Τιμές ρωσικού φυσικού αερίου: «Περιμένοντας τον Γκοντό» - Οικονομικός Ταχυδρόμος

Ανδρας: Τίποτα δεν γίνεται…

Βλαντίμιρ: Αυτό πιστεύω κι εγώ.

Αυτές είναι οι πρώτες φράσεις από το θεατρικό έργο «Περιμένοντας τον Γκοντό».

Στο γνωστό έργο του Σάμιουελ Μπέκετ εμφανίζονται δυο άνδρες (ο ένας είναι ο Βλαντίμιρ) οι οποίοι περιμένουν κάποιον ή κάτι.

Στα περισσότερα κλασικά έργα την αναμονή διαδέχεται κάποια εξέλιξη ή ανατροπή. Αντιθέτως, στο έργο του Μπέκετ εν τέλει ούτε συμβαίνει κάτι ούτε εμφανίζεται κάποιος. Για την ακρίβεια, ό,τι τέλος πάντων συμβαίνει τελικά, δεν πρόκειται για κάποια εξέλιξη για την οποία οι θεατές έχουν προετοιμαστεί δραματουργικά.

Τείνω να πιστεύω ότι οι πολύμηνες διαπραγματεύσεις με την Gazprom για τις τιμές του εισαγόμενου ρωσικού φυσικού αερίου στη χώρα μας, που καθώς φαίνεται κατέληξαν, φέρουν όλα τα δραματουργικά χαρακτηριστικά του αριστουργήματος του Σάμιουελ Μπέκετ. Χωρίς να θέλω να υπεισέλθω στις τεχνικές λεπτομέρειες του σεναρίου (έχω άλλωστε τοποθετηθεί πρόσφατα σχετικά), υπενθυμίζω τις πράξεις του δράματος.

α) Αρχικά αποδεικνύεται πλέον ότι η σοβούσα ενεργειακή κρίση δεν είναι παροδική. Σημαντική παράμετρος του υψηλού ενεργειακού κόστους συνεχίζει να είναι, πέραν των ρυθμιστικών, οικονομικών και χρηματιστηριακών παραμέτρων και άλλων πιθανών στρεβλώσεων στην αγορά, η τιμή προμήθειας του φυσικού αερίου που διαπραγματευόταν η ΔΕΠΑ με την Gazprom τους τελευταίους μήνες.

β) Σύμφωνα με εκτενή ρεπορτάζ του Τύπου, η ΔΕΠΑ ζητούσε επίμονα από την Gazprom 100% σύνδεση των τιμών φυσικού αερίου με το πετρέλαιο. Τελικά στην ανακοίνωση της ΔΕΠΑ αναφέρεται ότι επετεύχθη συμφωνία για 20% σύνδεση με το πετρέλαιο για το 2022. Οι Ρώσοι μας «παραχώρησαν» ένα ποσοστό 20%, το οποίο όμως, όπως ήταν ευρέως γνωστό στην αγορά, η ρωσική πλευρά ασμένως είχε προσφέρει ήδη πριν από την επίσκεψη Μητσοτάκη στο Σότσι.

γ) Η διάρκεια των διαπραγματεύσεων θυμίζει το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθαν όσοι (Γάλλοι του Ναπολέοντα, Γερμανοί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) συνέχισαν να προελαύνουν μέσα στον δριμύ ρωσικό χειμώνα. Τα σημάδια για το τι θα επακολουθήσει ήταν εμφανή από το καλοκαίρι. Εάν οι εμπορικές διαπραγματεύσεις είχαν ολοκληρώσει (έστω ατελέσφορα) τον κύκλο τους νωρίτερα, τα επόμενα βήματα θα έπρεπε να έχουν δρομολογηθεί ταχύτερα και όχι «την δωδεκάτη» και μάλιστα εν μέσω γεωπολιτικής αναταραχής και απειλής εχθροπραξιών (η επίσκεψη Μητσοτάκη στον πρόεδρο Πούτιν πραγματοποιήθηκε εν μέσω συγκέντρωσης στρατευμάτων στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα).

