Ρωσία: Τα παιχνίδια με τα σιτηρά και οι «μανούβρες» για τις τιμές

Μετά την εισβολή στην Ουκρανία η Ρωσία αποφάσισε να παίξει δυναμικά με το «χαρτί« των σιτηρών, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τον ρόλο του Κρεμλίνου στον παγκόσμιο εφοδιασμό τροφίμων προκειμένου να εξασφαλίσει πολιτική υποστήριξη και να στηρίξει το νόμισμά της.

Με την διεθνή της θέση να έχει πληγεί από τον πόλεμο, αλλά και και με την εσωτερική αστάθεια που έχει προκληθεί από την αποτυχημένη ένοπλη ανταρσία , τα σιτηρά παραμένουν κύρια πηγή επιρροής και η Μόσχα επεκτείνει την κυριαρχία της στην αγορά τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Όπως υπογραμμίζει το Bloomberg, επικαλούμενο στοιχεία, από το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, με τη συγκομιδή που ξεκινά στις εύφορες γεωργικές εκτάσεις της χώρας, η Ρωσία θα είναι η πηγή ενός στα πέντε φορτία εξαγόμενου σιταριού την περίοδο που ξεκινά την 1η Ιουλίου.

Αντίθετα, η Ουκρανία θα δει το μερίδιό της να μειώνεται στο μισό από τα επίπεδα πριν από την εισβολή σε περίπου 5%.

Ουκρανία: Η συμφωνία για τα σιτηρά ενδέχεται να μην ανανεωθεί

Τα ρωσικά παιχνίδια

Η αυξανόμενη ισχύς της Ρωσίας στην αγορά αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας. Οι διεθνείς traders όπως η Cargill Inc. έφυγαν μετά από πιέσεις να ανοίξουν το δρόμο για τις εγχώριες εταιρείες. Οι αλλαγές αυτές ενισχύουν την εγχώρια χέρια και θα μπορούσαν ενδεχομένως να διευκολύνουν τις τοπικές εταιρείες να μεταφέρουν σιτηρά που καλλιεργούνται σε κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη — και τη Μόσχα να επηρεάσει τις τιμές.

«Τα σιτηρά δεν είναι μόνο σημαντικά για τη διατροφή των Ρώσων, αλλά είναι επίσης μια κύρια εξαγωγή που ενισχύει την ήπια δύναμη της Ρωσίας», σχολίασε ο Σκοτ ​​Ρέινολντς Νέλσον, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια. «Το να είσαι ο νούμερο ένα εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο είναι ένα επίτευγμα που είναι καλά κατανοητό στη Μόσχα».

Οι «φιλικές χώρες»

Η Ρωσία εξήγαγε περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε σιτηρά ένα χρόνο πριν από τον πόλεμο, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Αν και αυτό είναι μικρό σε σύγκριση με τα τεράστια έσοδα από την ενέργεια, δεν παύει να είναι σημαντικό για την οικονομία της χώρας εν γένει. Βασικοί αγοραστές είναι χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, οι οποίες απέφυγαν να ενταχθούν στις κυρώσεις και να αντιταχθούν ευθέως στη Ρωσία στον ΟΗΕ.

«Ολόκληρος ο προσανατολισμός της Ρωσίας είναι να κρατά τον Παγκόσμιο Νότο στο πλευρό της», υπογράμμισε στο Bloomberg, ο Κρίστοφερ Γκράνβιλ, διευθύνων σύμβουλος στην εταιρεία ερευνών TS Lombard και πρώην διπλωμάτης.

Η συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας

Η στρατηγική της Ρωσίας για το σιτάρι ακολούθησε το γνωστό μονοπάτι: να κερδίσει μερίδιο αγοράς και μετά να χρησιμοποιήσει αυτή τη μόχλευση για επιρροή. Η συμφωνία ασφαλούς διαδρόμου της Ουκρανίας για τη μεταφορά σιτηρών – στην οποία συμφώνησε η Ρωσία μετά από τεράστια διεθνή πίεση μετά την εισβολή – απειλείται και πάλι.

Ο Πούτιν είπε νωρίτερα αυτό το μήνα ότι σκέφτεται να αποχωρήσει από το σύμφωνο που επιτρέπει στην Ουκρανία να εξάγει σιτηρά από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, λέγοντας ότι η Ρωσία «εξαπατήθηκε για άλλη μια φορά».

«Σκεφτόμαστε τώρα πώς μπορούμε να βγούμε από αυτή τη λεγόμενη συμφωνία για τα σιτηρά», είπε, προσθέτοντας ότι η Ρωσία είχε εγκρίνει το σύμφωνο «για να στηρίξει τις αναπτυσσόμενες χώρες – τους φίλους μας – και να επιτύχει την άρση των κυρώσεων του αγροτικού τομέα». Τα γεωργικά προϊόντα της Ρωσίας δεν υπόκεινται σε άμεσες κυρώσεις, αλλά οι κυρώσεις στις τράπεζες προκάλεσαν προβλήματα χρηματοδότησης και επιμελητείας στους εξαγωγείς σιτηρών.

