Φυσικές καταστροφές: Απαιτείται ενίσχυση του ρόλου του κράτους

Ο απρόβλεπτος παράγοντας των φυσικών καταστροφών θα στοιχειώνει τη δημοσιονομική προοπτική της ελληνικής οικονομίας, καθώς αυξάνεται η αβεβαιότητα ως προς τις δαπάνες που θα απαιτούνται για να καλυφθούν οι ζημιές. Τα ακραία φυσικά φαινόμενα  αυξάνουν την αβεβαιότητα, καθώς πέρα από τις αποζημιώσεις, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το ευρύτερο κόστος στις περιοχές που επλήγησαν. Σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, η οποία δημοσιεύθηκε χθες, οι προκλήσεις είναι πολλαπλές. Προς ώρας, όμως, οι εκτιμήσεις του Γραφείου δε χτυπάνε καμπανάκια για εφέτος και δε θεωρεί ότι κινδυνεύει ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα στο 0,7% του ΑΕΠ.

Φυσικές καταστροφές: Σε διάλογο κυβέρνηση – ασφαλιστικές για την υποχρεωτική ασφάλιση

Ο ρόλος του κράτους

Το Γραφείο στέλνει σήμα ότι απαιτείται ενίσχυση του ρόλου του κράτους καθώς η προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών είναι θεμελιώδης υποχρέωσή του. Είναι αμφίβολο, όπως σημειώνει, πώς ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες, παρά το σημαντικά θετικό τους ρόλο στην κάλυψη και αντιμετώπιση κινδύνων, θα μπορούσαν να καλύψουν στο σύνολό τους καταστροφές τέτοιας κλίμακας. Η χώρα μας δεν υστερεί ούτε σε εξοπλισμό, ούτε σε προσωπικό, ούτε και σε εν γένει δαπάνες για την πολιτική προστασία, φαίνεται όμως ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης της αποτελεσματικότητάς τους.  Υπογραμμίζεται επίσης το χάσμα που παρατηρείται και πρέπει να κλείσει μεταξύ των δαπανών του κράτους. Δηλαδή, ανάμεσα στις δαπάνες προς την άμυνα και στις αντίστοιχα χαμηλές σε άλλα πεδία όπως είναι η Υγεία. Η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη υψηλότερη θέση ως προς το ύψος των συνολικών κρατικών δαπανών στην Ευρωζώνη το 2021 με 57,4% του ΑΕΠ (59,8% το 2020).

Οι κίνδυνοι

Κατά τη χθεσινή παρουσίαση της έκθεσης από τον επικεφαλής  Φραγκίσκο Κουτεντάκη, επισημάνθηκε το κόστος της καταστροφής των παραγωγικών συντελεστών,  σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο εγκατάλειψης ορισμένων περιοχών. Αυτά μπορεί να προκαλέσουν μακροχρόνιες απώλειες παραγωγικής δυναμικότητας. Για να μην υπονομευτεί η δημοσιονομική σταθερότητα, αφενός, να γίνει η μέγιστη δυνατή κάλυψη της ανοικοδόμησης από ευρωπαϊκούς πόρους και αφετέρου παίζει ρόλο η χρονική κατανομή των αποζημιώσεων, ώστε να μη συγκεντρωθούν εξολοκλήρου σε ένα μόνο έτος. Διαφορετικά, θα αναζητηθούν πρόσθετες πηγές εσόδων  ώστε να καλυφθεί το σχετικό κόστος δίχως απόκλιση από τον δημοσιονομικό στόχο.

Το πρωτογενές πλεόνασμα

Να σημειωθεί ότι το πρωτογενές αποτέλεσμα του πρώτου επταμήνου είναι βελτιωμένο κατά περίπου 1,3 δισ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι.   Το ταμειακό πρωτογενές πλεόνασμα 3.558 εκατ. ευρώ βελτιωμένο κατά 4.719 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου του 2022. Στην πλευρά των δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού παρατηρείται αύξηση κατά 295 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου του 2022, η οποία αποδίδεται στην αύξηση των τόκων κατά 1.552 εκατ. Ευρώ. Στα θετικά  βρίσκεται η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τον οίκο αξιολόγησης DBRS Morningstar. Σύμφωνα με την έκθεση,  αναμένεται μεν να  μειωθεί το πριμ κινδύνου των ιδιωτικών επενδύσεων ωστόσο δεν αναμένεται κάποια σημαντική επίδραση στα επιτόκια δανεισμού καθώς έχει ήδη προεξοφληθεί η αναβάθμιση από τις αγορές. Το Γραφείο επίσης τονίζει ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης του ελληνικού ΑΕΠ θα έχει ένα μέσο ετήσιο ρυθμό στην περιοχή 2,3%-2,4% για το πρώτο εξάμηνο του 2023.

Οι προκλήσεις

Ειδικότερα, οι δημοσιονομικές και ευρύτερες οικονομικές προκλήσεις των φυσικών καταστροφών, όπως σημειώνει το Γραφείο, αποτελούν επιμέρους πλευρές της ευρύτερης υπαρξιακής πρόκλησης που θέτει η κλιματική κρίση. Συνεπώς, τονίζει, είναι απαραίτητο να ληφθεί πρόνοια ώστε το νέο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο να προβλέπει ειδική μεταχείριση για τις δημόσιες επενδύσεις, αλλά και συνολικά τις δαπάνες για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και του κόστους μετάβασης εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Τέλος, δεδομένου ότι η περιοχή της Μεσογείου βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής κρίσης, απαιτούνται πρόσθετοι κοινοί ευρωπαϊκοί πόροι για τη χρηματοδότηση των αναγκαίων δαπανών στις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο.