Η απελευθέρωση στην ακτοπλοΐα, που ξεκίνησε το 2001 άλλαξε ριζικά το τοπίο των θαλάσσιων μεταφορών. Η αγορά πέρασε από ένα καθεστώς κρατικού παρεμβατισμού και αδειών σκοπιμότητας σε ένα ανοικτό και ανταγωνιστικό περιβάλλον που επέτρεψε την είσοδο νέων παικτών, έφερε επενδύσεις και αναβάθμισε ποιοτικά το στόλο.
Σήμερα, όμως, ύστερα από δύο δεκαετίες επιτυχημένης λειτουργίας, το θεσμικό πλαίσιο της ακτοπλοΐας χρειάζεται να «ανοίξει πανιά» για ένα επόμενο βήμα εκσυγχρονισμού που θα το προσαρμόσει στις απαιτήσεις των επόμενων 25–30 ετών και κυρίως στην εποχή της πράσινης μετάβασης.
Κύριο στοιχείο αυτής της νέας εποχής δεν μπορεί να είναι άλλο από τη στήριξη του συμβατικού πλοίου που αποτελεί την αρτηρία ζωής για τα δεκάδες μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας. Μέχρι το 2002, η ελληνική ακτοπλοΐα λειτουργούσε υπό τον Ν. 684/76 και το καθεστώς των «αδειών σκοπιμότητας», ένα πλαίσιο που –με τη σιωπηρή ανοχή του κράτους– οδήγησε στη δημιουργία μονοπωλιακών σχημάτων, λένε οι γνώστες της ακτοπλοϊκής ιστορίας.
Το νέο καθεστώς στην ακροπλοΐα άνοιξε τον δρόμο για επενδύσεις
Η εξέλιξη στην ακτοπλοΐα
Η ριζική τομή πραγματοποιήθηκε με τον Ν. 2932/2001, ο οποίος επέτρεψε από το 2002 την ελεύθερη είσοδο νέων πλοίων και εταιρειών στην αγορά χωρίς προηγούμενη κρατική έγκριση, όπως ανέφερε στην πρόσφατη δημόσια διαβούλευση της Επιτροπής Ανταγωνισμού ο πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας κ. Μιχάλης Σακέλλης ο οποίος «έζησε» όλη αυτή τη μακρά διαδικασία εξέλιξης του ακτοπλοϊκού κλάδου.
Το νέο καθεστώς, προσέθεσε ο κ. Σακέλλης, άνοιξε τον δρόμο για επενδύσεις: ναυπηγήθηκαν σύγχρονα πλοία, αγοράστηκαν μεταχειρισμένα μικρής ηλικίας, ενώ νέα οικονομικά εύρωστα επιχειρηματικά σχήματα μπήκαν στην αγορά. Ταυτόχρονα, δεκάδες υπέργηρα και τεχνολογικά παρωχημένα πλοία αποσύρθηκαν, αναβαθμίζοντας σημαντικά την ποιότητα των υπηρεσιών.
Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που πρέπει να επανεξεταστούν αφορά τη σχέση συμβατικών πλοίων και ταχυπλόων
Τα δρομολόγια
Η έγκαιρη ανακοίνωση των δρομολογίων κάθε Ιανουάριο βοήθησε στον ορθό σχεδιασμό των δρομολογίων δημόσιας υπηρεσίας και των μειοδοτικών διαγωνισμών που καλύπτουν το 5% της ακτοπλοϊκής κίνησης. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός σύγχρονου δικτύου που στήριξε αποφασιστικά την έκρηξη του ελληνικού τουρισμού την τελευταία 20ετία. Ωστόσο, οι προκλήσεις που πλέον βρίσκονται μπροστά είναι πολυδιάστατες και απαιτούν αναθεώρηση του μοντέλου.
Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που πρέπει να επανεξεταστούν αφορά τη σχέση συμβατικών πλοίων και ταχυπλόων. Για τα ταχύπλοα δεν υπάρχει μεταφορικό έργο την χαμηλή περίοδο και δεν έχει νόημα να τιμωρούνται εκτελώντας χειμερινά δρομολόγια. Αντίθετα τα συμβατικά πλοία καλούνται να καλύψουν τις συγκοινωνιακές ανάγκες επιβατών οχημάτων ΙΧ και εμπορευμάτων για 12 μήνες τον χρόνο. Ουσιαστικά στα συμβατικά ποια επιβάλλονται υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας οι οποίες πρέπει να αποζημιώνονται. Η στήριξη του συμβατικού στόλου –ο οποίος αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της σύνδεσης των νησιών τους χειμερινούς μήνες– είναι επιτακτική, ιδιαίτερα τώρα που η ανανέωση του στόλου απαιτεί επενδύσεις δισεκατομμυρίων.
Οι αποζημιώσεις των συμβατικών πλοίων (όπως ισχύει για τις χερσαίες μεταφορές) για τις υποχρεωτικά χορηγούμενες εκπτώσεις και η δραστική μείωση των λιμενικών εξόδων θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανακούφιση των συμβατικών πλοίων από τις επιβαλλόμενες υποχρεώσεις.
Η διαμόρφωση των τιμών πρέπει να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα των δρομολογίων, με ένα λογικό περιθώριο κέρδους
Η διαμόρφωση των τιμών
Εξίσου κρίσιμο είναι το ζήτημα των ναύλων. Η διαμόρφωση των τιμών πρέπει να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα των δρομολογίων, με ένα λογικό περιθώριο κέρδους, λαμβάνοντας υπόψη τα λειτουργικά έξοδα και την ανάγκη για νέες επενδύσεις. Οι κρατικές παρεμβάσεις συχνά έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα: οι υποχρεωτικές εκπτώσεις μειώνουν τον ναύλο για περίπου το 30% των επιβατών, όμως αυξάνουν την τιμή για το υπόλοιπο 70% που πληρώνει ολόκληρο εισιτήριο. Επίσης πρέπει να αναθεωρηθούν οι συντελεστές ΦΠΑ που φθάνουν το 24% και είναι οι υψηλότεροι στην Ευρώπη, όπως λέει ο κ. Σακέλλης.
Ένα άλλο χρόνιο ζήτημα αφορά τη λειτουργία του Συμβουλίου Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών (ΣΑΣ). Η σύνθεσή του εξασφαλίζει την Κυβερνητική πλειοψηφία, και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων –συχνά επηρεασμένες από πολιτικές σκοπιμότητες– έχουν οδηγήσει κατά καιρούς σε προβληματικές εισηγήσεις. Η μείωση των μελών του συμβουλίου, η συμμετοχή νομικού συμβούλου και εκπροσώπου της Επιτροπής Ανταγωνισμού, θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα του Συμβουλίου.
Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ
