Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Σχέδιο για την ποινικοποίηση της παραβίασης των κυρώσεων – Στόχος η οικονομική αξιοποίηση των assets υπέρ της Ουκρανίας

«Ζεσταίνει» τις μηχανές η Ευρωπαϊκή Ένωση προς την κατεύθυνση της αξιοποίησης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν κατασχεθεί, ώστε τα κονδύλια να καταλήξουν τελικά να δαπανηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Πρόκειται, εξάλλου, ένα θέμα που -σε πολιτικό αλλά και νομικό επίπεδο- μελετούν τόσο οι ΗΠΑ όσο και σε συλλογικό επίπεδο η G7.

Μιλώντας στο Νταβός χθες, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ήταν σαφής: «Δεν θα αφήσουμε καμία πέτρα χωρίς να την γυρίσουμε, συμπεριλαμβανομένων και των ρωσικών assets που έχουμε “παγώσει”» εξήγησε, εξηγώντας πως κράτη, επιχειρήσεις και διεθνείς οργανισμοί συντονίζουν τις προσπάθειες τους και τους πόρους τους προς την κατεύθυνση της Ουκρανίας και την προοπτική ανοικοδόμησης της.

Ειδικά σε επίπεδο Ε.Ε. τέσσερα κράτη μέλη, η Λιθουανία, η Σλοβακία, η Λετονία και η Εσθονία κατέθεσαν επισήμως από κοινού πρόταση στο Ecofin της Τρίτης για την αναζήτηση νομικής φόρμουλας, ώστε να χρησιμοποιηθούν τα κατασχεθέντα περιουσιακά στοιχεία για την οικονομική στήριξη της Ουκρανίας.

L’Europe renforce la capacité des États à confisquer des avoirs d’oligarques https://t.co/U51mRBZ0BX

— Didier Reynders (@dreynders) May 25, 2022

Πρώτος στόχος οι περιουσίες των ολιγαρχών 

Νομικοί κύκλοι εκτιμούν πως η κατάσχεση κρατικών περιουσιακών στοιχείων, όπως για παράδειγμα τα «παγωμένα» assets της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας που υπολογίζονται περίπου σε 300 δισ. δολάρια διεθνώς, είναι εξαιρετικά πολύπλοκη ως αδύνατη, καθώς τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία προστατεύονται από το διεθνές δίκαιο. Όμως, κάποια κράτη μέλη επιμένουν να διερευνηθεί και αυτή η πιθανότητα. Σε κάθε περίπτωση θεωρείται πιο εφικτή η διαδικασία όταν αφορά τα περιουσιακά στοιχεία προσώπων και οντοτήτων, ήτοι δηλαδή των Ρώσων ολιγαρχών, οπότε από εδώ και θα ξεκινήσει το… παιχνίδι.

Προς την κατεύθυνση αυτή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε σήμερα ένα σημαντικό βήμα με την ανακοίνωση ενός πλαισίου, βάσει του οποίου προτείνεται να ποινικοποιηθεί η παραβίαση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί κατά της Ρωσίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ουσιαστικός στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα κοινό νομικό πλαίσιο για το πώς όλα τα κράτη μέλη θα διαχειρίζονται τα προσωρινώς κατασχεθέντα assets.

Αναλυτές εξηγούν πως πρόκειται για ένα βήμα που θέτει τις νομικές βάσεις για την μόνιμη κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων των Ρώσων ολιγαρχών, που ουσιαστικά έχουν παγώσει και κατασχεθεί προσωρινά, έτσι ώστε να μπορούν σε δεύτερο χρόνο να αξιοποιηθούν και να πουληθούν για την συγκέντρωση κονδυλίων υπέρ της Ουκρανίας.

Σήμερα στα κράτη μέλη υπάρχουν διαφοροποιήσεις στο καθεστώς των κατασχέσεων και για παράδειγμα σε κάποιες χώρες υπόκειται στην ποινική νομοθεσία που απαιτεί να έχει υπάρξει προηγουμένως τελεσίδικη καταδίκη. Η Κομισιόν, με το προτεινόμενο πλαίσιο, έχει σαν στόχο να υπάρξει μια κοινή γραμμή για το θέμα, παρά το γεγονός πως η αποδοχή και επικύρωση της από όλα τα κράτη μέλη είναι εύλογο πως δεν θα είναι καθόλου εύκολη.

