννη Αγουρίδη κράτησα την ακόλουθη σημείωση που τα λέει όλα: «Εδώ και χρόνια το μοντέλο που στηρίζεται στην κατανάλωση συνεχίζει να υφίσταται, ενώ τίθεται ζήτημα για την εξελικτική πορεία των επενδύσεων, καθώς σε αυτή τη φάση υπάρχει η de facto στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης. Και πάλι ο ελληνικός ρυθμός δείχνει να υπολείπεται των πραγματικών αναγκών της ελληνικής οικονομίας, αλλά και των όσων είχε υποσχεθεί ήδη από το 2019 η σημερινή κυβέρνηση».
Επίσης, από το άρθρο του κ. Αναστασάτου, με το οποίο σχολίασε τα στοιχεία που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, την ίδια ακριβώς διαπίστωση – συμπέρασμα ότι «η ανάπτυξη εξακολουθεί να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ιδιωτική κατανάλωση, γεγονός που παρεμποδίζει την αύξηση του ποσοστού αποταμίευσης και άρα τη διαθεσιμότητα πόρων για επενδύσεις».
Υπενθυμίζω απλώς ότι σε άρθρο μου στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» πριν από τρία χρόνια (21 Νοεμβρίου 2022) υπό τον τίτλο «Γιατί είναι … “πτερόεν” και το νέο “αναπτυξιακό” μοντέλο!» παρουσίαζα τον «Δεκάλογο» των αιτίων που κάνουν επί δεκαετίες τους βασικούς μοχλούς ανάπτυξης να στρεβλώνουν από τις μακροοικονομικές αγκυλώσεις και οικονομικές κρίσεις, διότι δεν έχουν ποιότητα και δεν συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη. Ύστερα από τρία χρόνια, σε πρόσφατο πάλι άρθρο μου στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» (2 Δεκεμβρίου 2025» υπό τον τίτλο «Νέος καθοδικός κύκλος εν όψει» επεσήμανα ότι η κύρια αιτία που βρήκε ξανά ευάλωτη την ελληνική οικονομία η διεθνής χρηματοπιστωτική – οικονομική κρίση του 2008 ήταν αυτό το σαθρό («φούσκα») αναπτυξιακό μοντέλο, που στηριζόταν μόνο σε ένα σχεδόν από τους τέσσερις παράγοντες που διαμορφώνουν το ΑΕΠ, δηλαδή βασικός μοχλός ανάπτυξης ήταν και εξακολουθεί να είναι η ιδιωτική κυρίως κατανάλωση και μάλιστα στην περίοδο του πολυθρύλητου Ταμείου τάχα «Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης»!
Χωρίς να θέλω να κάνω ακόμα περισσότερο «την καρδιά σας περιβόλι», τα ευρήματα που προσκομίζω από μια βαθύτερη επεξεργασία των (προσωρινών) στοιχείων για την εξέλιξη του ΑΕΠ κατά το τρίτο τρίμηνο του 2025, όχι μόνο επιβεβαιώνουν όλες τις παραπάνω διαπιστώσεις, αλλά προεξοφλούν κι ένα άλλο «ουκ άμεινον αύριον», καθώς, παρά τα παθήματα, η πολιτική βούληση μονίμως, αντί των πραγματικών μεταρρυθμίσεων, που προτείνουν και οι παραπάνω αναλυτές, μετά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, την Τράπεζα της Ελλάδος και σημαντικούς ντόπιους ερευνητικούς οργανισμούς, αρέσκεται σε ωραιολογίες «βαφτίζοντας» ακόμα και αντιοικονομικές, αντιαναπτυξιακές, πληθωριστικές αποφάσεις ως … «σημαντικές μεταρρυθμίσεις» για το «θεαθήναι» και το «εντυπωσιάζειν» για κομματικές και μόνο σκοπιμότητες.
Νέα ευρήματα που προοιωνίζονται ουκ άμεινον το αύριον
Με την επεξεργασία, λοιπόν, των παραπάνω στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ κατάρτισα τον παρατιθέμενο πίνακα, με ευρήματα που είναι μελαγχολικότερα και καταθλιπτικότερα, όπως:
Πρώτον, το σαθρό αναπτυξιακό μοντέλο είναι σχεδόν σταθερό, διότι σταθεροί είναι και οι παράγοντες που το διαμορφώνουν, μολονότι είναι σε εξέλιξη τα τελευταία χρόνια το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης (περισσότερες επενδύσεις), τα επιτόκια είναι κατά κανόνα χαμηλότερα από τον ρυθμό ανάπτυξης, υμνούμεν τα «υπερέσοδα» και «το υπερπλεόνασμα» κ.λπ. Το εύρημα αυτό γίνεται μελαγχολικότερο καθώς διαπιστώνεται ότι η ιδιωτική κατανάλωση δεν είναι μόνο ο βασικός μοχλός ανάπτυξης, αλλά και σταθερά (πάνω από το 70%) πηγή ενίσχυσης του ΑΕΠ ή της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας σε δις. ευρώ. Όσον αφορά στις επενδύσεις, η διαπίστωση αυτή είναι προκλητικότερη σε μια περίοδο «αστερισμού» του παραπάνω Ταμείου, καθώς σε απόλυτους αριθμούς, αλλά και σε συμμετοχή (%) και σε συμβολή (μονάδες) οι επιδόσεις τους είναι στα ίδια περίπου επίπεδα, ενώ η ίδια διαπίστωση ισχύει και για τους άλλους δύο παράγοντες (συνιστώσες) του ΑΕΠ, οι οποίοι παραμένουν προκλητικά στα ίδια επίπεδα (σε ευρώ, σε συμμετοχή και σε συμβολή!
Δεύτερον, το μόνο ευμετάβολον παρατηρείται κυρίως στον ρυθμό ανάπτυξης που από 11,6% το 2021 και 4% το 2022 έφτασε στο 1,4% το 2023 και δύο τελευταία χρόνια στο 2%, παρά τις «ισχυρές» επενδύσεις λόγω του Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης!
Τρίτον, η ίδια διαπίστωση προκύπτει από τα στοιχεία του παρατιθέμενου πίνακα 2 και για παραγωγικό μοντέλο, το οποίο παραμένει κι αυτό σταθερά σαθρό με όλα τα μεγέθη παραγωγής (ακαθάριστη προστιθέμενη αξία, πρωτογενής τομέας, δευτερογενής τομέας και τριτογενής τομέας και φόροι να είναι «κολλημένοι» στα ίδια επίπεδα, δηλαδή χωρίς καμιάν δυναμική εξέλιξη, λες και η οικονομία είναι βαλτωμένη.
Και, το ερώτημα που προκύπτει είναι ακόμα πιο εκκωφαντικό για το αύριο, όταν θα επισυμβούν οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες που κυκλώνουν την Ευρώπη και, φυσικά, την Ελλάδα, όταν στο χρέος θα προστεθούν σε λίγα χρόνια αναβαλλόμενες αβαρίες των μνημονίων , όταν οι αντοχές των νοικοκυριών, των εργαζομένων και φορολογουμένων μηδενιστούν και οι θεσμοί (όλοι οι θεσμοί) που κρατούν όρθια μια πολιτεία σωριαστούν;