δ) Οι εμπορικές ενεργειακές διαπραγματεύσεις υφιστάμενων συμβάσεων δεν γίνονται εν κενώ. Υπάρχει ένα συμβατικό πλαίσιο εντός του οποίου τα μέρη διαπραγματεύονται και επιλύουν τις διαφορές τους. Εμπορικές συνομιλίες που διολισθαίνουν με ευκολία σε γεωπολιτικές σταθμίσεις μαρτυρούν αδιέξοδο και εγκλωβίζουν περισσότερο. Ας μην ξεχνάμε τις διαβεβαιώσεις για την εξαγορά του ΔΕΣΦΑ από την αζερική SOCAR το 2013-2015, με ίδιους πρωταγωνιστές, που ναυάγησε οδηγώντας σε δια-κυβερνητική ψυχρότητα λόγω αδυναμίας έγκαιρης κατανόησης και επικοινωνίας του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου. Αντιστοίχως, το σπιράλ δια-κυβερνητικών επαφών (τηλεφώνημα Μητσοτάκη προς τον ρώσο πρωθυπουργό Μισούστιν, σε συνέχεια της συνάντησης με τον πρόεδρο Πούτιν) εμφανίστηκε στην αγορά και στους διπλωματικούς κύκλους να υποκαθιστά τις συμβατικές (εμπορικές) αλλά ατελέσφορες διαπραγματεύσεις (υπενθυμίζω το τηλεφώνημα το αμερικανού ΥΠΕΞ στον κ. Μητσοτάκη την παραμονή του ταξιδιού του στο Σότσι).

ε) Η πληθωρική εδώ και μήνες πληροφόρηση για τις επιμέρους λεπτομέρειες απόρρητων και εμπιστευτικών κατά τ’ άλλα ενεργειακών διαπραγματεύσεων μόνο κακό κάνει. Οπως επίσης και η αδιανόητη και πρωτοφανής ανακοίνωση για τις λεπτομέρειες της «φόρμουλας» και της τιμής στη σύμβαση ΔΕΠΑ – Gazprom! Δεν νοούνται ευαίσθητες πληροφορίες για τιμές, ποσότητες, διάρκεια και τη μεθοδολογία της φόρμουλας της τιμής σε κοινή θέα, και μάλιστα από το ίδιο το αντισυμβαλλόμενο μέρος, απλά για να πούμε ότι «κάτι κάναμε». Και φυσικά τα μέσα ενημέρωσης εύλογα παρακολουθούν κατά πόδας την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων, αφού το ενεργειακό κόστος και η εκτόξευση των τιμών κινδυνεύουν να τινάξουν στον αέρα την οικονομία και τα νοικοκυριά. Ωστόσο, είναι κρίσιμη η περιφρούρηση της εμπιστευτικότητας από τα ίδια τα μέρη που διαπραγματεύονται, εάν πραγματικά στοχεύουν στην επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος και εάν επιθυμούν να τους παίρνουν στα σοβαρά οι εμπορικοί τους εταίροι.

στ) Η συνέπεια των θέσεων και επιχειρημάτων είναι απολύτως κρίσιμη για το παρόν και το μέλλον. «Είπα-ξείπα» δεν ισχύει και αυτό φάνηκε και στις συγκεκριμένες διαπραγματεύσεις. Γι’ αυτό και είναι κρίσιμη η επιχειρηματική στάθμιση και η επιλογή του σημείου αναφοράς για τις τιμές, την ευελιξία κ.λπ. Μεσο-μακροπρόθεσμα και στρατηγικά. Ο,τι υποστηρίξαμε στο παρελθόν, πολύ δε περισσότερο πρόσφατα (σύνδεση με χρηματιστήρια), το βρήκαμε μπροστά μας σήμερα κι ό,τι υπερασπιστήκαμε αυτούς τους μήνες (σύνδεση με πετρέλαιο) θα το συναντήσουμε μπροστά μας αύριο.

Σήμερα λοιπόν, αρχές του 2022, υποδεχόμαστε το νέο έτος με τις πρώτες φράσεις του Σάμιουελ Μπέκετ από το θεατρικό έργο «Περιμένοντας τον Γκοντό», ενδεχομένως αντεστραμμένες, ως φράσεις τέλους. Ούτε κάτι νέο εμφανίστηκε ούτε κάποια ανατροπή έγινε ούτε κάποια εξέλιξη συνέβη, αντίστοιχη της θεατρικής κίνησης, των προσδοκιών των πρωταγωνιστών ή της δραματουργικής προετοιμασίας των θεατών. Και σίγουρα όχι της αγοράς.

Ο Νικόλαος Φαραντούρης είναι καθηγητής της Ευρωπαϊκής Εδρας Jean Monnet στο Δίκαιο Ενέργειας & Ανταγωνισμού και διευθυντής Μεταπτυχιακών στην Ενέργεια στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.