Εξαγωγές ρεκόρ

Με την έναρξη μιας ακόμα μεγάλης περιόδου συγκομιδής, η Μόσχα αναμένεται να στείλει όγκους ρεκόρ για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Η συγκομιδή και τα τεράστια αποθέματά της οδήγησαν σε πτώση των τιμών του σιταριού, κυρίως επειδή η χώρα χρεώνει λιγότερο από άλλους μεγάλους παραγωγούς. Αλλά η Μόσχα κάνει ελιγμούς για να περιορίσει αυτές τις εκπτώσεις και να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο στον αγροτικό της τομέα.

Οι κυβερνήτες των μεγάλων περιοχών παραγωγής σιτηρών της Ρωσίας – καθώς και ισχυρές προσωπικότητες στον τομέα των οικονομικών και της βιομηχανίας λιπασμάτων – προέτρεψαν πέρυσι το Κρεμλίνο να επιβάλει όρια στον ρόλο που διαδραματίζουν οι ξένες εταιρείες στις εξαγωγές σιτηρών.

Η Cargill και η Viterra Ltd. — οι δύο μεγαλύτεροι δυτικοί μεταφορείς ρωσικών σιτηρών — αποφάσισαν τον Μάρτιο να τερματίσουν τις δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Η Louis Dreyfus Co. προχώρησε επίσης προς την έξοδο. Η αποχώρηση των δυτικών εταιρειών είναι μια ευκαιρία για τους ντόπιους εμπόρους να πάρουν περισσότερο έλεγχο της αγοράς.

Οι κίνδυνοι για την αγορά

Ωστόσο, η κατάσταση είναι γεμάτη κινδύνους για τους αγοραστές. Σύμφωνα με δημοσίευμα του πρακτορείου ειδήσεων Tass, που επικαλείται τον Ρώσο υπουργό Γεωργίας Ντμίτρι Πατρούσεφ, η προσάρτηση της ουκρανικής επικράτειας από τη Μόσχα σημαίνει ότι ορισμένοι όγκοι από τις κατεχόμενες περιοχές αναμιγνύονται με ρωσικά σιτηρά — περίπου 3 εκατομμύρια τόνοι το 2023.

Η Ουκρανία κάλεσε τους εισαγωγείς να δεσμεύσουν ύποπτα σιτηρά.

Ρύθμιση Τιμής

Η Ρωσία έχει γίνει πιο τολμηρή, σε ό,τι αφορά την επίδειξη δύναμης, και προσπαθεί να εφαρμόσει ένα κατώτατο όριο τιμών για τις εξαγωγές, σύμφωνα πηγές που επικαλείται το Bloomberg. Οι ίδιες πηγές τόνισαν ότι αυτόν τον μήνα επεδίωκε ένα χαμηλότερο όριο των 240 δολαρίων τον τόνο.

Το όριο αυτό έχει στόχο να βοηθήσει τους αγρότες, οι οποίοι δυσκολεύονταν να συντηρήσουν τρακτέρ και να βρουν εργασία εν μέσω εκτεταμένης κινητοποίησης για τον πόλεμο. Αλλά το σιτάρι είναι ένα ευμετάβλητο εμπόρευμα με πολλούς προμηθευτές και η Ρωσία έπρεπε να μειώσει το ανεπίσημο κατώτατο όριο τιμών της από 275 δολάρια ο τόνος τον Μάρτιο, μετά την πτώση των ευρωπαϊκών τιμών.

«Η Ρωσία δεν είχε άλλη επιλογή» παρά να ενδώσει στην πίεση της αγοράς, δήλωσε η Hélène Duflot, αναλύτρια αγοράς σιτηρών στη Strategie Grains.

Ωστόσο, οι προσπάθειες επηρεασμού της αγοράς συνεχίστηκαν. Ένας έμπορος πρόσφερε ρωσικά σιτηρά στην Αίγυπτο αυτόν τον μήνα σε πολύ χαμηλή τιμή. Η επίσημη δυσαρέσκεια έγινε σαφής, όταν το υπουργείο Γεωργίας δεν ενέκρινε την πώληση, υπογράμμισαν οι πηγές στο Bloomberg. Κι έτσι τώρα ο συγκεκριμένο έμπορος σχεδιάζει να προσφέρει αντ’ αυτού ρουμανικό σιτάρι.

Ο νικητής αυτού του διαγωνισμού «δεν εκπροσωπούσε τα συμφέροντα» των παραγωγών σιταριού της χώρας, υποστήριξε ο Eduard Zernin, επικεφαλής της Ένωσης Εξαγωγέων Σιτηρών της Ρωσίας. Η χώρα δεν σχεδιάζει να πουλάει σε «οικονομικά παράλογες τιμές», προειδοποίησε.