Δεν υπάρχει σαφής ιστορία προέλευσης του πρωταπριλιάτικου αστείου. Ο ανθρωπολόγος Γκούντερ Χίρσφλεντερ από το Πανεπιστήμιο Ρέγκενσμπουργκ μας μεταφέρει μια ευρέως διαδομένη θεωρία: Ο γάλλος μονάρχης Κάρολος ο 9ος μετέφερε την αλλαγή του χρόνου από την 1η Απριλίου στην 1η Ιανουαρίου το 1564. Από τότε όλοι όσοι συνέχιζαν να γιορτάζουν την νέα χρονιά την 1η Απριλίου γίνονταν αποδέκτες πειραγμάτων, κοροϊδιών και διαφόρων αστείων.
Θεωρία του πνεύματος
Από πότε όμως αρχίζουμε να λέμε ψέματα; Απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις για να γίνει αυτό, εξηγεί ο Φίλιπ Γκέρλαχ καθηγητής γενικής και κοινωνικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένης Επιστήμης Φρεζένιους στο Αμβούργο. «Δεν φθάνει να έχω την πρόθεση να πω ψέματα. Πρέπει να γνωρίζω τι γνωρίζω. Και επίσης να γνωρίζω τι ξέρει ο απέναντί μου». Αυτό ονομάζεται «Θεωρία του πνεύματος»: Περιγράφει την ικανότητα να μπαίνεις στη θέση του άλλου και να βλέπεις τα πράγματα από τη δική του σκοπιά.
Πρωταπριλιά: Οι φάρσες που έχουν γράψει ιστορία
Μια φορά το χρόνο τα ψέματα είναι αποδεκτά
Άσπρα και μαύρα ψέματα
Η διαδικασία του ψέματος διαφέρει. Η διαφορά εντοπίζεται στην πρόθεση: «Υπάρχουν λογιών-λογιών ψέματα. Στα αγγλικά χωρίζονται σε «λευκά» και «μαύρα» ψέματα», λέει ο καθηγητής Ανθρωπολογίας Φίλιπ Γκέρλαχ και εξηγεί: «Τα μαύρα είναι τα κακόβουλα ψέματα, αυτά με τα οποία γίνονται σε βάρος ενός άλλου ατόμου. Σε αντίθεση, τα λευκά ψέματα είναι στην ουσία κοινά αποδεκτές αναλήθειες. Για παράδειγμα: Μετά από μια δύσκολη μέρα στο γραφείο η γυναίκα μου πάει κομμωτήριο και στη συνέχεια έρχεται σπίτι. Εννοείται ότι δεν θα της πως ότι δεν μου αρέσει το χτένισμα. Λες, λοιπόν, ένα ψεματάκι για να βοηθήσεις έναν άνθρωπο».
Πρωταπριλιά ή Fake News;
Στο διαδίκτυο τα ψέματα δίνουν και παίρνουν. Ο ψυχολόγος Τίλο Χάρτμαν θέτει την πρωταπριλιά σε ένα πολιτιστικό πλαίσιο, το οποίο κατ’ εξαίρεση δικαιολογεί το συνειδητό ψέμα: «Αν δεν λέμε συνέχεια και καθημερινά ψέματα και συμφωνούμε ότι μια μέρα του χρόνου μπορούμε να κάνουμε ένα αστείο και να γελάσουμε εις βάρος κάποιου χωρίς να τον πληγώσουμε τότε νομίζουμε ότι μπορούμε να αποδεχθούμε αυτή τη συνθήκη». Ο γερμανός επιστήμονας ωστόσο προειδοποιεί ότι: «όποιος όμως λέει συστηματικά ψέματα δεν γίνεται πια πιστευτός. Με άλλα λόγια: Θέτεις εν αμφιβόλω την φήμη και την αξιοπιστία σου για να πετύχεις βραχυπρόθεσμα κάτι».