«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα πρόσωπα ή οι εταιρείες που παρακάμπτουν τα περιοριστικά μέτρα της ΕΕ είναι υπόλογα γι’ αυτό. Τέτοιες ενέργειες αποτελούν ποινικά αδικήματα για τα οποία θα πρέπει να επιβάλλονται αυστηρές κυρώσεις σε ολόκληρη την ΕΕ. Επί του παρόντος, υπάρχουν διαφορές στους ορισμούς των αδικημάτων και στις κυρώσεις όσον αφορά παράβαση των περιοριστικών μέτρων και οι διαφορές αυτές μπορούν ακόμη να οδηγήσουν σε ατιμωρησία. Πρέπει να κλείσουμε τα κενά και να δώσουμε στις δικαστικές αρχές τα κατάλληλα εργαλεία για τη δίωξη των παραβάσεων των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης» σχολίασε χαρακτηριστικά ο αρμόδιος Επίτροπος Δικαιοσύνης, Ντιντιέ Ρεντέρς.

Το προτεινόμενο πλαίσιο

«Οι σημερινές προτάσεις έχουν ως στόχο να εξασφαλιστεί ότι τα περιουσιακά στοιχεία προσώπων και οντοτήτων που παραβαίνουν τα περιοριστικά μέτρα μπορούν να δημευθούν αποτελεσματικά στο μέλλον» ανέφερε χαρακτηριστικά η Κομισιόν στην ανακοίνωση της.

Συγκεκριμένα προτείνεται να προστεθεί η παράβαση των περιοριστικών μέτρων στον κατάλογο των ευρωεγκλημάτων. Αυτό θα επιτρέψει τον καθορισμό ενός κοινού, βασικού προτύπου για τα ποινικά αδικήματα και τις κυρώσεις τους σε ολόκληρη την Ε.Ε. Με τη σειρά τους, οι εν λόγω κοινοί κανόνες της Ε.Ε θα διευκολύνουν τη διερεύνηση, τη δίωξη και την τιμωρία των παραβάσεων των περιοριστικών μέτρων, με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα κράτη μέλη.

Τα πιθανά ποινικά αδικήματα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: συμμετοχή σε ενέργειες ή δραστηριότητες που αποσκοπούν στην άμεση ή έμμεση καταστρατήγηση των περιοριστικών μέτρων, μεταξύ άλλων με την απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων, μη δέσμευση κεφαλαίων που ανήκουν, κατέχονται ή ελέγχονται από κατονομαζόμενο πρόσωπο/οντότητα, συμμετοχή σε εμπόριο, όπως η εισαγωγή ή η εξαγωγή αγαθών, που καλύπτεται από εμπορικές απαγορεύσεις.

Όπως επισημαίνεται, οι εξουσίες αυτές θα ασκούνται επίσης ως προς τα περιουσιακά στοιχεία εγκληματικής προέλευσης, μεταξύ άλλων με την επείγουσα δέσμευση περιουσιακών στοιχείων, όταν υπάρχει κίνδυνος εξαφάνισης περιουσιακών στοιχείων.

Για το σκοπό αυτό προτείνεται και η ίδρυση στοχευμένων υπηρεσιών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων σε όλα τα κράτη μέλη, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία δεν χάνουν την αξία τους, ώστε να είναι δυνατή η πώληση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων τα οποία θα μπορούσαν εύκολα να απαξιωθούν ή των οποίων η διατήρηση είναι δαπανηρή.

Χρειάζονται 600 δισ. και… βάλε 

Το που θα μπορούσαν κατόπιν να διοχετευτούν τα χρήματα που θα προκύψουν από την πώληση των περιουσιακών αυτών στοιχείων φυσικά δεν εξηγείται, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως η πρωτοβουλία «φωνάζει» Ουκρανία από μακριά!

Θυμίζουμε πως. σύμφωνα με τους υπολογισμούς που έχουν γίνει. το κόστος της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας υπολογίζεται στα 600 δισ. δολάρια. Ωστόσο, το ποσό αυτό είναι εύλογο πως αυξάνεται συνεχώς, όσο οι εχθροπραξίες συνεχίζονται.