Το πρωταπριλιάτικο αστείο ήταν δημοφιλές μέχρι και τις αρχές του 21ου αιώνα. Στις εποχές όμως των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα αστεία αυτά μοιάζουν εν μέρει απαρχαιωμένα. Ο ανθρωπολόγος Γκούντερ Χίρσφλεντερ προβλέπει ότι «τα πρωταπριλιάτικα αστεία είτε θα αλλάξουν τα χρόνια, είτε θα εξαλειφθούν. Το σίγουρο πάντως είναι ότι όπως και οτιδήποτε άλλο στον πολιτισμό δεν μπορεί να παραμείνει ως έχει».
Deutsche Welle
Λούκας Φόρτκορντ, dpa
Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος
Latest News
Χαμάς: Θα συνεχίσουμε τις διαπραγματεύσεις για εκεχειρία
Χρειάζεται μια συμφωνία που να προβλέπει «μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός και την εκπλήρωση των αιτημάτων του λαού μας»
Ξεκινά σήμερα το συνέδριο του CDU – Φαβορί για την αρχηγία ο Φρίντριχ Μερτς
Το πρόγραμμα συζητείται εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, κάποια σημεία δεν αποκλείεται να προκαλέσουν έντονη συζήτηση
Ο ισραηλινός στρατός ζητά την εκκένωση της ανατολικής Ράφα – Πρόκειται για σχεδόν 100.000 Παλαιστινίους
«Οποιοσδήποτε βρίσκεται στην περιοχή θέτει τον εαυτό του και τα μέλη της οικογένειάς του σε κίνδυνο»
Πόσο απειλούν οι διαμαρτυρίες στα πανεπιστήμια την επανεκλογή Μπάιντεν;
Ενόψει προεδρικών, ο Αμερικανός πρόεδρος ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί. Προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ φοιτητικών διαδηλώσεων και Αμερικανοεβραίων
Πώς θα κινηθούν μετρό, ΗΣΑΠ, λεωφορεία και τραμ έως την Τετάρτη του Πάσχα
Η Δευτέρα του Πάσχα είναι επίσημη αργία και η εορτή της Πρωτομαγιάς έχει μεταφερθεί για τις 7 Μαΐου, δηλαδή την Τρίτη του Πάσχα
Ευρωεκλογές 2024: Eνδοοικογενειακές διαφορές στην ακροδεξιά
Σε αγκάθι για τη γαλλική Εθνική Συσπείρωση και τον Ζορντάν Μπαρντελά εξελίσσεται η ευρωπαϊκή συμμαχία με τους «διεφθαρμένους» Εναλλακτικούς για τη Γερμανία
Μπάιντεν: Αναστέλλει την αποστολή πυρομαχικών στο Ισραήλ
Είναι η πρώτη φορά από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου όταν ξέσπασε ο πόλεμος μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ, που η Ουάσινγκτον αναστέλλει την αποστολή οπλικών συστημάτων
Σι Τζινπίνγκ: Θα αναλάβω δράση με τη διεθνή κοινότητα για την επίλυση της κρίσης στην Ουκρανία
«Ελπίζουμε ότι η ειρήνη και η σταθερότητα θα επιστρέψουν γρήγορα στην Ευρώπη», υπογράμμισε ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ
Τουρκία: Βαθαίνει ο εξισλαμισμός της παιδείας
Αντιδρά η αξιωματική αντιπολίτευση της χώρας στο σχέδιο νόμου που βρίσκεται σε στάδιο διαβούλευσης. Περιλαμβάνει και μαθήματα "Γαλάζιας Πατρίδας" και Κορανίου
Λογοκρισία, κλείσιμο και κατάσχεση εξοπλισμού του Al Jazeera
Μετά τον νόμο που πέρασε στην Κνεσέτ για να κριθεί το Al Jazeera παράνομο, το Ισραήλ έκανε έφοδο σε σουίτα ξενοδοχείου που χρησίμευε ως γραφείο και κατέσχεσε εξοπλισμό